Verzameld werk. Deel 7

[p. 499]

Het grintmannetje

Ik weet niet, geachte lezeres en lezer, of gij u nog het oud heertje herinnert, dat op een mooie herfstnamiddag naar mij toe kwam, waar ik naast zijn villa zat te soezen, en dat mij daar, in opgewonden woorden, zijn opinies mededeelde over de beroemd, berucht en beroerd geworden grint-en-zandkwestie.

Wellicht heeft die geschiedenis u slechts zeer matig geboeid; en in dat geval zal, wat ik er thans verder van vertel, u nog wel minder boeien; maar ik ontving dezer dagen twee brieven, van onbekenden, die mij op enigszins gekscherende toon vroegen, of ik soms nog iets meer van het oude heertje had gehoord, en daar het toeval wil, dat ik er inderdaad van heb gehoord, neem ik nog eens de vrijheid u dat mee te delen.

Ik zat rustig aan mijn werktafel, een paar weken geleden en keek met grotere belangstelling door het raam naar de schone tinten van de herfst in mijn klein tuintje, dan naar de zwarte letters op mijn halfvol geschreven vel papier, toen er aan mijn deur werd geklopt.

Ik bromde iets als een verwensing of een vloek. Alweer een prater, die mij in mijn werk komt storen, dacht ik kregel. Want zo zijn wij, artiesten: van 't ogenblik dat wij in onze werkkamer zijn heet het dat wij werken, ook al lagen wij er met een sigaar in de mond en halfdichte ogen in de kussens van een leunstoel achterover uitgestrekt.

- Ja... binnen... riep ik niettemin, met onmiskenbare onwil; en mijn huisknecht opende de deur en kwam voor, met een visitekaartje op een presenteerblad.

Met gefronste wenkbrauwen las ik een mij totaal onbekende naam.

- Is het 'n... heer? vroeg ik, half fluisterend.

- Jawel, meneer; een oudere heer, met grijs haar.

[p. 500]

Mijn wenkbrauwen bleven gefronst: ik aarzelde.

- Ouder dan ik? vroeg ik eindelijk.

- Jawel, meneer, zeker.

'n Meneer met grijs haar, 'n ‘heer’, en ouder dan ik... Ik voelde wel enige eerbied verschuldigd.

- Laat binnen komen, knikte ik.

De knecht verdween en 't ogenblik daarna werd er weer op mijn deur geklopt.

Ik was opgestaan. ‘Ja’, antwoordde ik; en op mijn trekken voelde ik alvast de beleefdheidsgrijns komen, die bij zulke gelegenheden past.

De deur ging langzaam, heel langzaam open. Het is wel eigenaardig, maar aan de manier waarop een deur geopend wordt, herkent men reeds de aard van de bezoeker, nog vóór men hem ziet. Een man van je eigen stand en leeftijd opent de deur met een gevoel van durf en zelfbewustheid. Een jongere opent bedeesd; een oudere opent langzaam. Ook een vrouw opent je deur heel langzaam, maar van een andere soort langzaamheid, een langzaamheid die schijnt te aaien en te glimlachen. De wijze nu, waarop mijn deur naar binnen week, was traag met kleine stootjes, als van iemand die moeilijk loopt. Zij week... zij week... en toen zij eindelijk goed open was, stond, vóór mij, vriendelijk glimlachend, een het gekleed oud heertje, met fris gezicht, grijs haar en grijze bakkebaarden. Ik herkende hem dadelijk: het ouwe heertje van de villa, ginds: het opgewonden grintmannetje!

Glimlachend kwam hij naar mij toe.

- Neem me niet kwalijk, meneer, dat ik u kom storen; maar toen ik u verleden bij mijn villa ontmoette, wist ik niet wie ik vóór mij had. Nu ben ik op de hoogte: aangenaam kennis te maken, meneer.

Ik jubelgrijnsde mee over het aangename van de kennismaking en verzocht het oude heertje te gaan zitten. Met een zucht liet hij zich in een leunstoel neer en keek, met onverholen nieuwsgierigheid, om zich in de kamer heen. Steeds beleefdheidsgrijnzend wachtte ik wat hij mij verder mee te delen had. Wat ben ik begonnen! dacht ik: hij komt mij natuurlijk weer over grint en zand spreken!

- Mijn vrouw, begin hij, - meende u te herkennen aan een

[p. 501]

portret van u, dat ze vroeger eens in een weekblad gezien heeft. Ik zei: kom, da's gekheid; maar zij hield vol en nu moet ik erkennen, dat ze 't bij 't goede eind had. En met levendige ogen keek hij mij aan en lachte, een ietsje griezelig. Ik lachte ook, en grijnsde, en wachtte wat nu verder komen zou. Hij keek rond naar de boekenkasten en zei:

- Dat is... de bibliotheek.

De opmerking was van een ontegenzeggelijke juistheid. Ik knikte, glimlachte, grijnsde.

- Dat is... de tuin, constateerde hij. Hij richtte zich half overeind, keek naar de paden, glimlachte:

- Geen grint!

- Neen, enkel zand, sidderde ik en dacht: nú gaat 't beginnen! Hij stond op. Ook ik stond op. Wij stonden daar even tegenover elkander, als 't ware klaar om de strijd aan te binden.

- Nou, meneer, ik zal u maar niet langer ophouden, zei hij. Even bleef ik paf. De beleefdheidsgrijns verstierf op mijn lippen.

- Pardon, meneer, vroeg ik eindelijk; - zou ik tenminste het doel van uw bezoek mogen kennen?

Zeer verbaasd keek hij mij aan.

- Wel, zoals ik zei, meneer, glimlachte hij: - om te weten wie gelijk had, mijn vrouw of ik.

Verbluft keek ik hem aan.

- En heeft u dáárvoor die tocht, die echte reis gemaakt! riep ik.

- Daarvoor, en ook wellicht nog voor iets anders, grinnikte hij.

- Mag ik dan zo vrij zijn...?

- Om eens van u te horen hoe of u vindt, dat het nu met de geallieerden gaat.

- Nou; niet fameus, bekende ik.

Hij maakte een gebaar van opwinding.

- Wil ik u eens zeggen wat er gebeurt, meneer! riep hij. - De gehele Entente heeft zich door 't slimme Duitsland laten omkopen! Dat is het hele geheim van een strategie, die een klein kind van dertien jaar aanzienlijk zou verbeteren. Dag, meneer. Echt aangenaam geweest. Dáág!

Hij lachte griezelig en met korte schokjes was hij de deur weer uit.