Verzameld werk. Deel 6

Van Rabat naar Marrakech

Een lijnrechte weg van honderd kilometer, breed, glanzend, als 't ware gepolijst, strekt zich tussen Rabat en Casablanca uit.

Hoelang zal het geleden zijn, dat de machtige caïds der Chaouïa de Franse troepen in Casablanca, waar toen nog zogoed als geen Europees leven was, ingesloten hielden en dat de Franse kruiser Du Chaÿla nog juist op 't nippertje opdaagde om de benauwde vesting van totale ondergang te redden? Zeker niet meer en wellicht minder dan een twintig jaren her. De Du Chaÿla bombardeerde dag en nacht de posities van de Marokkanen, die eindelijk de belegering moesten opgeven. Velen kwamen zich aan de Fransen onderwerpen; en de overigen vluchtten in het ontoegankelijk Atlas-gebergte, waar zij heden ten dage nog de onafhankelijke of ‘dissidente’ stammen vormen. Nu is Casablanca een grote Europese stad geworden van meer (de inlandse bevolking meegerekend) dan honderdduizend inwoners en zij breidt zich steeds razend snel uit, rondom haar prachtige haven, de grootste en belangrijkste van heel Noord-Afrika. Het land is heerlijk groen tussen Rabat en Casablanca en de vele grote boerderijen, die men overal over de vlakte ziet, getuigen van zijn vruchtbaarheid en welvaart. Het is een streek van frisheid en van rijke kleuren. Daar waar de grond nog niet ontgonnen is zijn het als eindeloos uitgespreide tapijten van gele wilde koolzaadbloemen, van oranje

[p. 591]

goudsbloemen, van lichtmauve irissen en asfodelen. De wilde palm groeit er tussendoor als onkruid en hier en daar, rondom de boerderijen zijn het als schitterende roze en blanke reuzentuilen van bloeiende fruitbomen. Er wordt beweerd dat de Marokkaanse wevers in de kleurenpracht van de ‘Bled’ hun inspiratie vonden bij het vervaardigen van hun prachtige tapijten. Het zou mij niet verwonderen als het werkelijk zo was. Die ongerepte velden zijn wondere taferelen van de weelderigste schoonheid.

Zo reist men uren en uren door de bloeiende vlakte tot men komt in Settat, een Marokkaans provinciestadje. Ik vind provinciestadjes doorgaans overal interessant en aardig. Meer dan de grote hoofdsteden geven zij het eigen karaktervan een land en een volk weer. Zo ook Settat. Een armzalig rommeltje van lemen hutjes, een paar banale, Europese woningen, een marktplein! Op dat marktplein wordt er markt gehouden. Ik weet niet of het elke dag in alle Marokkaanse plaatsen marktdag is, maar tot nog toe ben ik in geen Marokkaanse plaats geweest waar het geen marktdag was. Ook hier dus. Een duizelingwekkend gekrioel van mensen en dieren door elkaar. Overladen ezeltjes, filosofisch rustende kamelen, gesluierde vrouwen, geboernoesde Arabieren, deftig en nobel als profeten. Maar hier is ook reeds een ander ras vertegenwoordigd: het ras der Berbers of Chleuhs, de oerbewoners van het land, die zich onder de vreemde invasies van lieverlede in het Atlas-gebergte hebben teruggetrokken, maar geregeld weer in de vallei afdalen om er op de markten hun produkten te verkopen of tegen andere waren in te ruilen. Het zijn sterke, levendige kerels, zeer verschillend van de fiere, maar lakse Arabieren. Hun vrouwen lopen ongesluierd rond en laten soms zeer mooie lichaamsvormen en knappe gezichten zien; en de mannen, donker van kleur, hebben fel-glinsterende ogen, vol pit en durf. Velen onder hen behoren nog tot de onafhankelijke of ‘dissidente’ stammen en het moet geen verwondering wekken dat zij het aandurfden om het fuifgezelschap Steeg en Co. dat in hun buurt eens was gaan piknikken, op een eenzame plek aan te vallen, te ontvoeren en slechts tegen het niet-onbeduidend rantsoen van drie miljoen driehonderdduizend frank weer los te laten. Behalve aan hun

[p. 592]

type zijn ze ook herkenbaar aan hun boernoes, die van zwarte wol is met een rood vierkant laag in de rug. Dit is een trots symbool. Het herinnert aan hun zege op de Portugezen, die zij destijds, met een trap... onder de rug, uit hun land verjoegen!

Het dreunt van lawaai en van drukte op die markt en wij worden er zó omzwermd door taai-volhardende, jonge en oude bedelaars, dat wij het al spoedig moeten opgeven en onze toevlucht nemen tot het uniek hotelletje van de kleine plaats, waar wij ook van plan zijn te lunchen. Hier worden wij echter omzwermd door een andere soort parasieten, die wij nog meer moeite hebben van ons af te weren: met name de schoenpoetsers! Men vraagt zich af wat er wel mag te schoenen-poetsen zijn in een oord waar geen schoenen aan de voet worden gedragen, tenzij door de zeer enkele Europeeërs die er wonen of er toevallig als toeristen passeren. Vóór de ingang van 't hotelletje tel ik niet minder dan zeven van die jonge knapen, die onder elkaar schreeuwen en vechten om onze schoenen, die niet gepoetst hoeven te worden, toch maar te mogen poetsen. Ik offer eindelijk, om ervan af te zijn, gedwee mijn voeten op. Maar dan ben ik eerst recht gevangen. Terwijl een van de zeven met bedrijvigheid mijn net-gepoetste schoenen nog eens overpoetst, omringen de zes anderen mij met uitgestrekte handen en de schooierskreten klinken om mijn oren:

- Bakschisch, monsieur! Penny monsieur! Des sous, monsieur!

't Is om er dol van te worden. Mijn dames, die reeds aan tafel op mij zitten te wachten, laten mij waarschuwen dat wij geen tijd mogen verliezen om nog vóór de nacht in Marrakech te komen. Ik roep tenslotte de hôtelier ter hulp, die met dreigementen en gevloek de schooiers van mij afweert.

Marokko is een prachtig land vol wondere verrassingen; maar zijn ontelbare bedelaars, die als klitten aan de vreemdelingen hangen, zijn er een echte ramp, een ware pest.