Verzameld werk. Deel 7

[p. 451]

China's keizertje

Soms denk ik even, - trouwens zonder enig gevoel van medelijden -, aan dat heel klein poppenkeizertje van China, dat als kind werd op de troon geplaatst, als kind onttroond, als kind ten tweede male tot de troon verheven en als kind ook voor de tweede maal verjaagd, zonder dat al die geweldige gebeurtenissen, waarbij stromen mensenbloed werden vergoten, zijn onschuldig en argeloos kinderzieltje ook maar eventjes hebben beroerd.

Wat kan het hem ook schelen en welke wijziging brengt het in zijn kinderlijk bestaan, of hij, al of niet, op een van de machtigste tronen van de wereld zit! Is het genot van een speeltuig of het snoepen van een brokje lekkernij voor hem van niet veel groter waarde?

‘La douleur est un fruit. Dieu ne le fait pas croître sur la branche encore trop faible pour le porter,’ schreef Victor Hugo.

Het klein ex-Keizertje zal wellicht nooit een regel van Victor Hugo's werken lezen, maar later misschien wel het leed gevoelen van gebeurtenissen, die thans voor hem geen de minste betekenis hebben.

Kranten in oorlogstijd

Sinds weken en sinds maanden lees ik geen couranten meer. De couranten liggen met de brieven naast mijn bord bij het ontbijt en ik schuif ze achteloos opzij en lees mijn brieven.

De huisgenoten komen één voor één beneden en vragen mij welk nieuws er van de oorlog is.

Ik weet het niet. Ik haal mijn schouders op, antwoord, volkomen onverschillig:

- 'k Zou het niet kunnen zeggen.

- Hoe is 't toch mogelijk! roepen, op een toon van diepe verontwaardiging, de huisgenoten. En zij nemen de couranten op en doorlopen ze met spanning. Zij lezen één voor één de leugengrammen en verkondigen met luider stem de vreselijke of opwindende, of gruwelijke inhoud.

[p. 452]

Zo weet ik wat er staat in de couranten zonder ze te lezen.

En 't is althans zóveel gewonnen op de korte duur van 't kostbaar leven; en de mooie uren die ik anders zou besteden aan het volkomen nutteloos en overbodig lezen van de couranten, ga ik veel aangenamer doorbrengen aan 't strand, waar aardige, frisse meisjes kuieren in lichte jurkjes, of in de bossen en de duinen, waar zo verrukkelijk-zoet de vogels zingen, die ook geen kranten lezen, maar het lustig spel der liefde spelen, zoals ook vele mensen zouden kunnen doen, als ze maar niet de schoonste uren van de dag verbeuzelden... met kranten-lezen.

De aap

Ze zijn onder het bombardement uit hun stad gevlucht en naar hier gekomen met 't kostbaarste dat ze bezaten: hun geld, enkele kleine souvenirs en juwelen, en hun aap.

De aap is meegekomen in een mand, die man en vrouw om beurten hebben voortgesjouwd; en nu zit hij, gezond en wel achter het rasterwerk, in een vrij ruime kooi, die de baas, in een hoek van hun klein vluchtelingenkamertje, heeft in elkaar getimmerd.

Zij brengen mij vóór 't rasterwerk en laten mij het dierbaar wezen zien. Ze zijn vertederd. Ze hebben geen kinderen. Ze bezitten slechts hun aap.

Zij lijden vreselijk aan verlangen naar 't geboorteland, aan heimwee. Ze zouden naar hun stad willen terugkeren, maar kunnen geen toelating meer bekomen. Hun enige troost in ballingschap is nu hun aap.

- Hij herinnert ons voortdurend aan ons land, zegt de man.

- Wij waren zo bang, dat hij in den vreemde niet zou aarden, zegt de vrouw.

Ik kijk hen beiden aan. Zij hebben tranen van ontroering in de ogen en staren, als begoocheld, naar de aap.

- Is hij wellicht bij u aan huis geboren? vraag ik.

- O, neen, meneer, een neefje bracht hem voor ons mee uit Afrika.

Hoe vreemd! Die twee eenvoudige mensen vrezen heimwee

[p. 453]

voor hun aap, omdat hij vanuit België naar Holland is overgebracht. Hebben ze dan niets van die vrees gevoeld toen het dier vanuit de Afrikaanse wildernis in de Europese huiskooi werd verplaatst?

Neen; daar hebben ze zelfs niet eenmaal aan gedacht. De aap begon voor hen pas zijn bestaan, van 't ogenblik dat hij bij hen in huis kwam; en ik begrijp dat het hun eigen heimwee naar hun eigen land is, dat zij ook bij hem vrezen te voelen.

Stil zit even de aap op zijn stokje en kijkt ons met zijn diepe, helderbruine ogen aan. En in die wijze ogen schijnt een verre oneindigheid te liggen, als van lang vervlogen dingen die hij zich herinnert en waarvan wij niets kunnen begrijpen.

- Hij denkt toch nog wel af en toe aan zijn tehuis, glimlacht de vrouw vertederd.

En de man, terwijl hij even het glad-harig kopje streelt:

- Ach ja, hij zal zo blij zijn als hij weer in zijn eigen huizeke zit, niewaar, Co-tje!