Verzameld werk. Deel 6

Tanger

Wilde drukte, woest geschreeuw, dat ieder ogenblik in vechtpartijen schijnt te zullen overslaan en dat dan eensklaps eindigt in een lach of grap. Bruine kerels, zwarte kerels, vuile kerels, in lompen en flarden die elke beschrijving tarten; nobele typen roerloos neergehurkt in de zon tegen de witte muren; gesluierde vrouwen in witte ‘haik’ langzaam schrij-

[p. 567]

dend als biddende nonnen; overladen ezeltjes onbeweeglijk wachtend op de harde stokslagen die ze vooruit zullen drijven en ginds een kameel als een gestrand schip onverschillig neergestreken op een zandplein... het warrelt en het tintelt alles door elkaar; men voelt zich eensklaps in een onbekende wereld; men is als 't ware op een andere planeet. De kleuren domineren; het wit alleen is achtergrond. Geen artistieke opleiding zou de felle kleurenharmonie aandurven, die zich hier onbewust openbaart. Het lijkt wel of eenieder zich heeft uitgedost om 't schildersoog te boeien: geel, rood, blauw, groen en oranje: de gehele gamma van de regenboog is er; en ook het grijs en grauw is er; het doffe vuilgrijs in passende harmonie met de vaalbruine gezichten en de lange grijze baarden.

Wat dadelijk treft, dat is de nobele, slanke schoonheid van 't Arabisch ras. Welke gestalten! Welke houdingen! In dit doodarm volk, dat, op slechts enkele rijke uitzonderingen na, werkelijk leeft van ontberingen, doet zich een onverbiddelijke selectie voor. De kindersterfte op vroegere leeftijd is er ontzettend. Alleen de allersterksten blijven over en vormen dan het mooie ras, waar men in bewondering tegen opziet. Zie me daarnaast die dikke, logge, rode, zwaar doorvoede Europeanen! De inlander waardeert hen omdat ze 't geld bezitten dat hem zozeer ontbreekt; maar wat moet hij ons lelijk vinden en in de grond van zijn hart ons verachten!

Hoe leven ze? Waarvan leven ze? Die zwermen oude jeugdige halfnaakte bedelaars, die alleen van de vreemdelingen iets krijgen, hoe komen zij aan het dagelijks stuk droog brood, dat, met wat rijst en vruchten, vrijwel hun enig voedsel uitmaakt? Zie me die blinden, die vreselijk verminkten, die haast zonder uitzondering door schurft besmette kinderhoofden! Hoe kan dat blijven bestaan? Hoe zakt dat niet als een hoop vuil en ellende in elkaar, langs de naakte muren van de bijna ontoegankelijke sloppen en steegjes van de kronkelende ‘kasba’!

Een Voorzienigheid helpt en zorgt. De stralende zon verwarmt en koestert al die misère en het oosters fatalisme doet de rest. In noordelijke landen zou zulke totale armoede iets afgrijselijks zijn. Hier komt er nog een glans en een lach over

[p. 568]

al die ellende. Nergens heb ik de straatjeugd zo fel-luidruchtig en levenslustig gezien. Zij schijnen niet meer te weten wat hongerlijden is, omdat zij nooit iets anders dan hongerlijden gekend hebben.

Misère, vuilheid, wanorde en bedrog! Tanger en omgeving zijn internationaal gebied en men voelt terstond zeer duidelijk, dat anarchie er de werkelijke heerser is. Hier staat een Engelse politieagent of beambte; ginds verder een Franse, nog verder een Spaanse, zonder de cherifijnse mee te rekenen, die er ook is en het gezag van de sultan, de nominale vorst, vertegenwoordigt. Hoe zou daar eenheid en regel kunnen bestaan? Wat de ene verbiedt laat de andere toe. Zij keren zich voor elkaar met een machteloos schouderophalen om. En 't enige wat er welig tiert en bloeit is de algemene afzetterij van de vreemdeling. Slechte, dure, en niet bijzonder zindelijke hotels; schandalig overvragen op elk gebied; een stropersbende van 't begin tot 't eind, zodat de toerist er nooit anders dan gedwongen blijft en er bij de eerst mogelijke gelegenheid letterlijk van wegvlucht.

't Is jammer! Want op zichzelf zijn Tanger en omgeving wel heel bijzonder interessant en mooi.