Verzameld werk. Deel 6

Parijs

Ik haat Parijs. Ik heb een onuitsprekelijke afkeer van Parijs, en bij elk nieuw, steeds gedwongen bezoek, is die afkeer toegenomen. Nu vooral, nu ik Parijs veranderd heb gevonden, in een soort van monstrueuze Amerikaanse ploertenstad herschapen, nu is mijn haat van een kwaadaardig soort geworden, en ik ken geen woorden meer om mijn walg en mijn verachting uit te drukken.

[p. 290]

Ik vind Parijs (dat Parijs wat wij, vreemdelingen, helaas! alleen kennen) een dievenhol, een ‘mauvais lieu’, een moordkuil, een bordeel. En daarenboven een vuil, lelijk, triestig, vervelend bordeel. Ik verveel mij in Parijs, gruwelijk, grenzeloos, buiten alle proportie. 't Liefst blijf ik er gans alleen in mijn sombere hotelkamer zitten, als een verschuwde uil in zijn hok, in stom-verslagen roerloosheid wachtend tot ik er weer uit zal geraken.

Het is geen onwil, geen voorgenomen systematische vijandelijkheid, geen zwartgallige brompotterij: ik voel mij oprecht, en diep, en formidabel ongelukkig in Parijs.

Ik heb toch weer mijn uiterst-best gedaan om het er aardig en mooi te vinden, en 't is me niet mogelijk, ik kán niet.

Ik heb nog eens het Louvre bezocht en wat ik mij ook inspan, ik kan het er niet anders vinden in die grote, slecht-verlichte zalen, dan een dood-vermoeiende rommel van zeer zeker meestal op zichzelf kostbare en prachtige, maar om-er-gek-van-te-worden door elkaar gegooide en gehangen dingen. Ik vind het geen museum, 't is een paleis, of een rijke rommelwinkel, zoals ge wilt, maar overstelpt en overladen om er hoofdpijn van te krijgen.

'k Heb in Parijs gewandeld! Pardon, als ik het zo uitdruk. Ik bedoel dat ik een paar ochtenden mijn leven heb gewaagd in de onzinnige hoop van hier of daar, tussen twee vuilnishopen, een mooi uitzicht of monument te kunnen bewonderen. Misschien is zo iets niet onmogelijk om vier of vijf uur 's morgens; maar om tien, of elf, of twaalf uur is het geraden eerst je testament te maken.

'k Ben naar de theaters geweest! Hoho! de Parijse theaters! De illusie, de levensdroom van ieder vreemdeling of provinciaal! Die mooie stukken van Capus, van Bernstein en van Bataille, de gróte succes-stukken! Ik heb ze gezien. Ik heb er zo twee of drie gezien. Wát ik gezien heb en van wie het was, dat weet ik niet meer. 't Komt er ook niets op aan. 't Was in elk geval van een van de succes-fabrikanten, en 't was altijd en overal precies hetzelfde: overspel in drie of vier of vijf bedrijven. Ik vraag me zelfs af waarom die industriëlen al hun produkten zo niet ondertitelen: een of andere flink-sensationele titel en dan daaronder, in plaats van drama, comedie, of

[p. 291]

tragedie: overspel in zoveel bedrijven. Ik twijfel niet of dat zou het zeer groot succes nog aanzienlijk verhogen.

Verder ben ik langs de boulevards, in de rue de la Paix, in de chique theehuizen en restaurants geweest. En in al die luxeplaatsen zag ik een zelfde soort hybridisch wezen, dat grote sensatie scheen te verwekken en waarvoor lakeien, hofmeesters en kelners eerbiedig-diep bogen.

Eerst dacht ik, dat het een ongekend soort grote, ziekelijke rat was, maar 't bleek toch achteraf, althans van verre, enigszins tot het menselijk ras te behoren.

Het was een nauw-sluitende, meestal donkere koker, waarin zich vlug, doch in telkens gestremde vaart, twee smalle, lange stokken schenen te bewegen. Boven die koker een eveneens nauw-sluitend buisje, waaruit twee andere dunne stokken kwamen en boven het buisje een dikke bonten slang en een enorme platte korf of mand met veren, waaruit een heus mensengezicht, bleek en niet groter dan een theeschaaltje, met gele haren en donkere ogen, insolent kwam kijken.

Dat waren ‘les belles Parisiennes’ werd mij vertrouwelijk in 't oor gefluisterd. De heerlijke ras-ploert-Amerikanen verlieten sidderend hun Far-westelijke slachthuizen of bierbrouwerijen om die wonderen van nabij te komen aanschouwen; zij deden er de onzinnigste buitensporigheden voor, en waren eerst goed en volkomen gelukkig wanneer zij, ten prijze van stapels dollars, een van die schepseltjes veroverd hadden.

Eertijds had Parijs toch wel meer aantrekkelijkheden voor mij. Eertijds ging ik er iedere ochtend naar de Morgue wandelen, om nog eens echte mensen te bekijken, en ik kwam terug langs de Seine-kaden, om het geduld van de hengelaars te bewonderen. Maar nu is de Morgue voor 't publiek gesloten en 't aldoor hoge water heeft de hengelaars verdreven. Iemand, die goed op de hoogte schijnt, heeft mij verzekerd dat Parijs ernstig bedreigd is met finale ondergang door 't water. Wat 'n ontzettende ramp! Geheel Parijs, met zijn cocottes, zijn theehuizen en restaurants; met zijn integrale ploert-Amerikanen en zijn succes-fabriekstukken van Capus, van Bernstein en Bataille, in één nacht weggespoeld door 't álles-overweldigend element! Dan kom ik zeker nog eens kijken, al was het maar om een of andere van die dolle

[p. 292]

koker-Parisiennes, krampachtig, met een paar Amerikanen, aan de wegstromende wrakdecors van La Rafale of van La Vierge Folle vastgeklampt, te helpen redden.

Alleen voor de dames, voormijn dames, voor álle dames, zou 't onherstelbaar zijn, indien Parijs zo moest vergaan. Die houden dólll van Parijs, die vinden 't héééérlijk in Parijs, die weten zich daar op te schroeven en op te winden, tot ze werkelijk geloven dat ze van Parijs ‘genieten’.

Stumperds...!