Verzameld werk. Deel 7

[p. 363]

Tweede open brief aan Anna de Savornin Lohman

Deze morgen ontving ik een pakje. Ik deed het open en haalde er de Hollandsche Lelie van 24 maart uit. Dit nummer zat in een couvert waarop uw naam stond. Ik mag dus aannemen dat het mij door u werd toegezonden.

Ik waardeer de oprechtheid van deze handelwijze. Gij valt mij scherp aan, maar gij ondertekent met uw volle naam en laat mij het stuk bezorgen. Dat is eerlijk strijden met open vizier. Gij zijt ook niet bang om de woorden te gebruiken, die, volgens u, bij een toestand passen. In mijn eerste open brief aan u (Vlaamsche Stem van 7 maart) hebt gij onnauwkeurigheden menen te ontdekken en onversaagd roept ge mij toe:

- Meneer, ge liegt!

Hier word ik toch wel enigszins verlegen, freule. Want wat zoudt ge wel van mij denken, als ik nu ook eens dezelfde termen op u ging toepassen?

Gij zegt, namelijk, ‘dat ik mij plotseling heel aandoenlijk vereenzelvig met mijn zwervende en uit hun land verjaagde ex-landgenooten’.

Neemt u mij niet kwalijk, freule, dat ik u hier beleefd, doch beslist terechtwijs. Gij... vergist u in dat ex. Ofschoon elk jaar enkele maanden in Den Haag verblijvende en aldaar gedomicilieerd, ben ik nooit anders dan Belg geweest en gebleven.

Verder vindt gij het belachelijk dat ik schrijf: ‘Wij zijn hier als bedelaars gekomen en wij hebben ons land tot het uiterste verdedigd’. Vindt gij het ook belachelijk, freule, wanneer b.v. een staf-secretaris, sprekend in naam van het leger waartoe hij behoort, aan de persorganen de afgelopen krijgsverrichtingen meedeelt, onder de vorm van: ‘Wij hebben dit of dat gedaan of bereikt’? Bedoelde secretaris zal ook wel niet met sabel en geweer naast zijn soldaten hebben meegevoch-

[p. 364]

ten, wat niet belet dat hij toch nuttig kan hebben meegewerkt en ook wel mee-geleden. Doch wat doet het ter zake? Ik ben dadelijk bereid het wij door zij (de Belgen) te vervangen en merk dan dat het, op mijn eigen persoon na, precies hetzelfde blijft.

Maar ik lieg, ik lieg, gij herhaalt het voortdurend, en gij geselt en ranselt mij om mijn opzettelijke leugens. Gij zegt mij de waarheid, de harde, openlijke waarheid; en ik zou graag willen geloven dat gij de waarheid zegt, en geheel de waarheid, en niets anders dan de waarheid, de flinke, zuivere, harde waarheid; maar... ik doorblader verder uw weekblad en vind er nog eens mijn naam in vermeld, en lees daarbij enkele zinnen, die mij toch wel enigszins aan uw gevoel voor waarheid, laat staan voor ‘maat’ doen twijfelen.

‘Met u geloof ik’, zo schrijft gij aan een correspondente, ‘dat ik de eenige man ben onder de vrouwelijke journalisten, en juist daarom zijn zij zoo woedend op mij, want andere vrouwen durven noch willen haar “gracielijkheid”, om met Cyriel Buysse te spreken, in haar geschrijf niet opgeven, en leveren dientengevolge beuzelwerk en leuterpraat. Terwijl ik - het beroep van journalist allesbehalve vrouwelijk noch gracielijk vindend - waar het een beroep is dat inzonderheid wordt uitgeoefend in ons land door een minderwaardig, onbeschaafd, niet opgeleid, en in 99 van 100 gevallen de allerlaagste volksklassen behoorend soort lieden, - nochtans, nu ik mij eenmaal moet bewegen in het vuile persgedoe, die taak verricht onversaagd, en zonder valsche schaamte, den smerigen rommel aanvat en opruim, overal waar dit eenigszins mogelijk is’.

Gij verwijt mij, freule, dat de opwinding en de hartstochtelijkheid van deze dagen mij gevoerd hebben op een dwaalspoor van onridderlijkheid, dat ik anders niet pleegde te bewandelen. Ik dank u voor de bescheiden hulde van wellevendheid, die in de laatste woorden van deze zin besloten ligt. Maar zou ik toch niet beleefd mogen vragen of er soms ook niet bij u een beetje verregaande opwinding en hartstochtelijkheid aanwezig was, toen u boven-aangehaalde woorden over onze vrouwelijke en mannelijke pers-collega's neerschreef?

[p. 365]

Ik wil het nog eens herhalen: ik heb eerbied voor uw durf en oprechtheid, voor uw rond en flink, met open vizier uitkomen tot verdediging van uw opinies; maar hier bezondigt gij u toch wel, naar mijn bescheiden mening, aan een overdrijving, die bijna op een... vergissing uitloopt.

Een wens om te eindigen. Gij hoopt en gelooft, dat ik van mijn dwalingen zal terugkeren, ook ten uwen opzichte, als de vrede is weergekeerd, ook voor mijn vaderland België.

Het doet mij innig genoegen, dat ik het hier, om te besluiten, helemaal met u eens kan zijn. Niets is mij dierbaarder dan de verwezenlijking van wat u mij toewenst:

Dat ik mijn vaderland, het vrije België, terug zal mogen zien! Laten wij samen hopen, dat die dag spoedig zal aanbreken.