Verzameld werk. Deel 6

Rabat
(avondstemming)

Over de Bled waren wij gekomen, over de eeuwig groene, glooiende Bled. Door de wilde bloemen, langs de kudden rustig weidende schapen, langs opstijgende vluchten van sierlijke, sneeuwwitte ibissen. Langs velden van kleur en geur. Onze ogen staarden steeds in de verte en de grote, zware wagen, bedolven onder een laag wit stof, met onze bagage hoog opgeladen, ronkte heet. Aldoor maar rolden wij voort, voort, in die oneindigheid. Daar heel in de verte iets, dat aan de kim scheen op te komen; eerst wat verwaasd, toen sterker van lijn; en opeens, boven op een scherpe, steile rode rots, een hoge vierkante toren, de rossigrode toren van Hassan, aan de ingang van Rabat. Wij raasden nader, nader; heter nog ronkte de motor, grote stofwolken achter zich opjagend. En de brug over, de lange brug over de rivier, en voor ons de hoge fiere muren van Rabat, gloeiend-roestig in de fonkelende stralen van de ondergaande zon. Door de prachtige brede poort, met Moorse boog, reden wij, waarvan de diepte bij het doorrijden weergalmde en waarvan de koele schaduw even een duisternis over ons wierp en toen in de schelle nuchtere banaliteit van de moderne stad.

Verder reed de grote wagen, zijn horen nijdig blaffend, door een gedrang van onverschillige Arabieren, langs trage, bleke Europeanen, langs stoffig gehavende palmbomen en wachtende rijtuigen, waarvan de gekwelde, bottige, uitgehongerde paarden, moe in het gareel hingen. Wij kwamen langs lange eentonige colonnades, langs zielloze hoge blanke muren, als uit wit suiker gehouwen. Nog een boog door, weer even die koele schaduw en dan weer verder; en daar stopte de wagen

[p. 577]

voor een lang, laag, wit gebouw dat achter in een klein voortuintje lag, waar een armoedig waterstraaltje opspatte in de schelblauwe lucht en klaterend weer neerviel in zijn kom van lapis-blauwe mozaïek, met roodgelakte meubeltjes stijf in groepjes er omheen.

De lange tocht was voorbij. Moe en verstijfd stapten wij uit en traden in een vereuropeest moderne Marokkaanse hal. Wij werden naar boven geleid, naar onze kamers en voelden ons daar even als bedeesd. Mijn boograam stond nog open en terstond ging ik er heen en leunde ver over de vensterbank en tuurde naar buiten. Was dit een fata morgana van 't verleden, het visioen van een legende als uit de duizend-en-één-nacht? Verdwenen de moderne huizen, de bottige paarden, de vermoeide, verbleekte Europeanen! Vóór mij een pleintje eerst, dan hoge gekanteelde muren, diepe, sierlijk gebogen poorten en op de machtige torens de statige, filosofische figuren van de grote, roerloze ooievaars, die als 't ware dit droombeeld schenen te bewaken met magische kracht, het peinzende hoofd voorover, de snavel tegen het hart gedrukt, de borstveren alleen zacht heen en weer bewogen door het koele windje van de aankomende nacht.

Onbeweeglijk stonden zij daar als peinsden zij het verleden weer wakker; als trachtten zij met hun mystieke kracht de heldentijd van Rabat el Fath te doen herleven; en de zon, dalend langzaam over de stad, wierp haar laatste gloed nog over die muren, die poorten, die stille bewakers heen, als deelde zij in hun glorie-gedachten, als herscheppend weer, maar nu voor 't laatst, die glans van roem en praal. Toen brak de stilte en een stem die als zingend zich verhief, luider steeds, luider, krachtiger en zij scheen het heelal in te roepen, met die smeekbede gans de omgeving doorgalmend. En als met een toverslag ten enenmale ontwaakten lichtjes als duizend twinkelende sterretjes. Lichtjes overal, achter de poorten, tussen stukjes verbrokkelde muren, langs de wallen, in de huizen. En daar was het nu alsof het antwoord aan de moëddzin op de slanke minaret nog louter vreugde, louter blijdschap was! Toen daalde langzaam de nacht. De hoge gekanteelde muren schenen zich stil terug te trekken, de hoge poorten zich diep in de duisternis weg te sluiten. Alléén de lichtjes waakten over

[p. 578]

de nu stil geworden stad. Hier en daar nog de blanke silhouet van een laag Arabisch huis.

De lucht was geurig geworden van de rook der aangestoken cedervuren. De bedauwde aarde om de verweerde muren wasemde vreedzaam de aromen van haar planten uit en de wallen en torens schenen te verademen in de verluchtende koelte van de nacht, die hen terugdrong in het geheim van hun diepe dromen en de vergane macht van hun oude heerschappij.