Verzameld werk. Deel 6
(1980)–Cyriel Buysse–
Auteursrechtelijk beschermd
[pagina 966]
| |
Eerste toneel
reus balduk, beert, guustje meule, donder de beul, boef verwilst, klod de vos, smuik vertriest, honderd en een, bradden d'hondt, clep sandrie, het slijperken, tjiepke baert, eerste burger, tweede burger, eerste gendarme, de pastoor, het mannetje met de hondekar, stoute threse, witte manse, vrouw beert, oele feeffe, maaie troet, muijmme taey, vrouw tjiepke baert
Bij het ophalen van 't gordijn, levendige scène. Gehuil en gevloek in de groep links. Kreten, hoongelach en gejouw in de groep rechts. Achter de traliedeur en de raampjes van de gevangenis ontwaart men gezichten. Tussen de staven steken handen en gebalde vuisten, zwaaiend en dreigend naar buiten.
vrouw beert
(woedend, tot Eerste Gendarme) Es da nou 'n maniere van handelen, mee meinschen, sloeber woar da ge stoat! 't Es irger as dat 't biesten woaren!
De gendarme blijft onbeweeglijk en sprakeloos naast de deur van de gevangenis staan.
eerste burger
(tot Vrouw Beert) Zoen ze meschien beter zijn as biesten! da dieveras! (Geweldig gejouw, links, en in de gevangenis. Tegenstrijdig gejouw, rechts)
| |
[pagina 967]
| |
guustje meule
(tot Eerste Burger) Hou gij liever ouw smoel, jongen, anders zoed't ou loater nog keune spijten.
eerste burger
Miende meschien da 'k schouw ben van ulder?
boef verwilst
(van achter de traliën. Spuwt naar Eerste Burger) Sloat da virken de kop in! (Dreigend geschreeuw in de gevangenis, en sidderend gebalde vuisten door de staven)
eerste gendarme
(stoot met de kolf van zijn geweer de vuisten en armen weer naar binnen) Asa! 'n beetse stille doar binnen, hé! (Razend geschreeuw en gevloek achter de traliën. Gebonk van voeten op de vloer)
witte manse
(tot de gendarmen) Lafoars! Smeirlappen! As g' ienen van de dieë die doar in zitten tusschen vier uegen moest tegenkomen, zoedt 'r veuren vluchten lijk konijnen. (Tegenstrijdig gegil en gejoel)
guustje meule
(tot de gendarmen; driftig) Witte Manse hee gelijk. G'n moet op die meinschen nie sloan! 't Zijn meinschen lijk wij en 'n ander.
eerste gendarme
(tot Guustje Meule) Hèt-e gij hier meschien te commenderen, boas Meule?
guustje meule
Nien ik, 'k 'n hè hier nie te commenderen; moar 'k zegge da ge mee de kolf van ulder geweire op die meinschens handen nie 'n moet sloan. (Dreigend geschreeuw achter de traliën)
eerste gendarme
Dat 'n goat ou nie an! Da zijn mijn affeirens! Al wa dat er hier gebeurt neme 'k ik onder mijn verantwoordelijkheid. (Verward geraas en geschreeuw in de gevangenis en onder de menigte)
| |
Tweede toneel
de vorigen, de pastoor
de pastoor
(komt op, rechts) Wel, wel, wat es dát hier? Wa gebeurt er hier?
eerste gendarme
(zeer beleefd glimlachend) Da zijn die broave jongens die van den nacht in de vijvers van 't kastiel
| |
[pagina 968]
| |
gevist hên, menier de paster. Ze zijn op hieterdoad deur ons betroapt, en nou zitten z'hier te wachten op 'n voiture om noar ulder logement in de stad gevoerd te worden.
de pastoor
(slaat de handen in elkaar) O, wat es dat toch verschrikkelijk! wat es dat toch verschrikkelijk!
tweede burger
Dat es nou toch 'n schurkenbende, ewoar menier de paster?
de pastoor
't Es verschrikkelijk! 't Es verschrikkelijk! (Spottend gelach onder de vrouwen, links)
smuik vertriest
(achter de traliën; bootst de stem van de pastoor na) 't Es verschrikkelijk! 't Es verschrikkelijk! (Toenemend gelach, links. Kreten van protest en ergernis, rechts)
donder de beul
(achter de traliën) Menier de paster, zoedt onz' biechte nie willen hueren? We zijn amoal in stoat van duedzonde. (Wild gelach, links. Gescandaliseerde kreten, rechts. De pastoor maakt een gebaar van schrik)
eerste gendarme
(keert zich naar de traliën om) Wilde zwijgen, sloeber!
reus balduk
(achter de traliën) W'hên vis gevangen, menier de paster, moar z'hên hem ons afgepakt, omda ze zeien dat 't den onzen nie 'n was. Meschien zilde gij hem krijgen, menier de paster; meschien eet g'r van den noen al van. Zilt g'ons ouw absolutie geen, meneer de paster, as hij goed gesmoakt hee? (Wild gelach en protestkreten)
de pastoor
(links af) O! 't es verschrikkelijk! 't Es verschrikkelijk!
een drietal stemmen
(achter de staven) 't Es verschrikkelijk! 't Es verschrikkelijk!
eerste gendarme
(met gebalde vuist naar de traliën) Wacht moar! 'k zal 't ulder verdome inpeperen op 't tribenoal!
reus balduk
Keunt ge 't ons uek nie 'n beetse zouten, brugadier? Peper allien es zue schirp bij de vis.
donder de beul
(achter de traliën) 'k Begin ik, sakerdzju! honger te krijgen. Hè-j' ons doar nie ne koarpel of twieë, brugedier?
stoute threse
Hèt moar 'n beetse patiëntie, jongens, g'n zil gienen honger moeten lijen. Ze zijn ulder om 'n mande vul | |
[pagina 969]
| |
mee eten.
eerste gendarme
Da zillen ze krijgen as ík wille.
oele feeffe
Moen ze meschien craveren van den honger?
eerste gendarme
Dat 'n goat ou nie an.
oele feeffe
(komt dreigend op hem af) Da goa mij zeker an! Mijn lief zit doar in, smeirlap woar da ge stoat!
eerste gendarme
(duwt haar terug) Wilt g'n beetsen achteruitgoan, joa?... of 'k steek er ou bij!
een drietal stemmen
(in de gevangenis) Loat ze moar komen! Kom, Oele, kom bij ons, kom, we zillen leute moaken!
eerste burger
(verontwaardigd) Ha!... ha! wat 'n schurkenbende! Wat 'n schurkenbende! (Wild gejouw uit de groep links)
donder de beul
(achter de traliën) Sloat 'em zijne kop af en smijt hem hier binnen; wij zillen hem opeten!
stoute threse
Zijn smoel es er te smeirig veuren. Spouwt er liever op!
Allen spuwen door de traliën. Naderend geratel van een rijtuig achter de schermen.
guustje meule
(tot de gevangenen) Hèt moar kroaze, jongens, 'k zal twie avocoaten oanstellen om ulder op 't tribenoal te verdedigen.
eerste gendarme
(tot de menigte, rechts en links) Ala! achteruit! achteruit! de koets es doar! (Wilde beweging en geschreeuw. In plaats van een rijtuig met paarden, komt een hondekar. Scherp geschater, gejouw en gelach. De gevangenen bootsen schimpend het geblaf en het gehuil van de honden na)
| |
Derde toneel
de vorigen, het mannetje met de hondekar
het mannetje met de hondekar
(houdt zijn gespan met honden voor de deur van de gevangenis stil) Verdome!... wa es da hier veur 'n spel! (Zwaarder geratel van een rijtuig achter de schermen)
eerste gendarme
(woedend) Ala! zij-je hier hoast uit
| |
[pagina 970]
| |
de wig! (Duwt onder geblaf en gejouw de kar opzij, terwijl de paardekoets opkomt. Twee gendarmen springen van de bok. De deur van de gevangenis wordt geopend. Enkele vrouwen beginnen te huilen)
donder de beul
(komt de eerste te voorschijn met een bebloede doek over het linkeroog. Zwaait uitdagend met de vuist) Vivat ons jong leven! (Wild zwaaien de overige gevangenen met de armen door de staven. Enkelen brullen de ‘Marseillaise’. Gejouw onder de groep van de burgers)
maaie troet
(komt snikkend op Donder de Beul afgevlogen) Adzju, Donder, 'n vergeet mij niet.
donder de beul
(neemt haar in zijn armen) Noeit 'n zal ik ou vergeten, Maaie, en mijn ander liefs uek niet! (Vaarwelkreten en geraas onder de menigte)
eerste burger
Ala, sloeber, hoast ou moar in de dievekerre.
donder de beul
(steekt dreigend de gebalde vuist naar hem uit) Ou zal ik, nondedzju! vinden, keirel!
eerste gendarme
(duwt Donder de Beul naar de koets) Ala toe toe, 'n beetse rap! We 'n hên hier gienen tijd te verliezen!
donder de beul
(stapt luidkeels brullend in de donkere koets)
Adzju! adzju! zue zeg ik oan al de jonkheid!
Adzju! adzju! zue zeg ik oan vele rijken!
Adzju! adzju! oan mijn lief Belgenland!
Terwijl Donder de Beul zingt, wordt Boef Verwilst gehaald.
boef verwilst
(met gescheurde kleren) Oele! Oele! woar zij-je? (Oele Feeffe komt snikkend naar hem toe gevlogen) Adzju, Oele, houd ou kloek, zulle! G'n moet verdome nie schriemen! As ik were kome zillen we zueveel te mier leute moaken! (Geraas, gejouw, gelach onder de menigte. Boef in de koets af. Voortdurend hoort men de anderen in de gevangenis en Donder de Beul in de koets zingen)
honderd en een
(hinkend, de linkerarm in een verband) Adzju! Muijmme!... woar zij-je, Muijmme?... da 'k ou nog ne kier tegen mijn onderveste douwe!...
| |
[pagina 971]
| |
muijmme taey
(vliegt naar hem toe) Adzju! Honderd!... en houd ou kloek, jongen! (Honderd en Een af in de koets)
tjiepke baert
(komt huilend en snikkend uit de gevangenis) Verdome! Verdome!... En ik die niets gedoan 'n hè! Ik op 't tribenoal en in 't kot moete zitten!... (Geweldig spotgelach onder de menigte)
vrouw tjiepke baert
(komt woedend op hem afgevlogen) Gij stommerik! gij stommerik! Woarom hèt uek zue ne stommerik geweest! Ge loat ons nou verdome in d'oarmoe zitten! Stommerik! Stommerik! (Wild gelach)
tjiepke baert
(huilend) Och Hiere da zijn dijngen! Och Hiere, da zijn dijngen! Noeit 'n zal 't mij mier gebeuren! (tot vrouw Tjiepke Baert) Past op de kiekens en konijnen, zulle! (Snikkend af in de koets)
Clep Sandrie, Bradden d'Hondt, Smuik Vertriest, Het Slijperken en Klod de Vos, hun kleren aan flarden, enkelen zonder pet en zonder vest, komen luidkeels brullend en uitdagend met de armen zwaaiend, uit de gevangenis. Zij weren de mannen en vrouwen, die naar hen komen gevlogen, van zich af, en verdwijnen in de koets.
eerste en tweede burger
Wat 'n bende! wat 'n bende!
stoute threse
(uitdagend tot de Burgers) Da zijn keirels, hè? (slaat driftig op haar borst) Da zijn verdome ónz' jongens. Die 'n hên verdome giene keirnemelkpap in ulder lijf in ploatse van bloed!
reus balduk
(komt wild uit de gevangenis gesprongen) Woar es de mijne? Woar es míjn teve, nondedzju! Es er hier, nondedzju niemand veur mij!
vrouw beert
Z'es ziek, Reus, jongen, z'n kan nie komen. Ge weet gij toch uek wel da ze nie komen 'n kan.
stoute threse
En uek, da es al te gemiene veur heur, om hier te komen.
vrouw beert
(tot Stoute Threse) Hou gij moar ou smoel, da zal beter zijn.
stoute threse
Hou gij zelf ou smoel; 'k zeg ik wa da 'k wille.
eerste gendarme
(tot Reus) Alla, binnen, da moe hier gedoan zijn.
| |
[pagina 972]
| |
reus balduk
(tot Witte Manse) Kom, Manske, kom gij bij mij. (Witte Manse snelt naar hem toe. Hij tilt haar in zijn armen op en zoent haar hartstochtelijk) Ha! verdome! gij zij te minsten 'n vreiwemeins! (draagt haar naar de koets) Kom mee! Kom verdome mee ons mee! (Wild lawaai)
eerste gendarme
(snelt met twee andere gendarmen op Reus af en rukt hem Witte Manse uit de armen) Wilde ze verdome loslaten, schurk!
reus balduk
(gillend, met breed-zwaaiende arm) Adzju! adzju! allemoal!
Oorverscheurend gejuich in de koets, als hij er binnen is en het portier gesloten wordt. Allen gaan weer luidkeels aan 't brullen, eerst allerlei liederen onder elkaar, en eindelijk de ‘Marseillaise’.
eerste gendarme
(tot de koetsier, terwijl hij achteraan op het platform springt) Veuruit!
guustje meule
(snelt toe met een korf) Brugedier, hier es wa eten veur die meinschen: loat het ulder meenemen.
eerste gendarme
'k Moet 't iest zien! 'k moe iest weten wa dat er in zit! Geef het an de koetsier!
Guustje Meule geeft de korf aan de koetsier, en onder oorverdovend gezang, geschreeuw, gefluit en gejouw rijdt de koets weg.
| |
Vierde toneel
de vorigen, lisatje
lisatje
(verwilderd hollend; rechts op) O! moeder! voader! Zijn ze al wig? Es Reus al wig? O, komt toch gauwe mee mij mee! Maria ligt op stirven! Z'hee bloed gespouwen! (Beert en zijn vrouw met nog enkele anderen hollend rechts af)
|
|