Verzameld werk. Deel 7

[p. 361]

Open brief aan Anna de Savornin Lohman

In uw weekblaadje De Hollandsche Lelie, waar gij de scepter zwaait, laat gij geen gelegenheid onbenut, geachte jonkvrouw, om kwaad van België en de Belgen te spreken. Nu eens moeten onze koning en onze koningin het ontgelden, dan weer onze regering, dan weer geheel ons volk. En nu, in het nummer van 3 maart, onder de vaste rubriek, waarin gij ingekomen of verzonnen correspondenties beantwoordt, lezen wij onder meer:

‘Wat ons en de Belgische stamverwantschap aangaat, de Vlamingen hebben, zoo goed als de Walen, steeds tegen ons gekampt in vroegere eeuwen, en in 1830 hebben de Vlamingen nevens de Walen gestreden voor hunne “vrijheid” van het Noord-Nederlandsche “juk”. Ondanks de zeer kunstmatige “verbroedering” der laatste jaren tusschen ons en de Vlamen, springt m.i., het groote rasverschil tusschen hen en ons steeds sterk in het oog, en ik heb dan ook nooit iets gemerkt van hunne sympathie voor ons - vóór ze als bedelaars (en tegelijk met een brutalen toon er bij) hier in ons land invielen, om door ons gespijsd, gevoed, gekleed te worden’.

Ik geloof niet, waarde jonkvrouw, dat velen onder uw landgenoten deze harde woorden van u, vooral op dit ogenblik, zullen goedkeuren; en ik weet wel dat velen onder mijn landgenoten er zich diep aan zullen ergeren. Maar zij zullen hun spijt en hun woede verkroppen, niet omdat ze vrezen u flink te antwoorden, maar omdat ze zwijgen moeten, wijl ze hier, in uw land, de gastvrijheid genieten, en er, zoals gij het noemt: gespijsd, gevoed, (ik dacht dat dit hetzelfde was), gekleed worden.

Mij spijt het, geachte freule, dat gij deze woorden hebt geschreven. Gij vermoedt waarschijnlijk niet hoe hard dat

[p. 362]

klinkt voor iemand die zijn geliefde land verloren heeft. Het is onze schuld niet, dat wij hier als bedelaars gekomen zijn. Wij waren liever niet gekomen, maar wij moesten. Wij hebben de onafhankelijkheid van ons land tot het uiterste met al onze krachten tegen de wrede overweldiger verdedigd en wij geloven door ons tragisch voorbeeld en ons martelaarslijden een grote dienst te hebben bewezen aan andere kleine naties, en dus ook aan Holland.

Uw land heeft dat begrepen en ons met de gulhartigste toewijding ontvangen. Wij zijn daar allen innig dankbaar voor. Wij zullen nooit hoog genoeg Hollands liefdadigheid kunnen roemen. Het schouwspel van menslievendheid dat Holland aanbood tijdens de tragische dagen van Antwerpen en gedurende de lange maanden van volkslijden die daarop volgden en wellicht nog volgen zullen, zal als een der schoonste getuigenissen van altruïstische opoffering in het boek der geschiedenis bewaard blijven.

Doch ieder lichttafereel heeft zijn schaduwzijde, ieder schoonheidsbeeld zijn ‘repoussoir’, dat die schoonheid beter moet doen uitkomen. Zo is het ook met Hollands mildheid en liefdadigheid. Er is een wanklank in, een schaduwzijde, een ‘repoussoir’. Maar dat gij u zelf daarvoor uitverkoren hebt, gij, een vrouw, symbool van gratie, zachtheid, naastenliefde, dat verwondert en bedroeft ons, freule.

Wij dachten anders, groter, ruimer, edelmoediger over u.