Verzameld werk. Deel 6

De twee grote vrienden

In Parijs begon het avontuur...

Zij hadden elkander in lang niet gezien, de twee oude, trouwe vrienden en, zoals het is tussen hen die elkaar maar zelden meer ontmoeten, was het weerzien een hele gebeurtenis! Ik vond ze samen in de banale ‘hall’ van het hotel, reeds diep in een hartelijk gesprek: Maurice Maeterlinck, ietwat plagerig, de vreemde ogen lachend; Cyriel Buysse goedig, groot, debonnair, deborderend in zijn stoel, de zachte blik schalksluisterend. Ik verbrak het intieme van hun samenzijn door

[p. 544]

mijn binnenkomen en even verstrakte zich hun gelaat. Maar daar was terstond het gewichtig probleem: waar zouden wij gaan dejeuneren! Met ons vieren gepakt als haring in een taxi, raasden wij door de drukke straten van Parijs. Het was overvol toen wij het restaurant binnenstapten, maar onze beroemde gastheer werd onmiddellijk herkend en men spoedde zich om een tafel voor ons te vinden. En nu begon het op zijn Vlaams: eten, drinken, smullend vergenoegd, elkander het lekkere aanprijzend, de kelners druk om ons heen, behendig zwaaiend met volle schalen en de twee gezichten stralend van materieel genieten, van dat gezellig samenzijn, van de warmte van de oude vriendschapsbanden en van gedachtenwisseling, die uit het verleden weer wakker riep wat zo verwist en zo vergeten scheen. Telkens gleed de grijze lok over Maurice Maeterlincks lachende ogen; telkens blikte Cyriel Buysse met een schalkse blik naar zijn plagende vriend; en steeds meer eten, nieuwe schalen, meer gerechten werden aangebracht door de behendig-zwaaiende kelners en de heldere wijn, licht en geurig, vulde steeds weer opnieuw onze glazen.

Daarna vertrokken wij, gepropt in de benauwde taxi, naar het ‘Odeon’, waar ‘l'Oiseau Bleu’ werd opgevoerd. Natuurlijk kreeg de auteur een loge maar helaas erg opzij, zeer stoffig en bekrompen. Reeds spoedig gingen de lichten uit en de opvoering begon. Eenieder kent ‘l'Oiseau Bleu’ te goed dan dat ik hierover uitvoerig zou durven schrijven. Eenieder heeft wel eenmaal in zijn leven het stuk gezien of gelezen en bij eenieder bleef de herinnering van iets dat behoorde tot de naïeve kinderjaren uit zijn verleden, iets dat zo fris was geweest, zo jong en vol illusie... Doch feilloos was de vertoning niet, somtijds even stuitend. Maar kan Maeterlinck waarlijk ooit opgevoerd worden? Kan ooit ten tonele worden gebracht, dát wat zo zuiver geestelijk is... dát wat zó raakt de ijle, peilloze diepten van het menselijk gemoed? Maurice Maeterlinck heeft de gave om een waan, een droomgedachte een vorm te geven, die een beeld schept dat leeft en toch bijna te teer is om het levenslicht te verdragen. Maeterlinck heeft de gave om zachtjes helend over onze ziel te strijken, troostend, want hij kent haar lijden, haar smart... die smart die slechts

[p. 545]

waan is... fluistert hij ons toe. Want scheppen de mensen in hun eigen blinde onwetendheid dan niet ‘le Grand Silence’ om zich heen, die hen zo van het Heelal afsluit en vereenzaamt?... En toen ik mij omkeerde en in zijn ogen blikte, die steeds gevestigd waren op het toneel, besefte ik dat een opvoering voor hem maar als de menselijke uiting is van iets, dat immer in zijn geheel onvolkomen en onuitgesproken blijft, iets dat maar is aangegeven, gesuggereerd... Maeterlinck staarde voor zich uit en het was nauwelijks het spel waarop hij zijn aandacht concentreerde, nauwelijks de decors, of het groot succes in de overvolle zaal... In de peinzende diepte van zijn ogen, in de bleekheid van zijn gelaat, in de zacht-smartelijke trek van zijn beweeglijke lippen lag een stil begrijpen hoe de inspiratie hem met haar meesterhand genoodzaakt had dat te creëren wat edel-puur goud was voor hen die begrepen... suggestief voor hen die nog zochten... en troostend voor hen die verloren hadden. Meer kan op aarde niet gegeven worden, dat wist hij. - De Moederliefde had gesproken, zij trachtte haar kinderen te doen begrijpen hoe of die Liefde waakt, ímmer levend blijft... En de twee grijze vrienden samen in de loge leefden in die woorden naast elkaar als kinderen weer hand in hand op het levenspad dat zo lang was geweest en hen zo eindeloos ver had gevoerd...

- Maurice, c'est beau! zei Cyriel Buysse, zodra hij zijn stem weer kon beheersen.

- Tu as trop bu! antwoordde Maeterlinck weer lacherig-plagend.

Toch lag nog op hun trekken de schaduw van wat zij samen doorleefd hadden en in hun ogen stonden nog de tranen van wat hun zo diep in het hart greep. Want hadden de twee artiesten elkander dan niet weer gevonden, elkander begrijpend zoals alléén artiesten dat kunnen? Worstelend in dezelfde strijd, kampend om hetzelfde doel: de ware Kunst? Ja, die ontmoeting was blij geweest; blij en voor hen - volkomen -!