Verzameld werk. Deel 7

[p. 482]

Reisimpressies IV

Na de kernachtige uitdrukking van mijn Peruaanse vriend, zoals ik die vermeld heb aan het slot van mijn vorig artikel (zie Haagsche Post van 13 oktober) sprak het vanzelf dat ons onderhoud nu wel een poosje over de politieke en sociale aangelegenheden van de tegenwoordige tijd zou lopen.

Er was daar een cafeetje, dicht bij de grens en mijn vriend stelde voor er een borreltje te gaan gebruiken.

Wij togen erheen. Bij de ingang, zich koesterend in het zoete avondzonnetje, stond een oude man met grijze baard en grijze haren, die bibberig steunde op een krukkestokje. Hij zag eruit als een gewezen diplomaat, maar eigenlijk was hij een bedelaar, wat hem zeer zeker in onze ogen niet kleineerde; en hij groette ons beleefd met diepe buiging, zoals een oude, zieke man betaamt die niets bezit, tegenover veel jongeren en krachtig-gezonden, die verondersteld worden veel geld te hebben.

- Wat ik over de oorlog denk:..., zei half-mijmerend mijn vriend, toen wij gezeten waren onder het verandatje, met heerlijk uitzicht over 't mooie land,... - wel, ik denk er al heel weinig over. Het lijkt me van minder, of althans, van secundair belang, te overwegen wie deze oorlog winnen of verliezen zal. Wij zijn goed op weg naar de algemene chaos en wat mij op dit ogenblik het meest interesseert is te ervaren hoe lang het nog wel duren zal vooraleer het ontbindingsproces zijn hoogtepunt bereikt. Wat nu in Rusland gebeurt schetst wel, ofschoon nog fragmentarisch, een aardig beeld van de allernaaste toekomst, voor een onbepaalde tijd van jaren. Rusland, dat wij als een barbaars land hebben leren beschouwen, is ons alweer, als altijd, ver vooruit.

- Je bedoelt, vroeg ik, - revolutie, in alle landen, ná de oorlog?

[p. 483]

- Chaos! Chaos! herhaalde mijn vriend met nadruk en licht opgewonden. - Eerst oorlog, daarna algemene revolutie en eindelijk de Chaos!

- Wat een pessimistische beschouwing! riep ik uit.

- Helemaal geen pessimistische beschouwing! riposteerde hij nijdig. - Ik ga uit van het standpunt dat, wat er ook gebeure, het nooit slechter kan worden dan wat we thans, sinds meer dan drie jaar, beleven. Zo iets is onmogelijk; dat zul je mij toch toegeven. Dus, hoe dan ook, in elk geval, verbetering. Dat woord ‘chaos’ schrikt je af; mij niet. Het wordt een hersmelting van de ganse wereld. Er zal misschien iets goeds, en, zeer zeker, iets minder slechts uit voortkomen. Prosit!

En hij dronk zijn borrel leeg.

- Povere troost, zuchtte ik, lusteloos van mijn glaasje proevend. - Intussen gaat de wereld dood. En, trouwens, wat je mij daar vertelt is niets nieuws: 't is de welbekende, reeds lang verouderde, anarchistische of nihilistische leer.

Mijn Peruaanse vriend bestelde een tweede borreltje en antwoordde, blijkbaar wat geprikkeld:

- Daar heb je 't alweer: niets nieuws! Zodra je iemand een waarheid verkondigt, word je doodgeslagen met het geijkte: ‘dat is niets nieuws!’ Weet je wel, dat die repliek ook evenmin ‘iets nieuws’ is? Intussen gaat de wereld dood, zeg je. Nou, laat ze dan doodgaan; waarachtig een klein verlies! En laten wij tenminste, vóór ze helemaal dood is, zoveel en zo ruim mogelijk nog profiteren van het weinig goede dat ze geven kan. Ha! waarde vriend, riep hij eensklaps op veranderde toon uit, - ik heb nog een appeltje met je te schillen. Ik heb eens een artikel van je gelezen, in een bekende Hollandse courant, waarin je heftig te keer ging tegen 'n handjevol fuivende Belgen en O.W.-ers, die champagne dronken. Je weet het, ik mag je wel en heb zelfs enige achting voor je schrijvers-bekwaamheid; maar dát stuk, hoe kreeg je 't in je hoofd! Een artikel tegen de champagne;... het is alsof iemand een artikel ging schrijven tegen de oesters, of tegen de patrijzen, of tegen de kreeften of de mooie vrouwen! Weet je waar ik was toen ik die krant ontving: te Buenos Aires, in 't Plaza hotel, met een vriend. We hebben dadelijk, als protest

[p. 484]

tegen je onzinnig geschrijf, 'n grote, dikke, dure fles van 't fijnste merk besteld.

Mijn Peruaanse vriend gaf een flinke deuk in zijn tweede borrel en draafde verder door:

- De wereld sterft en wij sterven natuurlijk allen mee. Maar vooraleer alles dood is, wil ik mijn deel hebben van 't goede dat er bestaat; en nog liever gooi ik mijn geld, - die vuile papierlappen, die binnen afzienbare tijd totaal waardeloos zullen zijn - door de ramen, dan ze te bewaren voor een illusie, die toch niet meer verwezenlijkt kan worden. Doe toch zoals ik. Eet en drink zoveel als je verdragen kan. Rook sigaren van 'n gulden of zelfs van 'n rijksdaalder als je er niet te katterig van wordt en negligeer de schone sekse niet! Zelfzucht, meen je; vuige zelfzucht! Helemaal niet. Kijk, die man daar, die ouwe diplomaat of bedelaar. Hé man, Excellentie, kom eens hier!

De grijsaard keek op en nam met bibberende hand zijn vuile hoed af.

- Asjeblief, mijn vriend, da's voor jou! En mijn Peruaanse vriend stopte hem twee klinkende rijksdaalders in de hand. Ik dacht dat de man een rol-beroerte kreeg.

- Meneer! riep hij met tremolerende stem: - meneer! En 't scheelde weinig of de stukken rolden op de grond. - Meneer! Meneer! En de man boog in tweeën of hij breken ging, en verwijderde zich dadelijk, schuw omkijkend, zo snel als hij maar op zijn oude, strompelige benen kon, alsof hij vreesde achtervolgd te worden.

- Zó versta ik tegenwoordig 't leven! braniede mijn vriend, zijn tweede borrel leegdrinkend. - Komaan nu, het is zes uur, de soep wordt opgediend!

Wij stonden op en verlieten het cafeetje. De oude bedelaar schokte steunend op zijn stokje als een gnoom naar 't dorpje toe en wij richtten onze schreden naar 't hotel dat op een hoogte stond, glanzend door de ondergaande zon beschenen. De beide boerderijtjes aan de beide oevers van het smalle beekje schenen zich, in vage schemering met elkander te versmelten.

De laatste zwaluwen van de schone zomer vlogen fijn-piepend in lange, snelle kringen door de ijle lucht.

[p. 485]

't Diner was fijn, die avond, en de wijnkelder werd aangesproken.

De volgende dag waren wij beiden weer in het ‘normale’ leven.