Verzameld werk. Deel 7

[p. 336]

Droom en werkelijkheid

Nu dat ik weer de vliegende mensen heb gezien - en zo goed gezien - drijvend in de wolken, snorrend in hun vluchtreis over 't land, of zacht neerdalend op de aarde, nu weer is mijn ontroering groot, terwijl ik tracht mij innig te doordringen van al het wondere dat ik heb bijgewoond.

Want zo iets mag men niet koelweg beredeneren en bewonderen. Voor zo iets moet men trillen en juichen, als voor de ontzettende materialisatie van een bovenmenselijk verschijnsel. Men mag niet enkel zien en begrijpen; men moet voelen de ideale, grootse poëzie van zulke openbaring.

Ik heb gezien en gevoeld, en getrild en gejuicht! Ik heb die duizenden mensen gezien, op het vliegveld van Berchem, als onder een windhoos door elkaar geschud, alle hoofden ten hemel gericht, als elektrisch opgetrild door de enkele kreet, ergens geslaakt:

Daar komt er een!

Waar?... Waar kwam hij? Ik zag eerst niets dan logge, chaotische wolken. Het duurde een hele poos voor ik, na steeds herhaalde aanwijzingen, eindelijk een smal, donker streepje ontdekte, niet groter dan een pennetrekje, hoog tegen de kleurloos-grijze vlakte van het Hemelveld. Maar ik zag het, en mijn geboeide ogen trokken het wonder als 't ware tot zich aan.

Dat was geen droom, geen hersenschim, geen zinsbegoocheling. Dat was een mens, een levend, denkend, voelend mens, die daar als een arend naar mij toegevlogen kwam! Hij vloog, hij dreef, en zijn vlucht was zo puur en zo zeker; 't leek iets zo goddelijk rein en gelouterd van alles wat ons aan de gekende werkelijkheid der aarde kluistert! En eensklaps greep iets fabelachtigs plaats. Ginds hoog, o, zo hoog in de dikgrijze stormlucht, schenen de wolken als een goden-

[p. 337]

scherm van elkaar weg te schuiven, en, in een lichtglans van apotheose, kwam de vliegende mens, als door erepoorten en tempels vol grijze en gouden dampen, naar de aarde toe. 't Was als een Lohengrin- of Walküre-verschijning, 't was immaterieel van grootse schoonheid, 't was iets dat met een machtig-luidgalmende stem vanuit de hemel op de aarde daalde; en plotseling werd het heel groot en heel stil: twee grote, somber-uitgespreide vleugels, die als een nacht-schaduw over ons heenstreken: twee machtig-wreed-zwevende vleugels van rouw en van dood!

Dat was de impressie: de fors-en-tragisch-aangrijpende impressie van juichen en ijzen, van Schoonheid en Dood. En toen werd het meteen weer nuchtere werkelijkheid.

Een man stond daar, in bruine kleren, gans alleen op het uitgestrekt groen veld, naast de wondere vogel die hem door de stormende lucht had gedragen en nu een dood en onaanzienlijk ding scheen, als het broze, lege hulsel van iets dat eenmaal had geleefd; een auto reed hem tegemoet, de man stapte erin en kwam naar de tribunes toe; en na het wonder leek nu alles zo gewoon en onbelangrijk: die man, die uit de hemel kwam, was nauwelijks te onderscheiden van de andere mannen die hem omringden; het wild hoera-gejubel, dat hem begroette, was 't zelfde dat zovele overwinnaars had begroet; hij was weer mens onder de mensen, en nu leek het mij wél een droom wat ik had bijgewoond: een droom zó groot, zó schoon en zó ontroerend, dat ik in mijn ziel een onuitsprekelijke droefheid voelde sluipen, omdat alles door 't ontwaken moest verminderd en verijdeld worden.

Alles? Welneen. Want de droom zelf, de droom van eeuwen, is immers tastbare werkelijkheid geworden, een werkelijkheid zó groots en schoon, dat, in een wellicht niet al te verre toekomst, het ganse aardse leven erdoor getransformeerd en getransfigureerd zal worden.