Verzameld werk. Deel 6

La Rochelle

Thans rijden wij over de roze wegen van de Charente, een landstreek, o, wat is het eigenaardig! die sprekend aan Veurne-Ambacht en Zeeuws-Vlaanderen doet denken. Vlakke weilanden vol grazend vee, slootjes en molentjes en een hoge, hoge blauwe hemel met glinsterwitte wolkjes, zoals we dat bij ons gewend zijn.

[p. 510]

Het is een verrassing, een verrukking, en meteen toch ook een soort teleurstelling. Zijn we zoverre gekomen om hier dat ons zo welbekende landschap te vinden? Alleen de Filosoof is verrukt. Voor hem is het een openbaring. Maar de Schilder doet zenuwachtig; hij wil liever iets anders zien. Dat andere komt dan ook vrij spoedig. Een heuvelkam tekent zich liefelijk blauw-golvend af tegen de einder en weldra rijden wij door een drogere en ook kalere streek, tussen twee bermen, die begroeid zijn met schitterende veldbloemen en kleine heestertjes.

De lichte, roze weg deint op en neer en de zoemende wagen schijnt te wiegen, zo heerlijk zacht ligt overal de eindelooslange baan. Zo wiegt hij voort onder de warme zon alsof hij ons in slaap zou wiegen, tot plotseling iets ratelt of de weg opeens heel hard en stroef geworden was. Gaston en ik kijken samen met een identieke hoofdbeweging om en ik verneem Gastons alarmstem:

- Den achterband es plat, meniere!

Alweer!... Ik houd in, wij stappen uit de wagen, kijken naar de band en zien... een spijker!

Nummer twee! Hoeveel meer zullen wij er nog krijgen? Deze is niet de mooie, rechte, puntig-gladde, fonkelnieuwe, symbolische spijker, zoals hij zich voor 't eerst aan onze benauwd-geboeide ogen openbaarde in de kleine, primitieve garage te Mamers. Deze is de verwrongen, gekronkelde, afgeslepen en gesleten spijker van de eindeloze, Franse wegen. Hoeveel honderden karrewielen hebben over hem heen gereden; hoeveel paardenhoeven hebben hem vertrapt en over hem geschuurd; hoeveel autobanden hebben hem opgepikt en over de fijne, harde keitjes meegesleurd om ervan te maken wat hij thans geworden is: een soort van bramig kronkelmes dat snijdt en prikt en scheurt langs alle kanten. Onze mooie, nieuwe achterband is er deerlijk door gehavend; Gaston jammert en mijn rechterhand maakt een instinctmatige beweging naar de binnenzak van mijn jas, waarin mijn portefeuille zit. O, spijker, dure spijker, lelijke, versleten spijker, hadt ge nu nog geen kwaad genoeg gedaan in uw ellendig leven!! Wij hebben hem verre van ons weggesmeten, verre op de heuvelkam tussen de heesters en daar zal hij nu

[p. 511]

oproesten en sterven, als welverdiende straf voor al zijn vroegere euveldaden.

De zon begon naar 't westen toe te nijgen, toen wij eindelijk in La Rochelle aankwamen. Wij vonden er een tamelijk onbeduidende provinciestad, die leek op vele andere Franse provinciesteden en wij dachten dan ook niet daar iets bijzonders aan te treffen, toen wij, gekomen aan de haven, vóór een prachtig schouwspel, een echte feeërie van kleur, van licht, van leven en beweging stonden.

Tussen de twee massieve, formidabele, antieke forteressetorens ligt de waterweg naar zee. Het is als een immense open poort, geopend op 't oneindige. Men denkt onwillekeurig aan de ouderwetse zeilschepen, hoog een groot als kastelen, die daar in vroegere eeuwen zwaarbeladen met kostbare vrachten, in en uit voeren. Nu is La Rochelle voornamelijk een vissershaven geworden, maar een van zoveel poëzie, en kleur, en charme, dat men er nooit op uitgekeken en uitbewonderd is.

Kleur schijnt iets te zijn dat als 't ware vanzelf ontstaat aan zee. Een vissersdorp, waar dan ook, is altijd iets riants en schilderachtigs. Maar zulk een overvloed en meteen zulk een harmonie van kleuren als te La Rochelle heb ik nog nergens gezien. Ik kan niet aannemen dat de kleuren hier met enig bewust artistiek gevoel werden bij elkaar gebracht. Hier geldt waarschijnlijk alleen gewoonte en aloude traditie. Maar hoe dan ook, de indruk is van een verrassende en verbazende schoonheid. Het zijn blauwe zeiltjes, roze zeiltjes, groene zeiltjes, met af en toe daar tussendoor een okergele vlam of de stil-dromerige tint van enkele zalmkleurige lappen. De drogende netten die om de masten hangen zijn van een heel diep en fijn azuren blauw; en de masten zelf hebben schel-gekleurde toppen: vuurrood, vlammend oranje, of van dat tintelend lichtgroen, dat er tussen al die kleuren opschiet als een boompje in de lente. Dat alles ligt heel dicht bij elkaar gemeerd; het is één krioeling van kleuren en tinten; en op een afstand zou men zeggen een processie met schitterende vanen; een stil-glanzende processie langs de drukke kade en de hoge huizen, die ook alle licht en fel gekleurd zijn en die vrolijk lachend en jubelend uit hun honderden tintelende

[p. 512]

vensterramen naar het onophoudend wonder schijnen te staren.

Wij konden onze ogen van het schouwspel niet verzadigen; wij liepen rusteloos heen en weer, steeds nieuwe verrassingen ontdekkend, tot wij eindelijk, doodmoe, in 't zand gingen liggen achter het havenhoofd, met de ogen op de zee, waarover de zon in purperen glorie daalde.

Een voor een kwamen de sloepjes uitgevaren en telkens zagen wij de vlammende punt van de mast en 't bovenste gedeelte van het zeil, knikkend en groetend als het ware in de lichte deining boven de rand van de strandmuur. Je moest ernaar kijken of je wilde of niet; je vergat er de pracht voor van de ondergaande zon over het blauwe water en telkens weer was het een raadsel en verrassing wat er achter 't havenhoofd zou komen uitpiepen: een roze rompje, een blauw rompje, een heldergroen of fel-oranje rompje.

Dat alles dreef in stilte, steeds lichtjes wiegelend en knikkend, naar de volle zee toe en naarmate de schuitjes in 't verschiet verdwenen taanden en stierven de tedere of felle kleuren, tot zij eindelijk alle gans zwart schenen, zwart als stippels rouw over het spiegel-glanzend kleed van de zee.