Verzameld werk. Deel 7

[p. 320]

Over dierenbescherming

Het was geen mooie hond, en zijn ras zal wel nooit ergens op een stamboek hebben vermeld gestaan. Het was, wat men noemt, een straathond, een zeer gewone straathond, van middelmatige grootte; een mengsel van allerlei rassen en kleuren, met alleen iets héél bijzonder moois: zijn ogen, twee helderglanzend-bruine ogen, die u sprekend aankeken, met een diepte en een intelligentie, of ze tot in het innigst-diepe van uw wezen konden peilen.

‘Canule’, heette hij. Zij hadden hem zo genoemd, nadat zij hem - ik weet niet meer voor welke proefnemingen - een zilveren buisje in de opengesneden keel hadden bevestigd. Om dat buisje en de hals was een linnen zwachtel gewonden, en zo zag ‘Canule’ er uit als iemand die verkouden is en goed voor zijn gezondheid zorgt.

Arme ‘Canule’!... In het begin scheen hij er werkelijk niet onder te lijden, en wij verheugden ons allen over de goede uitslag van de proefneming. Hij was zo vrolijk en dartel als vroeger, hij at goed, sliep goed, wipte strelend tegen ons op. Dat duurde zo enkele dagen, tot hij, op een ochtend, zijn eten weigerde, en, in plaats van naar ons toe te huppelen, lusteloos naast de kachel bleef liggen.

- Nu begint de werking, zeiden de proefnemers; en zij sloegen het beest met aandacht gade.

Het was een treurig gezicht. De mooie helderbruine ogen, die als sterren konden stralen, doofden triestig uit, kropen als 't ware in de diepte van hun holten weg. De neus werd droog als kurk, de oren hingen slap, de staart kwispelde nog nauwelijks even zwakjes, als antwoord op onze strelende en liefkozende woordjes, heen en weer.

[p. 321]

- Genoeg! zeiden de proefnemers; en 't zilveren buisje werd uit de hals van het hondje verwijderd.

't Was mooi en ontroerend om aan te zien, hoe de goede, milde, gezonde natuur het beest schier dadelijk deed herleven. De schone sterrenogen begonnen weer vol wakkere intelligentie op te tintelen, de oren spitsten zich, de hond stond op, schudde de kwaal als een nachtmerrie van zich af; en na enkele dagen liep hij opnieuw vrolijk-huppelend met ons mee, alsof hem nooit iets gedeerd had.

- Nu kunnen we weer beginnen, zeiden de proefnemers...

Ik zal het maar niet verder in bijzonderheden vertellen. Het is te triestig. Nu nog, na zoveel jaren, stemt het mij weemoedig en bedroefd. Wij, de jongeren, die, met van angst geknepen hart, machteloos de steeds herhaalde proefnemingen bijwoonden, hadden ons van lieverlede zó aan dat hondje gehecht, dat zijn lijden werkelijk een der grote smarten van ons jeugdig leven werd.

Tienmaal, twintigmaal, heb ik de prachtige sterrenogen zien verkwijnen en opnieuw herleven, tot ze zich voor altijd sloten. De levenskracht van dat beest was zó sterk, de goede natuur wilde zó beslist - wie weet voor welke geheime, ondoorgrondbare redenen? - dat pracht-individu van weerstandsvermogen behouden, dat iedereen, die de gruwelstrijd bijwoonde, om genade smeekte, en alleen het stugge hart van wetenschappelijke barbaren er onbewogen door kon blijven. Het enige wat zij erin zagen was het mooie geval, le cas magnifique zoals zij het noemen durfden.

Ik heb het hun nooit kunnen vergeven, en ik vergeef het hun nog niet.

Want ik weet dat zij met die proefneming, evenals met talloze andere die volgden, nooit iets bereikt hebben.

Zij zijn wetenschappelijke wreedheidsdilettanten geworden en gebleven, tot zij, eindelijk, hun machteloosheid bewust, van verdere proefnemingen hebben afgezien.

Waren ze maar nooit begonnen!...