Verzameld werk. Deel 6

De droom van Chella

Even buiten de nieuw-aangelegde Europese stad, achter de blanke gebouwen van het regeringspaleis en de verschillende ministeries, ligt de aangrijpende ruïne van het dromerige Chella...

Een antieke vesting met afgebrokkelde omheiningsmuren, een statige ingangspoort met nog prachtig-gaaf-gebleven Moorse boog, een uitgestrekte, verwaarloosde, naar beneden glooiende tuin; en gans in de diepte, bij een bron, het geheiligde graf van de Zwarte Sultan...

Daar leeft de Droom... het Mysterie...

Er hangt als 't ware iets heiligs in de atmosfeer. Is het de weergaloze rust en vrede waarin alles baadt? Is het de zachte

[p. 582]

schoonheid van de omgeving?... de bekoorlijkheid der vergezichten?... de fijne nuancering der kleuren?... ik weet het niet; maar iets is er van droom en van bespiegeling, dat ik nooit ergens anders heb gevoeld.

Er is een heilige kapel (een maraboet); er staan heel oude bomen vol ooievaarsnesten rond de bron; en er is ook een eigenaardig tuintje achter een muur en een aldoor gesloten poort; een tuin waarin men aan de bomen rijpe sinaasappelen ziet schitteren, zo even boven 't muurtje en de poort, als oranje ballonnetjes voor de aardigheid door kinderhanden daar gehangen.

Alom de doodse eenzaamheid en stilte. Geen ander leven dan dat der ooievaars, dromend in de nog bladerloze takken van de oude bomen.

Zij zijn er als 't ware de stille bewakers van het geheiligde graf. Zij zijn zeer talrijk. Zij zitten bij plaatsen met drieën en vieren naast elkaar. Af en toe wieken zij op, maar niet voor lang en nooit voor verre. Zij komen dadelijk terug en hervatten hun stille wacht, hun peinzende droom.

Zij zijn als de zoekende, dwalende ziel van de reeds zolang overleden Zwarte Sultan. Ligt hij daar nog, gebalsemd in zijn graf, of is hij als een ijle droom in de ether verzwonden? De wacht houden zij, moeten zij houden. Zij zijn de heilige vogels van 't geheiligd graf.

Er is een stilte als van iets dat komen moet. Een grote stilte van verwachting, eensklaps gestoord door vreemd geluid. Wat is het? De vogels stijgen even op, strijken terstond weer neer. Zij klepperen met hun snavels. En ginds in de verte, bij de hoge ingangspoort, verschijnt iets, komt iets aan dat in het stille rustoord een zo onverwachte wanklank aanbrengt. Een kleurrijke stoet, een processie, met kreten, gezang en wilde muziek! In bonte schakering komt zij langzaam naar beneden geslingerd en verspreidt zich te allen kante om de bron, de bomen en de ‘maraboet’ van het geheiligde graf. Een vreemde warboel; er is van alles bij. Het diepgevoeld-religieuze naast het grof-profane. Witte gestalten knielen biddend neer, met het hoofd tegen de grond. Een soort van tent wordt opgeslagen, waar men suikergoed en vetkoekjes bakt; en op een

[p. 583]

grasveldje, tegen een heuvel aan, wordt, bij het snerpend geluid van de pijpers en het gebeuk op de tamboerijnen een ‘danse du ventre’ aangevangen. Een echte ‘danse du ventre’, zinnelijk en wulps. De aanhitsende vrouw, in wit keurslijf en oranje rok, komt met springende borsten en wringende heupen naar de man toe, die, in witte broek en schelgroen vest, breed-lachend slaande op zijn tamboerijn, haar bewegingen beantwoordt. De menigte om hen heen onderstreept juichend met ritmisch handgeklap.

Dat duurt zo een hele tijd, in razende drukte en oorverdovend lawaai. Alles beweegt en krioelt door elkaar. Alleen de ooievaars blijven ongestoord en roerloos, bespiegelend op hun takken zitten. Het is een bedevaart, mengsel van innige piëteit en wilde uitspattingen, een voorbereiding tot de ramadan (de vasten) die morgen begint.

De avond daalt. Rood gloeit de ondergaande zon over de dromerige schoonheid van het in zijn rust gestoorde Chella. De kleuren schieten vonken, de wilde bloemen gloeien in het gouden-groene gras. Van lieverlede wordt het stiller; de wilde bende trekt zich langzaam terug. De vetkraampjes zijn uitgedoofd; de pijpers en de tamboerijnen zwijgen. Hier en daar ligt nog een biddende gestalte roerloos neergeknield, de witte boernoes als met goud omgoten in de glans van 't avondrood. Zij liggen er als lijken op een slagveld. Maar ook zij rijzen eindelijk op en schuiven langzaam naar de uitgang. Dan wordt het plotseling weer stil, verlaten en doodstil op 't dromerige Chella. De felle kleuren zijn getaand, verdwenen en versmolten in een zilverig-mauve waas, dat de scherpheid van de contouren afstompt. De ooievaars spreiden zacht hun witte en zwarte vleugels uit. Zij wieken even op en strijken dadelijk weer neer, in de naakte bomen rond de bron.

Daar houden zij nu weer hun stil-peinzende wacht. Evenals onder de minaret te Rabat sluiten zij hun vlerken als monniken die hun wit-en-zwarte pij dichthalen en op hun beurt schijnen zij roerloos te bidden, over de tombe van de Zwarte Sultan.