Verzameld werk. Deel 7

[p. 384]

Café Normand

Hiermee is bedoeld niet het Normandisch Koffiehuis, maar de koffie zelf, zoals de Normandiër gewend is die te gebruiken.

Een Normandische boer komt met paard en kar gereden langs de grote wegen en houdt voor een landelijk kroegje stil.

- Un café, bestelt hij.

Altijd en overal, tot in 't kleinste, goorste buitenherbergje, staat ergens op een kachelpijp een koffiekan te warmen. Altijd en overal ook staan, in een buffet of kastje, enkele kleine karaffen gevuld, met ciderbrandewijn, Troix-Six of Calvados genaamd en die van het vat zijn afgetapt.

- Un café! De boer hoeft er niet bij te voegen of hij wel dan niet ook een karaf met brandewijn bij zijn koffie verlangt. Dat spreekt vanzelf. De herbergierster brengt hem een glas vol koffie en plaatst de suiker en de brandewijn naast hem op het tafeltje.

De boer bedient zich. Hij doet een paar klontjes suiker in zijn vol glas koffie, roert om, slurpt even een teugje. Wat hij heeft weggeslurpt vult hij dadelijk weer aan... met brandewijn. Nog eens omgeroerd, geproefd, en nu eens flink gedronken. Zo smaakt het al. Maar het is nog wat flauw ofwel de koffie blijft wat heet: nog eventjes een klontje suiker, en ook een scheutje brandewijn, zodat het glas weer nagenoeg vol is. Het schijnt een lastig werk te zijn om de precieze maat, het juiste mengsel te treffen in de samenstelling van de Normandische koffie. Het blijft een voortdurend proeven en zoeken en tasten, met dit eindresultaat: dat de koffie op den duur zogoed als klare alcohol wordt en dat de cliënt gewoon dronken op zijn stoel zit. Eventjes een luchtje geschept en verder door gereden; maar de afstanden zijn groot, de wegen eindeloos en vervelend; en bij het eerstvolgend herbergje wordt nog eens

[p. 385]

halt gehouden, om het paard te laten uitblazen, en wat zou de boer wel anders kunnen dan ook nog eens hetzelfde te bestellen: een goede, verkwikkende kop koffie met een teugje brandewijn, de drank van de streek, die weinig geld kost en die uitmuntend in zijn smaak valt.

Ik mag niet zeggen, dat ik in Normandië veel dronkaards langs de straten of de wegen heb gezien. 't Is geen uitbundig volk; eerder een stil, sluw, in zichzelf gekeerd volk. Maar het is een opvallend lelijk ras, zowel de vrouwen als de mannen en het aantal gedegenereerde typen: gebochelden, mismaakten, gedrochtigen is er ontzettend. Nergens, in het reeds zo schaars-bevolkte Frankrijk, is het geboortecijfer naar rato lager dan in Normandië; percentsgewijze is het aantal sterfgevallen groter. Normandië, de vruchtbaarste, de rijkste streek van het weelderige Franse land, is met totale uitputting en ondergang bedreigd door de verschrikkelijke, alom-sluipende-en-vretende alcohol-plaag.

Wij voelen liefde en eerbied voor het Franse volk, dat zijn zware beproevingen zo waardig en heldhaftig weet te dragen. Frankrijk, een ogenblik van buiten af met ondergang bedreigd, zal zich nog wel redden en herstellen... op voorwaarde, dat het ook zijn twee grote, binnenlandse vijanden: kinderschaarste en alcoholisme weet te overwinnen.

Een daarvan - de absint - is alvast vernietigd. Het is te hopen, dat zijn akelig tweelingbroertje, - de Normandische koffie, onder de vorm waarin hij nu nog steeds gebruikt en misbruikt wordt, - zo spoedig mogelijk hetzelfde lot zal ondergaan. Zo ooit één vaderland, dan heeft het Franse vaderland vele en gezonde kinderen nodig.