Verzameld werk. Deel 6

[p. 936]

Tweede bedrijf

Een armzalig binnenhuisje. Rechts een deur en een raam met kleine ruitjes en gordijntjes. Links, tegen de muur, een ouderwetse klok. In de achtergrond de haard. In 't midden een tafel. Aan beide zijden van die tafel zitten Maria en Lisatje bezig met kantwerk maken.

Eerste toneel

maria, lisatje

Bij het ophalen van 't gordijn zijn de beide meisjes aan de arbeid, het hoofd over hun kantwerkkussen gebogen. Gedurende een paar minuten hoort men niets dan het eentonig rammelen van de door elkaar geslingerde klosjes. Af en toe achter de schermen, verwijderd geluid van stemmen en gezang.

maria

(staakt even haar werk en richt zuchtend het hoofd op)

Ach...!

lisatje

(kijkt insgelijks op, maar werkt door)

Goat 't nog nie 'n beetsen beter?

maria

Ach! 't es altijd da huefd, dat mij zulk 'n pijne doet. Ne meins zit 'em compleet zot^1. te peizen en te dubben^2..

lisatje

Dat 't 'r nog moar mee 'n hielp! Moar, lachen of schriemen, 't blijft al 't zelfde.

maria

't Zijn gelukkige meinschen die dued zijn.

1. Suf.

2. Tobben.

[p. 937]

lisatje

Weet-e wie dat er gelukkige meinschen zijn in onze stand: de dieë die ulder mee niets te doen 'n moaken.

maria

Joa, moar z'n zijn nie amoal zue ongelukkig as ik.

lisatje

Ah! bah toet^1. jong. 't Es het mee amoal al verre 't zelfde. Kijk ne kier rond ou en ge zil mij wel gelijk geen... G'hèt gij doar Maaie Troet: z'n was nog gien zeventien joar as z'al heur ieste kind hâ, bij Guustje Meule. Z'es er nou vijfentwintig en z' heet er al viere, bij drij verschillende mannen... G'hèt gij Oele Feeffe: as ze twintig joar was krieg ze 'nen twielijng, bij boer Van Heule, die zelve getreiwd was en vijf kinders hâ, en nou goa ze were gruet,^2. den ienen zegt van Boef Verwilst, den anderen zegt uek al van Guustje Meule... G' hèt gij doar Muijmme Taey: z'n was nog moar viertien joar as ze bedorven wierd deur heur eigen voader, die d'r achttien moanden veuren in den bak^3. gezeten hee; en nou es 't al heur derde kind bij Donder de Beul, zonder de dieë te rekenen die z'in tusschentijd van kant gemoakt hee... Da es azue mee ons. 't Mannevolk hee mier macht as-e wulder^4. en ze doen zulder^5. mee ons wa da ze willen.

maria

Ach Hier! ach Hiere! Ik 'n hâ toch nie gepeisd da 'k uek azue zoe voaren.

(Gaat weer aan 't werk. Beiden werken een poos stilzwijgend door, in het eentonig gerammel van de neervallende klosjes)

lisatje

As hij nou moar mee ou 'n wilde treiwen 't 'n zoe nog nie zijn. Hij wirkt te minsten. 't 'n Es toch gienen dief lijk al die andere. Da es uek 't ienigste goed dat er an es.

maria

Theofiel 'n es toch uek gienen dief...

lisatje

Welke Theofiel?

maria

Theofiel Snoeck, Slimke Snoeck, lijk of d'ander hem hieten om mee hem te lachen.

lisatje

Nien 't, 't 'n es gienen dief. 't Es nen broaven, nistige^6. jongen, moar as hij bij d'ander sloebers es loat hij hem meeslepen en 'n deugt hij uek nie mier.

1. Toch wel.

2. Zwanger.

3. Gevangenis.

4. Wij.

5. Zij.

6. Vlijtig.

[p. 938]

maria

Ach! hij es nog zue jong...

lisatje

Had hij gedeugd of ou geiren-gezien^1., lijk as ge gij dacht, hij 'n zoe toch nie loate gebeuren hên wa da Reus mee ou gedoan hee.

maria

(huilt)

Ach!...

lisatje

Hij zal zeker oardig^2. opkijken as hij huert in wa veur 'n pezitie da ge nou zijt. Hoe lang zoed' hij al wig zijn, ginder noar Frankrijk, om den oest^3. t' helpen doen?... Zeker al wel 'n moand of drije. Hij kan alle doagen were thuis komen.

maria

(neerslachtig)

Bah joa 't, 't es het al wel 'n moand of drije.

Een lange poos stilte. Beiden, over hun kussen gebogen werken zwijgend door.

maria

(zonder haar werk te staken noch op te kijken, met treurige, moedeloze stem)

Schied er nou moar uit, Lisatje, en goa gij ou buiten 'n beetsen amezeren mee ouw kameroaden. G'n moet gij 's zondags azue nie zitte wirken,... en dan nog veur mij...

lisatje

Wa geeft dat-e? 'k Doe 'k da geiren veur ou. En uek wa hè 'k doaraan om buiten te luepen, bij al die sloebers.

(Opstijgend geraas achter de schermen)

Hurkt^4., ze zijn weerom aan 't brieschen en aan 't schrieuwen lijk 'n bende wilde biesten...

maria

(angstig)

Vechten ze?

lisatje

(kijkt naar het raam)

Dat 'n zoe mij nie verwonderen.

(staat op en gaat naar 't raam)

't Es altijd kijven en vechten.

(Een ogenblik stilte)

Nie, van deze kier 'n es 't moar kijven. Reus tegen voader, die natuurlijk alweer half zat stoat, en Guustje Meule doar tusschen in, die zeker aan alle twieë tracht gelijk te geen. Hij moet uek altijd overal bij zijn, den dienen.

(Kort stilzwijgen)

Ge moet da zien; 't es compleet lijk of ze stokke-zot^5. woaren: Reus stoat tegelij-

1. Liefgehad.

2. Vreemd.

3. Oogst.

4. Hoort.

5. Stapelgek.

[p. 939]

kertijd te vloeken en te schriemen van colère. Moar 't es al geboaren, zulle; 't es 'ne smeirlap...

(Toenemend lawaai achter de schermen)

Ah! Stoute Threse komt er uek al bij. 't Es percies 'n viswijf, mee heur vuisten op heur heupen. En Witte Manse, die slons, es doar uek, zulle. Die stoat er bij te spotten en te lachen...

maria

(met een zucht)

Ach!...

lisatje

O! 't wordt hoe langer hoe schuender^1.. Donder de Beul en 't Slijperken zijn d'r nou uek al, mee Muijmme Taey en Oele Feeffe! En Boef Verwilst mee Maaie Troet, en Clep Sandrie en Bradden d'Hondt mee Luizema en Maffe Bieze!... O! en moeder smijt 'r nou uek heure snabel^2. in, die dwoaze konte!

(kijkt met gespannen aandacht door 't raam)

Moar wie es dat doar, dien hiere?... Verdeke! 't es Slim Snoeck! 't Es hem, zue woar of da 'k hier stoa, mee 'n gouwene keting en nen hoed, geklied lijk nen hiere...

maria

(hevig ontsteld opstaande)

Es 't toch woar, onz' Lisa?

lisatje

Woar?... Zue woar of da 'k hier stoa, zeg ik ou. Kom liever kijken as ge mij nie 'n gelueft.

(Wild gejouw achter de schermen)

Hurkt, ze lachen hem uit omdat hij zue schuene geklied es!... Och, God! hij moakt 'em kwoad! Hij wordt zue rued as 'n kole vier. Och, Hiere, Maria, hij vliegt lijk 'n wilde biest op Reus af, ze goan vechten!...

maria

(vliegt verschrikt op)

Och God! och God! och God!

lisatje

't 'n Doet^3., ze vechten niet.

(Minder heftig, maar naderend geluid achter de schermen)

Moar weet-e wat... Och Hiere 'k worde schouw^4., ze komen noar hier toe. Slim wijst noar onz' deure en hij schijnt oan Reus te vroagen of hij mee hem mee durft komen.

maria

(gejaagd)

Sluit de deure, Lisatje! As 't ou b' lieft sluit de deur en steekt 'r de grendel op!

Lisatje vliegt naar de deur, maar op het ogenblik dat zij die op

1. Mooier.

2. Babbel.

3. Neen.

4. Bang.

[p. 940]

slot wil doen, wordt zij heftig geopend en komt Slimke Snoeck te voorschijn.

Tweede toneel

de vorigen, slimke snoeck

slimke snoeck

(houdt de deur nog vast en roept naar buiten)

Ne lafoard zij-je! Ne smeirige lafoard! Moar 'k zal 't heur zelve vroagen, aangezien dat-e te lafhertig zijt om mee te komen.

(tot Maria)

Dag, Maria.

(opgewonden, met gillende stem)

Joa of nien, Maria, es 't woar dat-e gij moet 'n kind krijgen en da 'k ik...

maria

(valt hem smekend in de rede)

As 't ou b' lieft, Theofiel, as 't ou b' lieft doe toch de deure toe! As 't ou b' lieft 'n loat 'm toch nie binne komen!...

lisatje

(vliegt naar de deur en roept naar buiten)

Smeirlap! Sloeber!

(Gejouw in de straat. Lisatje gooit de deur dicht en duwt er de grendel voor. Aftrekkend geraas in de straat)

slimke snoeck

(opgewonden; tot Maria)

De sloeber zegt dat-e gij 'n kind moet krijgen en dat 't van mij es.

(Maria slaat huilend haar schort voor de ogen en zakt neer op haar stoel)

Es 't woar, Maria, da g'n kind moet krijgen?

(Snikkend knikt Maria bevestigend met het hoofd)

Nondedzju!... en hij zegt dat 't zijne nie 'n es! Hij 'n wil mee ou nie treiwen!

maria

Nien hij.

lisatje

(weer voor 't raam)

Ze goan wig, en Guustje Meule trekt voader en moeder uek mee. Hij zal ze duedzat^1. moaken! 'k 'n Wil 't nie hên!

(Af)

slimke snoeck

Nondedzju! Nondedzju! Nondedzju! Azue ne smeirlap!

Een korte poos stilte. Maria veegt haar tranen weg en gaat zuchtend weer aan 't werk.

1. Stomdronken.

[p. 941]

maria

(stil)

Zet ou 'n beetsen, Theofiel;... hoe goat 't mee ou?

slimke snoeck

(neemt een stoel)

Nogal goed;... en mee ou?

maria

(speldewerkend)

Ha, slecht e-woar, lijk of ge ziet.

slimke snoeck

O, Maria, da es toch spijtig da ge mee die kuifel^1. begonne zijt.

(ontroerd)

Ik,... ik zelve zag ou zue geirn.

maria

(zuchtend)

Ach!...

slimke snoeck

Woarom hè-je da toch loate gebeuren?

maria

Hij hee mij mee geweld gepakt, ge weet het wel. En gij zelf 'n hèt ou noeit mee mij bemoeid.

slimke snoeck

'k 'n Durfde niet; 'k peisde da ge mij nie 'n zoedt gewild hên. 'k Was schouw da ge mee mij zoedt gelachen hên, lijk of z' hier allemoal doen.

maria

Ach! ach! Ge weet toch wel da 'k ik nie 'n ben lijk al da ander volk van hier. 'k 'n Zoe 'k toch noeit anders gevroagd hên as ierlijk mijn brued te verdienen mee wirken, en getreiwd te zijn mee nen ierlijke jongen, die gienen dief noch pensejoager^2. 'n was.

slimke snoeck

O, Maria, hâ 'k da toch geweten! Hâ 'k da toch geweten! 'k Zoe ou zue geirn gezien hên! We zoen zue gelukkig geweest hên!... Wie weet?... 't 'n es meschien nog nie te loate. Meschien verandert da nog mee ou.

(staat op en komt bij haar)

Kom loat mij ou 'n totse^3. geven, 'k zie ou toch zue geirn...

maria

(weert hem af)

O, Theofiel, as 't ou blieft 'n doe mij toch zulk gien verdriet an. Ge weet gij wel dat da nie mier 'n kan veranderen.

slimke snoeck

'k Hè geld, Maria, we keunen treiwen as ge wilt. Moakt dat da kind d'r nie 'n komt, 't 'n es nog nie te loate. Muijmme Taey heet er 'n flasselken^4. veur, 'k zal 't heur vroagen. Kom, loat ons mee mekoar gelukkig zijn...

1. Schurk.

2. Wildstroper.

3. Zoentje.

4. Flesje.

[p. 942]

maria

(weert hem nogmaals af)

Och, Theofiel, 'n doe mij toch al da verdriet nie an. 'k Weinsche da 'k dued woare! 'k Weinsche wel duzend kiers per dag da 'k dued woare.

(gaat hevig aan 't snikken)

Waarom 'n zij-je toch nie vroeger noar mij gekomen? Woarom toch nie vroeger, nie vroeger...

slimke snoeck

(plechtig)

Hawel, luister: 't gien da gebeurd es, es gebeurd en doar 'n es nie mier an te veranderen. Moar, 't 'n doet er nie toe: 'k wil al gelijk mee ou treiwen!...

maria

(houdt plotseling op met huilen en staart hem even, roerloos, in stomme verbazing aan)

Ho!...

slimke snoeck

(reikt haar de hand)

Wilt ge?

maria

(met doffe stem)

Onmeugelijk!... onmeugelijk, zuelang te minsten as 't kind nie geboren 'n es.

slimke snoeck

Moar da kind 'n kan mij nie schelen, zeg 'k ou.

maria

(als boven)

Mij wel, ho! mij wel!

slimke snoeck

Hawel, 'k zal wachten totdat 't geboren es. Wilt-ge dan?

maria

(als boven)

Joa ik, joa ik,

(aarzelend, met een gebaar naar de straat)

As-ie hij te minsten mee mij nie 'n treiwt. Hij es de voader, de voader... 'k moe hem nemen as hij wil.

slimke snoeck

Moar hij 'n wilt hij niet. Hij heet 't doar nog in 't midden van de stroate stoan roepen, dat hij nie 'n wilt... Moar een dijngen moet-e mij beloven: 't es dat hij an of omtrent ou nie mier 'n zal komen.

maria

(als boven)

Da beloof ik ou; da zweer ik ou. As 't nog gebeurde zoe 'k mij liever goan versmueren^1..

slimke snoeck

Ouw hand doarop.

Maria geeft hem de hand.

1. Verdrinken.

[p. 943]

Derde toneel

de vorigen, lisatje

lisatje

(gejaagd binnen)

Maria! onz' Maria! Ze zijn weer al te goar en ze komen noar hier.

maria

(verschrikt)

Wat! hier in huis?

lisatje

Joa.

slimke snoeck

Smijt ze verdome buiten.

maria

Moar wie dan?

lisatje

Allemoal! Huel de bende! Voader, moeder, Reus Balduk, Guustje Meule en al 't ander mannevolk en vreiwevolk.

slimke snoeck

Nondedzju!

maria

Och Hiere Godheid toch, wa zal d'r nou gebeuren! Wa komen z' hier doen?

lisatje

'k 'n Weet 't niet, moar 'k hè 't ulder hueren arranzeren van te komen, en 'k ben veuruit geluepen om 't ou te zeggen. Ze woaren al te goar in de ‘Pantalon Blanc’, moar ik 'n kon d'r nie binnen van al 't volk en 'k ben an de deure blijve stoan. Iest hên ze gekeven en gevochten om d'r roazend van te worden; moar allengerhand zijn ze weer overeengekomen, en al mee ne kier was 't uit, en huerde 'k voader zeggen: ‘hawel as 't azue es, kom mee noar ons huis’. Doarop ben ik wiggeluepen. Ze zillen alle menuten goan komen.

(Dof geraas achter de schermen)

Huert!... ze zijn doar...

slimke snoeck

(tot Lisatje, terwijl hij wijst naar Maria)

As de smeirlap hand of vijnger noar heur durft uitsteken sloa 'k hem de kop in.

maria

O, Theofiel, as 't ou belieft, 'n zij toch nie geweldig.

Vierde toneel

de vorigen, beert, vrouw beert, reus balduk, guustje meule, donder de beul, boef verwilst, klod de vos, smuik vertriest, honderd en een, bradden d'hondt, clep sandrie, het slijperken, oele feeffe, maaie troet, muijmme taey, luizema

[p. 944]

reus balduk

Dag, Maria.

maria

(stil, met gebogen hoofd, zenuwachtig speldewerkend)

Dag, Reus...

Een ogenblik volkomen stilte.

reus balduk

(ontroerd)

Maria azue 'n kan da tusschen ons nie blijven duren. 't Moe ien of ander worden. Hier, in presentie van ouw ouwers en van al onz' vrienden moet-e mij zeggen, joa of nie, of 't woar es 't gien da Stoute Threse en Witte Manse van ou vertellen.

maria

(steeds doorwerkend, zich inspannend om kalm te spreken)

'k 'n Wete nie wa da ze van mij vertellen, moar wa da'k wel weet es da 'k mij niets te verwijten 'n hè.

reus balduk

Ze zeggen da ouw kind van Slimke Snoeck zal zijn.

slimke snoeck

(woedend)

't Es 'n leugen, verdome! en ge weet het wel.

guustje meule

(verzoenend)

Dat 'n moet-e nie zeggen, Slim. Reus 'n zegt niet dat 't van ou es; hij 'n zegt moar est^1. da Stoute Threse en Witte Manse zeggen dat 't van ou es.

slimke snoeck

'k Zegge dat 't verdome leugens zijn!

(met een woedend gebaar tot Reus)

En dat-ie hij giene lafhertige smeirlap 'n woare hij zoe 't uek zeggen.

reus balduk

(minachtend, tot Slimke Snoeck)

Houd ouw smoel, snotneuze!

slimke snoeck

(komt dreigend op Reus af)

Veur ou niet, nondedzju! Veur ou niet! Veur ou niet!

Maria scheidt uit met werken en begint te snikken.

guustje meule

(duwt Slimke Snoeck met zachtheid terug)

Joa moar, Slim, azue niet, zulle! azue niet! We zijn hier gekomen om mallekoar te verstoan en nie om te kijven en te vechten. Loat Reus nou iest klappen, ge zilt tons^2. uek ouën toer^3. krijgen.

(Slimke Snoeck deinst brommend terug)

donder de beul

(schimpend tot Slimke Snoeck)

Non-

1. Enkel.

2. Dan.

3. Beurt.

[p. 945]

dedzju, Slim, gij hèt klappenantie^1. in vandoage! Es da in 't Fransche da ge da gelierd hèt?

(Gelach)

reus

(tot Maria)

Op ouw ier en geweten, Maria, es't van hem?

maria

(schudt snikkend het hoofd)

Nien't, ge weet gij da wel.

reus balduk

Zweir mij dan dat 't van mij es; da g'ou noeit mee iemand bezig g'houên 'n hèt.

(Maria snikt heviger zonder te antwoorden)

Zeg het, Maria, veur al die meinschen die hier in huis zijn: es 't van mij?

maria

Ge weet 't gij wel,... g' hèt mij mee geweld gepakt.

reus balduk

Hawel, 't es goed, 'k neem ou veur mij wijf.

slimke snoeck

Nondedzju!

Algemeen gejuich en bravogeroep.

reus balduk

(gooit Maria een handvol vijffrankstukken in de schoot)

Neem, doar es al mijn geld. Anders gaf ik het an Witte Manse en treiwde mee heur. Kuept er ons huishouên van.

maria

O! al da geld! al da geld! Wa moe 'k ik doar mee doen!...

donder de beul en boef verwilst

(tegelijk)

Geef 't moar an ons as ge nie 'n weet wa mee gedoan.

(Algemeen gelach)

vrouw beert

Ha, Maria, 'k hope toch wel da g'r mij 'n nieuw klied van zilt kuepen veur ouw treiwfieste.

beert

(komt dansend naar voren gesprongen)

En mij'n nieuwe broek! Kijk ne kier, kijk ne kier, da es mijn beste en z'es vol goaten. Mijn hemde zit er deur.

(Gelach)

reus balduk

(tot Maria)

Doet ermee wa da ge wilt, da zijn ouw affeirens. Zoekt ons 'n huis, kuept meubels en klieren, en zurg sitoe^2. dat 't nie te lang 'n duurt.

(Verward geraas en gejoel)

guustje meule

Bravo! ik traktere d'r op! 'k Geve twie potten dzjenuiver!

(Algemeen gejuich. Tot Lisatje)

Neem, Liza, doar es geld. Goa d'r omme noar de ‘Pantalon Blanc’.

(Lisatje af)

1. Gebabbel.

2. Surtout.

[p. 946]

boef verwilst

En da Stoute Threse en Witte Manse van jaloesheid craveren!

guustje meule

G'n meugt da nie zeggen, Boef. We moeten mee iederien trachten wel te stoan. Z'hên zij ulder fouten lijk of we wij d'onz' hên.

Reus gaat naast Maria zitten en begint vertrouwelijk met haar te praten.

honderd en een

(klopt Guustje Meule vriendelijk op de schouder)

Da es ne vent, e-woar, die Guust? As w'hem nie 'n hân 't 'n zoe mij 't leven nie mier weird zijn.

klod de vos

't Es nondedzju ienen uit 'n duust^1.. Da es verdome ne meins die rijke genoeg es om te leven lijk nen baron, en hij zit hier huele doagen in onz' Zijstroate. 't 'n Es moar hier dat hij 'em kan amezeren.

guustje meule

Da es woar, da es woar, da mag gezeid zijn. 'k 'n Ben nievers^2. zue geirn as hier in de stroate.

maaie troet

'k Moe 'em ne kier in mijn oarems pakken.

(Zij vliegt hem onder luid gejuich aan de hals)

oele feeffe

Ik uek!...

(Als boven)

muijmme taey

Ik uek, verdome!

(Als boven)

guustje meule

(lacht)

O gie nondedzju! ge zoedt mij doen versmachten, gulder^3..

boef verwilst

Hij hee hij sakerdzju al onz' vreiwevolk op zijnen duime droaien. G'n moet gulder nie peizen da z' hij al nie amoal g'had 'n hee...

guustje meule

Zoe-je 't gij nie doen, as ge de keur hèt!

boef verwilst

Joa joa, ik, 'k zoe 't van eigen doen.

beert

Hij mag hij de mijne uek hên. 'k Zoe 'k geboaren da'k het nie 'n zie.

(Gelach)

maria

Moar, voader, zij je toch nie beschoamd?

beert

Beschoamd? Bah verdome nien ik! 'k Mient beter of da 'k het 'n zegge.

vrouw beert

Miende meschien da 'k noar ou permissie zoe wachten?

(Gelach)

1. Duizend.

2. Nergens.

3. Jullie.

[p. 947]

donder de beul

(komt vlak voor Guustje Meule staan)

'k Weinsche da g'r wel tiene tegelijk koest pakken. 't Zoe veel wirk veur ons gespoard zijn.

(Toenemend gelach en geschater. Een kring wordt om Guustje Meule gevormd en luidkeels zingen allen 't liedje)

Vivat onze Guust
En hij mag er wezen!
Vivat onze Guust
En hij mag er zijn!

Zonder onze Guust
'n Keunen wij nie leven,
Zonder onze Guust
'n Keunen wij nie zijn!
Hoera! Hoera!

Lisatje komt binnen met twee flessen jenever onder de arm en een glaasje in de hand.

allen

Hââââ...!

lisatje

(schenkt het glaasje vol. Tot Guustje Meule)

As 't ou blieft, Guust!

guustje meule

Nie nie,... iest de vrijers.

lisatje

(gaat met het glas naar Maria)

As 't ou b'lieft, Maria.

maria

(neemt het glas en proeft even van de drank. Haar gezicht vertrekt en zij rilt)

Pouah! Wa es da toch stirk!

(wil het glas teruggeven)

'k Kan 't nie uit krijgen.

reus balduk

Ala, toe toe, ge moet wel.

maria

(drinkt opnieuw, vol afkeer, met kleine teugjes)

Ha!...

(Wil nogmaals het glas teruggeven)

reus balduk, donder de beul en bradden d'hondt

(tegelijk)

Nie, nie, 't 'n es nie uit! 't 'n es nie uit!

donder de beul

Hoe es 't toch meugelijk dat er meinschen op de weireld zijn die da nie goed 'n vinden!

honderd en een

Ze meugen hem mij loaten eten mee paplepels.

boef verwilst

'k Weinsche da 'k er huel-de gans in stond, in den dzjenuiver, toe an mijn onderste lippe.

[p. 948]

maria

(drinkt het overschot ineens op)

Ha!... 't brandt op mijn herte.

lisatje

(vult weer het glas en reikt het aan Reus)

As 't ou b'lieft, Reus.

reus balduk

(drinkt het glas in één teug leeg)

Op 't mijn uek.

(Gelach)

lisatje

(komt met het glas bij Guustje Meule)

As 't ou b'lieft, Guust.

guustje meule

(streelt haar onder de kin)

Doe 'n beetse mee, mijn zoetekind.

(Lisatje proeft even van de drank en geeft dan 't glas aan Guustje Meule, die het leegdrinkt)

Kijk zie, azue smoakt da al veel beter.

klod de vos

(spottend)

Joa, joa 't, 't zal deugen.

(Gelach)

lisatje

(met het glas bij Beert)

As 't ou blieft, voader.

Beert drinkt het glas in één vlugge teug leeg, maar in plaats van het glaasje terug te geven, maakt hij zwijgend een gebaar om het nog eens gevuld te krijgen. Lisatje gehoorzaamt. Enkele mannen en vrouwen komen glimlachend om hem heen staan.

smuik vertriest

Verdome, Beert, 't smoakt geluef ik?

beert

(drinkt het glas voor de tweede maal leeg en reikt het dan knipogend aan Smuik Vertriest over)

Mijn wijf 'n drijnkt niet; 't es heur diel da'k pakke.

vrouw beert

(naar voren dringend)

Zoe-je 't peizen? Wacht 'n beetsen.

Terwijl Lisatje met de fles rondgaat, zit Reus nauw aangedrongen tegen Maria, die zich af en toe als bedeesd en gegeneerd, even van hem wegschuift. Slimke Snoeck staat alleen in een hoek, vertoornd starend op de vrijers. Aldoor is er beweging en verward geluid van gesprekken.

honderd en een

(tot Lisatje, die met het glas naar hem komt)

Wacht 'n beetse, Lisatje, mijn kind.

(neemt zijn tabakspruim uit de mond en stopt die in zijn zak)

Azue, zie, nou keune we wirken. Schijnk gij hem moar schuene vul van boven, mijn jongsken! Dat er van onder nie veul in 'n es 'n komt er nie op an, as hij moar goed vul 'n es van boven.

(Gelach)

lisatje

(schenkend)

Joa, joa, 'k ken ou toeren wel.

[p. 949]

muijmme taey

(lachend)

Keunt 'em nie wa in mallekoar stampen, Liza?

guustje meule

(grijpt Lisatje in 't middel vast terwijl zij schenkt)

Loat gij Lisatje moar begoan; ze zal zij da wel goed doen; niewoar, Lisatje?

lisatje

(lachend)

'k Zal mijn beste doen.

honderd en een

(zuchtend)

C'est ca!... azue zie...

het slijperken

O, gie sakerdzju! ge sturt 'em.

(bukt zich onder het glas om de druppeltjes op te vangen. Gelach)

Hij schriemt ervan, de troanen vallen nondedzju! in mijn smoel.

(Toenemend gelach)

honderd en een

(keert het lege glas over 't Slijperken om)

Neem, wast er ou in.

donder de beul

Hoast ulder verdome wat-e! 'k Stoa hier te woatertanden.

vrouw beert

(neemt het glaasje en drinkt)

Hèt moar 'n beetse patiëntie, ge zilt ouën toer wel krijgen.

(tot Lisatje, die het glas terug wil nemen)

Zij-je nie wel dan? 'k Neem ommers 't diel van mijne man; hij 'n drijnkt hij tóch niet! Ha! ha! ha!... Sakerdzju!

donder de beul

Verdome! 'k Weinsche da 'k uek azue getreiwd was!

(tot Maaie Troet)

Wille w'uek al gauwe treiwen, Moaie?

maaie troet

Ge zij gij al dikkels genoeg getreiwd; da gebeurt om de viertien doagen mee ou,... telkens mee 'n andere.

vrouw beert

(geeft het glas aan Donder de Beul en springt juichend op)

Vivat de leute^1., jongens, vivat de leute!

donder de beul

(tot Lisatje)

Veurzichtig, Lisatje, mijn jongske, as 't ou blieft toch veurzichtig. Vul, vul, zue vul as 't moar 'n kan, moar nie sturten, zulle! O, gie sakerdzju g'n meugt toch nie sturten! Zue zie, zue...

(Drinkt langzaam 't glaasje leeg. Begint eensklaps luidkeels te zingen)

Adzju! adzju! zue zeg ik an al de jonkheid!
Adzju! adzju! zue zeg ik an vele rijken!
Adzju! adzju! an mijn lief Belgenland!...

1. Vreugd.

[p. 950]

...Nondedzju, jongen, ik zoe zijngen as 'k er azue 'n stik of tien in mijnen balg hâ!

guustje meule, boef verwilst en smuik vertriest

(tegelijk)

'n Liedsjen! 'n Liedsjen! Donder de Beul moe ons 'n liedsjen zingen!

allen

Joa, joa! joa! 'n Liedsjen!

donder de beul

As ge mij nog nen dreupel geeft.

guustje meule

Ge krijgt er nog twieë.

(tot Lisatje)

Liza geef 'm nog twie gruete dreupels.

(Gejuich. Lisatje schenkt vlug aan nog enkele mannen en vrouwen een glaasje vol en komt weer bij Donder de Beul)

donder de beul

(het glas in de hand)

Wa moe 'k zijngen?

boef verwilst

Oadam en Eva in 't Oards Paradijs!

muijmme taey en oele feeffe

(tegelijk)

Nie! nie; de Konijnejacht! de Konijnejacht!

guustje meule

Donder, jongen, zijng gij wa da ge wilt. Zijngt den Harloeziestiel, doar!

allen

Joa, joa! den Harloeziestiel! den Harloeziestiel!

donder de beul

Iest nog nen dreupel!

(Drinkt. Dan treedt hij naar voren, de pet scheef op het linker-ooglid, in een canaille-houding, en zingt met brullende stem)

Komt vrienden al te goar,
Alsmede mijn geburen,
Ge zit doar allemoal
Uek ulder smoel te rueren.
G'oanziet er mij veur nen ambachtsman
En niemand 'n weet er wa dat ik kan
Moar habil!
Moar habil!
In dien jaloeziestiel, in dien harloeziestiel!

allen

(in koor het refrein herhalend)

G' oanziet er mij, enz...

Lisatje gaat voortdurend door met jenever schenken; komt bij Slimke Snoeck, die met een heftig gebaar weigert.

lisatje

Woarom niet? Pakt 'n beetsen.

slimke snoeck

(ruw)

Nien ik, zeg ik ou.

[p. 951]

donder de beul

(rechts en links de handen naar Maaie Troet en Oele Feeffe uitgestrekt. Zingt)

Wat vond ik an mijne zij
't Was 'n meisken met 'n harloezie!
Zij zeit er tegen mij:
Dat es 'n speelharloezie.
'k Toucheerde an heur harloeziekas
Om te zien of mijn slijnger doar goed veure was
't Zal goan!
't Zal goan!
Mijne slijnger begon te sloan,
Mijne slijnger begon te sloan!

allen

(het refrein herhalend)

'k Toucheerde enz...

vrouw beert

(springt eensklaps hossend en zingend op)

En al wie nog zal spotten
Mee de keuning zijn piotten

(scherp gelach onder de menigte)

Zal den bak in goan
Zal den bak in goan!
En al wie nog zal spotten
Mee de keuning zijn piotten
Zal den bak in goan!

(Toenemend gelach en geschater met scherpe kreten en nabootsing van dierengegil)

boef verwilst

(tot Slimke Snoeck)

Hè, Slim, doe-je nie mee dan? Ge stoat doar in ouën hoek te goapen lijk poater Aloijsius in zijne preekstoel.

(Gelach)

slimke snoeck

Goat 't ou an? 'k Doe 'k wa da 'k wille.

boef verwilst

'n Moakt ou nie kwoad, jongen, 'n moakt ou nie kwoad. We keune wij zonder ou wel vuert, zulle!

maria

(vriendelijk)

Ha pakt tenminsten toch 'n dreupelken, Theofiel.

[p. 952]

reus balduk

(ruw, tot Maria, met doffe stem)

Loat 'm luepen.

slimke snoeck

Nie, merci, 'k moe wig.

(Gaat plotseling midden in 't lawaai en de drukte naar de deur en vertrekt)

boef verwilst

(roept hem schimpend achterna)

Wel bekome 't ou!

(tot de anderen)

Wa veur ne verdomden ezel es dátte!

beert

(komt half uitgekleed, in broek en hemd en barrevoets, hossend en dansend, onder algemeen geschater en gejuich naar voren gesprongen)

Kijk, nondedzju! Kijk! Wilde gulder zijngen 'k zal ik ulder lieren dansen!

Algemene beweging. De mannen grijpen naar de vrouwen, die gillend heen en weer hollen en wild meegesleept en gezoend worden.

Vijfde toneel

de vorigen, stoute threse, witte manse

Plotselinge stilte bij 't verschijnen van de twee vrouwen.

stoute threse

(onbeschroomd; tot Beert en Vrouw Beert)

'k Hè doar zjuust vernomen woarom dat er hier al da plezier es in huis, en 'k kom ulder proficiat weinschen.

(haalt een fles jenever te voorschijn. Enkele hoera's! Anderen roepen ‘Chut!’ Nieuwe stilte)

Doarmee zillen de kwoaje tongen 'n beetsen in ulder smoel keunen blijven. 'k Hè wel g'huerd wat dat er over ons gebabbeld es!

guustje meule

Tut! tut! tut! 't 'n es allemoal 't spreken nie weird! Kom hier: geef mij ouw flassche en pak nen dreupel of viere mee; 't zal al vergeten zijn.

stoute threse

(boos)

Zoe 't wel!^1. Zoe 't wel! 't 'n zal het nie vergeten zijn! Moar we willen ulder toch loate zien da we gien biesten 'n zijn;

(barst plotseling in woedetranen uit)

en da we, sakerdzju! nie schouw 'n zijn om in d'uegen van de meinschen te komen.

(Verwarde kreten en geraas)

witte manse

(insgelijks huilend)

Wa kan ons da schelen of da Reus mee ulder Maria treiwt! We zillen wij doar toch

1. In 't geheel niet.

[p. 953]

zeker gienen boterham te minder veuren eten.

(Toenemend geraas)

guustje meule

(verzoenend)

Chut! Chut! hou ne kier amoal ulder smoel.

(Stilte. Tot Stoute Threse)

Threse, 't gien da ge doar doet es huel schuene; en, omda ge da gedoan hèt, gown we direct mee ou mee, en trekteer ik uek nog mee twie potten dzjenuiver in ouw hirbirge.

(Wild gejuich. Enkelen vliegen reeds naar de deur, luidkeels zingend)

Vivat onze Guust! en hij mag er wezen,
Vivat onze Guust! en hij mag er zijn!

beert

Joa moar, wacht ne kier! wacht ne kier! Loat ons hier iest heur flassche uitzuipen.

guustje meule

Nie nie, loat de dieë veur de vrijers. Allo kom, jongens, we goan mee mee Threse, noar de ‘Gelapte Sjako’.

donder de beul, boef verwilst en klod de vos

(tegelijk)

Wacht, nondedzju! wacht! we zillen d'r ou noartoe droagen!

(Zij tillen Guustje Meule op hun schouders en gaan zingend met hem weg)

Zonder onze Guustje 'n keune wij nie leven!
Zonder onze Guustje 'n keune wij nie zijn!
Hoera! Hoera!

beert

Joa moar 'k goa 'k uek mee.

vrouw beert

Verdome! as ge gij goat, 'k goa ik uek!

reus balduk

Wij uek. Kom Maria.

maria

(tot Beert en Vrouw Beert)

Ach! voader, en moeder, loat ons liever thuis blijven.

beert

(verontwaardigd)

Thuis blijven! thuis blijven! as er nog zuevele te drijnken es! Zij-je nie wel dan!

reus balduk

Ala toe toe, kom mee.

maaie troet

(spottend)

Verdome, Reus, g'n goat den boas nie zijn in ouw huis! Ouw wijf goat de broek droagen.

reus balduk

Zoe-je 't peizen? Kijk zie, azue goa ze mee.

(Tilt plotseling Maria op en draagt haar onder wild gejuich, naar buiten)