Verzameld werk. Deel 7

[p. 502]

Overwegende...

Herhaaldelijk komen goedgezinde, vredelievende mensen mij de laatste tijd vragen wanneer ik denk, dat die ellendige oorlog nu toch eenmaal zal eindigen.

Alsof ik het weten kon!

Alles wat ik kan is peinzen en overwegen, zoals iedereen dat voor zichzelf ook kan; en zulke overwegingen hebben dan ook precies zoveel waarde, of onwaarde, als de toehoorder er aan hechten wil. Het is dilettantisme; meer niet. Maar, als ik er werkelijk iemand plezier mee kan doen, welnu, hieronder volgen dan mijn overwegingen:

Overwegende dat omstreeks het jaar 1914 enkele keizers, koningen, prinsen, diplomaten en andere hoge luiden zich blijkbaar, en reeds sinds vele jaren, gruwelijk verveelden en wel voornamelijk omdat zij gedwongen werden in vrede te leven en door en door verzadigd waren van al de voordelen en genoegens, die een vredestijdperk geven kan;

Overwegende dat het jachtvermaak te allen tijde een van de meest geliefkoosde uitspanningen van koningen, vorsten, diplomaten en groten van de aarde is geweest;

Overwegende dat ook dit allergrootste genot op den duur zijn bekoring en prikkel verliest;

Overwegende, dat er, behalve het dierlijk wild, ook nog een ander soort wild bestaat, met name het menselijk wild;

Overwegende dat een vorstelijke jacht op menselijk wild, - in de wandeling Oorlog genaamd, - een bron van genoegen bevat waarbij al de andere geneugten van de wereld in het niet verzinken, zodat een zogenaamde Oorlog als een bad van vrolijke frisheid wordt in de eentonige sleur van 't alledaagse, saaie leven;

Overwegende dat die vrolijkheid en frisheid nu reeds meer dan drie jaren duurt;

[p. 503]

Overwegende dat ook dit opperste genot door de al te lange duur veel van zijn vroeger ongeëvenaarde prikkel heeft verloren;

Overwegende dat de Grote Jagers nu reeds meer dan drie jaar lang verhinderd zijn hun reumatiek en jicht in de internationale badplaatsen behoorlijk te soigneren, mitsgaders in de internationale speelholen van Monte Carlo, Aix-les-Bains en Oostende te gaan dobbelen;

Overwegende dat ook de centen op zijn;

Overwegende, ten andere, dat, ondanks de weergaloze jachtpartijen, het wild nog lange niet is uitgeroeid;

Overwegende, integendeel, dat, niettegenstaande zijn eeuwenoude, traditionele en overerfelijke gedweeheid en slaafsheid, het wild onmiskenbare tekenen begint te vertonen van moeheid en zelfs van verzet;

Overwegende dat het wild, ondanks de genadeloze slachting, nog overweldigend-verre de meerderheid in getal is, terwijl de jagers, niettegenstaande zij geen enkel verlies van enige betekenis hebben geleden, steeds verreweg de minderheid gebleven zijn;

Overwegende dat niets bestendig is in deze droeve wereld; Overwegende dat het ontzettend zou zijn indien eenmaal het wild de jager, en de jager het wild moest worden;

Overwegende dat zo iets zou kúnnen gebeuren, al was het maar om de eenvoudige reden dat het in vroeger tijden reeds herhaaldelijk gebeurd is, en dat, naar wordt beweerd, de geschiedenis zich steeds herhaalt;

Overwegende dat de jagers, met het oog op dit niet denkbeeldig gevaar (men denke slechts aan Rusland) en in de oververzadiging van al het genotene, de jacht nu wel zouden willen staken;

Overwegende dat dit haast niet meer mogelijk is, en wel voornamelijk omdat het wild, door de lange duur van de jacht en de verwoesting van zijn levensbronnen, van alle verder bestaan beroofd is en dus wel van honger zou moeten omkomen;

Dit alles overwegende en nog veel meer daarbij, besluiten wij tot het ‘onoplosbare’ van de toestand en verwijzen wij de wereld naar de Chaos, waaruit dan misschien later, wie weet,

[p. 504]

iets nieuws en beters zal geboren worden.

Geachte lezeres en lezer, neem dit s.v.p. niet al te tragisch op. Het is, zoals ik zei: dilettantisme. Ik voel het zo en vrees het zo, maar 't zal waarschijnlijk nog wel anders lopen. Konden we nu maar slapen, dood zijn, tot het uit is; en dan weer midden in de nieuwe wereld wakker worden! Want dat er een nieuwe, een ‘gans nieuwe’ wereld op komst is, daaraan geloof ik vast en zeker.

Maar hoe die er zal uitzien, dat is een andere vraag; dat is het raadsel van de toekomst; en waarschijnlijk van een nog verre-verwijderde toekomst.

Laten we nog een klein, klein beetje hoop bewaren: het zal misschien meevallen. En valt het niet mee, welnu, ‘tant pis.’

Zoals het wás, kon het toch onmogelijk blijven duren. Tijden en gebeurtenissen waren rijp. Wie de macht bezat droeg de verantwoordelijkheid. En wie de verantwoordelijkheid op zich genomen heeft, zal rekenschap gevraagd worden.

Iets, of iemand, of een complex van toestanden en iemanden zal, op een of andere wijze, de ontzettende, alle verbeelding overtreffende afrekening te betalen hebben.