Verzameld werk. Deel 7

[p. 131]

Over lichtende drempels door Louis Couperus

Uitgave van L.J. Veen, Amsterdam.

Heden ben ik bij Couperus ‘te luisteren’ en ‘te dromen’ geweest...

Wij zaten op een berg aan blauwe zuidenzee onder azuren hemel. Om ons heen bloeiden en geurden teer-roze amandelbomen en gouden mimosa's. Palmen kruinden op als grote schaduw-parasols boven onze hoofden, en veel andere bomen die nooit hun blad verliezen donkerden zwaar-groen, in grillige vlekken, tegen de ruige, grijze rotsen.

De verre blauwe zee was stil als een onbewogen oneindigheid. Alleen tegen de natte voet van de uitgekante rotsen-oever klotste zacht-ruisend als klagend gezang, het glinsterend-witte schuim. En blanke vogels dwarrelden er over heen, als lichte, opvliegende vlokken; en soms wist men niet meer of het schuimvlokken dan witte vogels waren.

Ik luisterde en droomde...

En wat ik hoorde was van wonderlijke dingen, in woorden die waren als zachte muziek, heel verre zingend en klagend, ergens in een dromen-wereld, waar sprookjes zich tot werkelijkheid vervormden.

Ik hoorde en droomde van een Prinses met blauwe haren, van kristallen torens, van lichtende drempels, van dagen en seizoenen, en van een erfenis die onzalig was.

Ik voelde mij als Ada op de eerste lichtende drempel. Ik droomde dat ik leefde, maar dat ik dood was voor 't leven van de wereld. Om mij heen toverde zich de paradiziale atmosfeer, en ik hoorde als in extase deze klanken:

‘Moeder, zeg mij, waar wandelen wij samen hier langs stroomen van licht, in wouden van licht... Nooit nog zag ik zoo glanzende wateren, die voortstuwen louter zonneschijn; nooit zag ik boomen en blâren, die, blauw, louter stralen van

[p. 132]

zuiverder licht dan van zonneschijn, en moeder, nog nooit hoorde ik licht zingen om mij heen als met eindeloos ver gespannen snaren, tusschen wier trillende koorden ik ga als tusschen slanke zuilen van wondermuziek, zuilen van muziekpaleizen, tempels van verre zuilverschieten, en iedere zuil trillende klank...’

En zacht voelde ik mij leven als in een heldere reïncarnatie van theosofisch leven. Mijn astrale wezen herinnerde zich nog mijn aardse wezen, en mee kon ik voelen en denken:

‘Als de smart de arme menschen niet opheft, trekt zij ze neêr... O, zelfs, mijn liefde, doet ze beide tegelijkertijd. Zij heft op, zij trekt neêr, en zij golft en deint als een zee, en de ziel van de aardsche menschen is als het arme wrak, dat de stuwende zee nu slingert op naar de sterren, nu weer sliert naar den groenen afgrond...’

En mee zong en klaagde ik met de dichter:

‘Bewaak hem met mij, o mijn liefde, opdat hij niet sterve in den levenden dood. Bewaak hem met mij, want een straal uit een ster zal tot hem neerschieten je, over hem wakende, gedachte. Laat waakengelen al je gedachten zijn, over hem en de teere kinderen... Zie, in de schaduw van de zonde sluipt om het zwarte leger der booze demonen. Zij bezwaren met hun zondezwaarte de helle opvaring der ziel, in het leven en na het leven... Ook al vallen zij altijd af, eenmaal, als rotte vruchten, zij verhinderen den snellen opbloei en zij buigen de tengere stengels neêr, de stengels die willen toe naar de hoogste zon... O, mijn liefde, sneeuw neêr als bloesem al je zuivere gedachten, gedachten van liefde over hen uit; opdat zij in reinheid van bloemenzegen niet zullen vergeten, dat zij léven...’

En over de lichtende drempels vervolgde mij het spook van 't aardse lijden, en weer droevig klaagde ik mee in 's dichters hoge, bespiegelende filosofie:

‘O, nu te weten, dat grootere smart en vertwijfeling, dan ooit op de duistere aarde, geleden kan worden hier op deze eerste sporten der glanzende trappen... omdat wij alles zien, omdat wij álles hooren, omdat wij álles voelen, omdat wij álles lijden...’

Maar dan kwam ook de zalige troost in hoogverheven

[p. 133]

idealisme:

‘Geleid hebben wij alleen... geleid en gewaakt, o mijn liefde... Gehoorzame werktuigen waren onze helle energieën, en de heilige machten hebben de hand over ons heen gehouden, en wij hebben ons gebogen naar hunne goedheid... Wij hebben alleen geschakeld één schalm aan den anderen schalm...’

Een hele middag lang heb ik mij zacht zo laten wiegen op de melodieuze rhythmus van klanken, die meer dromen dan gepeinzen werden. Het was muziek en poëzie, en verre weg, heel zwak en toonloos, gonsde ergens nog de schuchtere weerklank van ons klein, materiële, aardse leven.

Het zijn geweest enkele bespiegelende levensuren in de gelouterde, ideale sfeer van het Sprookje, dat de werkelijkheid der Illusie is.