Verzameld werk. Deel 6

[p. 308]

Normandië

Men moet Normandië bezoeken in de lente, als de appelbomen bloeien. De boerderijen zien er doorgaans slordig en vervallen uit, met wrakke gebouwen zonder kleur; slechts hier en daar ontdekt men een aardig geveltje of een pittoresk dakje, maar de frisse weelde van de witte-en-roze lentebloeisels is des te rijker en te schoner, daar het oog door geen andere schoonheid wordt afgeleid.

Zacht golft en deint de eindeloze, gladde, blonde weg, over heuvelen en door dalen, als in een onbegrensde Paradou van allerteerste pracht. De hemel is licht-lenteblauw, het zonnelicht als een doorschijnend gouden weefsel, en langzaam vallen de witte en roze lichte blaadjes als miljoenen fladderende vlinderwiekjes in het malse, smaragdgroene gras. Aan de voet van iedere oude, zwarte stam ligt zo een teerflonkerend weeldekleed van roze en witte zachtheid, en 't is alsof het onder elke boom een beetje had gesneeuwd, zachtroze en witte sneeuw van lentebloeisels, die zoeterig aangeuren in de lauwe voorjaarslucht.

Daarachter liggen korenvelden, uren en uren uitgestrektheden van korenvelden. Het koren, in Normandië, groeit forser en weliger dan in Vlaanderen. Het is blauwachtig groen en de wilde bloemen die erin schitteren hebben ook die forsiger weelde. De klaprozen zijn als bloedvlekken zo rood, het blauw van de blauwe bloemen is als indigo en het paarse van de nigelles van het rijkste évêque-violet.

Het is een mooi gezicht een frisse lentebries over die wijd golvende oneindigheid van koren te zien heenstrijken. Dan leeft het koren wonderbaar. Het stoeit en het speelt met de wind, het vecht ertegen, het ontduikt hem; het slaat en warrelt soms zijn wilde aren door elkaar, als schuddend van het lachen, ofwel het strekt eensklaps zijn ganse vlakte overwon-

[p. 309]

nen-buigend neer, wiegend-overstroomd door verre, wijd golvende wateringen, die het doen deinen als een zee.

En in die zee verrijzen, als stille eilandjes, de dorpjes en de oude steden. Daar is Abbeville, daar is Rouen, daar is Lisieux, daar is Falaise. Oud, mooi, grijs, met kerken van gothisch kantwerk en wonderlijke geveltjes, die alle op elkaar gedrongen staan en in de smalle straatjes sterk vooroverhellen, als in kinderlijk-ontembare nieuwsgierigheid, terwijl hoog boven hen, op een of andere rots of heuvel, een slot of burcht verrijst: vervallen ruïne, massief en dreigend nog als een verminkte reus, met bomen wassend in zijn stene-spleten en ganse benden droef krassende raven, die om de afbrokkelende kantelen log rondzwerven.

Zo komt men aan de kust. Het water van de Manche is van het teerste heldergroen en rolt en slaat over een krissend bed van keien tegen de witte ‘falaises’ aan. Tot dicht bij het water zijn die nog groen van weilanden en korenakkers. En er staan aardige oude kerkjes op die groene hoogten, omringd door kleine kerkhofjes, waar de zeebries door de klagend-schommelende cypressen waait.

Die zijn, in hun totaal-verlaten eenzaamheid, de ware schoonheid van de Normandische kust. Vooral wanneer, als nu, de gele brem er bloeit, ligt er een glans van ontroerende rijkheid over al die doodse stilte. En men denkt onwillekeurig aan Maeterlincks Oiseau Bleu, wanneer Tyltyl en Mytil, 's nachts op het kerkhof, in plaats van geraamten, niets dan tere bloeisels uit de grafkuilen zien opwolken en in verbaasde verrukking tot elkander fluisteren: ‘il n'y a pas de morts!’ Il n'y a pas de morts...! Maar er zijn ook lui die geen verstand hebben van leven, zou men erbij willen voegen, als men daarna in de lege luxe van beroemde badplaatsen als Dieppe en Trouville komt.

Wat 'n onzin, dat frivool heen en weer geslenter in quasimooie toiletten over die strandbevloering met planken langs de zee!

't Is nu nog wel de ‘season’ niet, maar met de zondagen en het mooie weer, zijn er toch al enige extra-treinen uit Parijs aangekomen. De spanrokjes zijn er, de jupe-culotte is er, en ook de reuzehoeden, en de geblankette wangen, en de zwart-

[p. 310]

omrande, insolent-kijkende ogen. Pas op, opzij; daar komt iets aan, dat sensatie verwekt! In 't wit, geheel, en al in 't wit, doorschijnend wit, nauwsluitend, spannend wit, het rokje nauwelijks een vuist onder de knieën, de benen bloot, de voeten bloot, in witte muiltjes; de hals bloot, de borst... zogoed als bloot; de armen bloot; en, op het hoofd een soort van omgekeerde witte, kanten ketel, die absoluut niets van het haar laat zien. In de rechterhand een dichte, witkanten parasol en, in de linkerhand, laag-hangend aan een paarlenketting, een wit-glinsterend tasje waarvan men de indruk krijgt, dat er allerlei viezigs en akeligs moet inzitten. 't Is trouwens maar een indruk: misschien is het de reistas van dat persoontje, waar ze gemakkelijk haar ganse toilet kan in bergen als ze zich uitkleedt.

Men moet zo iets van achter bekijken. Eerst dan komt al het monster-lelijke van het hedendaags chic toilet goed tot zijn recht. 't Is om te huilen van lelijkheid en disgratie. 't Is de wansmaak op zijn toppunt, iets om in later eeuwen niet te kunnen geloven dat het ooit bestaan heeft. De gedrochtelijke jupe-crinoline was de esthetica zelf, daarbij vergeleken. Zou de zin voor het lelijke, ‘le sens de la laideur’ de vrouw wellicht aangeboren zijn? Waartoe dient en wat is eigenlijk de mode? Onzin, natuurlijk. Ieder mens is uiterlijk zowel als innerlijk verschillend van een ander, en de mode wil dat alles gelijk maken. Maar erger onzin is het nog, voortdurend van mode te willen veranderen. Hoe kan een vrouw in die onophoudende om-en-afwisseling ‘haar lijn’ herkennen, behouden en verfraaien? Nauwelijks heeft ze die gevonden, heeft ze gevonden wat haar staat, of de mode dwingt haar het weer af te danken. Kom, laat ons vluchten. Ginds in de verte, in het poeierend goud van de zon over 't water, drijven ontelbare schuitjes naar ergens een voor ons onzichtbare haven toe. De rode zeiltjes staan door de wind gebold als blozende appeltjes en 't helder water is zo fris en teer zeegroen. Hoor, er tampt een klokje in het witte kerkje, daar hoog en eenzaam op de ‘falaise’ midden in het malse groen van 't wuivend koren en de vloeiende goudstreep van de bloeiende brem! Zie, er gaan in stilte mensen heen: vissers, vissersvrouwen, kleine kinderen!

[p. 311]

Het kerkje, dat wij gans verlaten en vergeten waanden, leeft zijn eigen rustig, innig leven en zijn oud, zwak stemmetje roept de gelovigen, als waren 't eigen kinderen, zacht-troostend tot zich.

Ja, dáár is nog de enige echte, ongeschonden schoonheid van de Normandische kust.