Verzameld werk. Deel 6

Van Nimes naar Carcassonne

Is het een stemming of een voorgevoel? Ik had vooraf een onaangename gewaarwording, dat wij nu aan een gedeelte van de reis gekomen waren, dat ons minder zou behagen.

Met Nîmes reeds was de teleurstelling begonnen. Iemand had mij eens gezegd: o, Nîmes is prachtig, je kunt al niet veel mooiers zien in 't Zuiden. En nu kon ik het ook niet helpen, maar ik vond Nîmes vrij onbeduidend. Een mooie fontein, jawel; maar zoveel steden hebben mooie fonteinen. De Ro-

[p. 262]

meinse baden en de tempel van Venus! Ja,... nou ja, enfin, maar... La tour Magne, daar op de hoogte, boven dat prachtig park! En dan la Maison Carrée, dat enig juweel! Jawel!... jawel,... maar... kortom, wij waren wellicht wat brommerig gestemd, maar feitelijk vonden wij niets zo bepaald de moeite waard. Je raakt ook wel blasé op reis. Alleen de arena, de prachtige goud-grijze arena kon ons boeien; en dan nog minder dan die van Arles, omdat ze te Arles zo helemaal past in het oude milieu, terwijl ze te Nîmes helemaal apart staat in haar heidense schoonheid, omringd door banale cafés en hotels, door luxewinkels en elektrische trams.

Neen, wij waren niet in de echte atmosfeer, in de geschikte stemming. Zelfs het afscheid van onze goede vriend, die Nîmes wel zeer bijzonder interessant vond, want Nîmes is een kokend-heet centrum van politieke beweging, zelfs dát afscheid had iets stroefs en gedwongens, en 't was ook zonder bepaalde geestdrift, dat wij ons op weg zetten naar het wereldberoemde Aigues-Mortes, de onveranderde, middeleeuwse vesting, vanwaar Saint Louis met zijn kruisvaarders naar het Heilig Land vertrok.

Ik kan de omstreken van Aigues-Mortes niet beter vergelijken dan met de Noordhollandse wei. Grasvlakten, moerassen, kanalen, hier en daar een boerderij met enkele bomen. De Noordhollandse wei zonder molens! De plaats zelf: een reuzenvierkant van hoge, brede, grijze vestingmuren met kantelen en torens, aan de oever van een stille, wijd uitgestrekte lagune. Daar binnen, in de omheinig van de wallen, kleine straten van onnoemelijke vuilheid, met vrij stijlloze, bouwvallige huizen en in 't midden van de kleine stad een markt, waarop het kolossale standbeeld van Lodewijk de Heilige prijkt. 't Is een teleurstelling, zoals de meeste dingen, die men ál te veel heeft horen roemen.

Een andere teleurstelling wordt de weg, zodra wij, te Lunel, de erg vies-ruikende geboortestad van de helden-dichter Henri de Bornier, op de grote baan naar Montpellier komen. Rijden we soms weer, als in Vlaanderen, over doods-of-kinderhoofden? Neen; maar we rijden over een weg die op geen weg meer lijkt, zo ontzettend vol als hij is met diepe kuilen en voren en gaten. Wij zijn hier volop in het meridionale wijn-

[p. 263]

distrikt, waar dag en nacht de zwaar-bevrachte wagens rijden. Die ruïneren de weg en men heeft geen tijd hem te herstellen. Daarbij een stof, een vuilgrijze, askleurige, rookfijne stof, die alles bedekt en overal doorheen dringt.

't Zijn wijngaarden, en nog wijngaarden, en nóg wijngaarden, tot in 't oneindige. Maar niet de mooie, rijke, zwoele wijngaarden als in Bourgondië: de arme, schrale, sjovele wijngaarden, die een goedkoop en zurig wijntje geven, een drankje, waarvan het gezicht vertrekt. Hier heeft Vincent van Gogh gewerkt, en men herkent het landschap door zijn schilderijen. Ik zou niet durven beweren, dat ik in de kleur van de bevolking zijn groene maaier heb herkend: de afgebeulde man met groen gezicht en groene armen, die, onder een groene zon met groene stralen, zichtbaar als de spaken van een wagenwiel, een brandend-gele akker afmaait; maar, wat men dadelijk herkent, dat is 't getormenteerde van dat landschap, die dorre hitte, die droogte, die dorstigheid, waaronder de lage, rood-bruine, alom wijd uitgestrekte wijnakkers zich schijnen te wringen, terwijl de zwarte cypressen, als gefolterde en gerevolteerde Mefisto's, om lucht en leven uit de barre bodem opspiralen.

Montpellier: asgrijze stad, asgrijze stof, banaal-moderne straten en banaal-moderne huizen, een stad zoals er duizend andere zijn. Er is een mooi museum van schilderijen in Montpellier. Zullen we daar even ophouden, bezichtigen? Neen; wij zijn niet in de stemming. Trouwens, wij voelen ons, op deze reis helemaal niet artistiek of litterair aangelegd. Wij reizen als natuurmensen, willen enkel de dingen van buiten af, in helder dag-en-zonnelicht bekijken. Vooruit dan maar! En steeds meer zon, en stof, en wijngaarden, en slechte wegen, en nóg meer wijngaarden en nóg meer wijngaarden, met wegblauwende bergen in 't verschiet. En dan Béziers, het toppunt van de akeligheid, een land dat als 't ware onder een asregen ligt begraven, met wegen zó slecht, dat het soms geraden is om naast de weg, door 't kluiterig droog land te rijden.

Maar na Béziers wordt het iets beter. Wij raken, goddank, uit de schrale, stoffige wijngaarden, de veel betere weg wordt sterk-stijgend-en-dalend, het land begint te groenen, alsof er

[p. 264]

iets van tere lente overheen lag en gans tegen de einder, links, verrijzen weldra hoge bergen: de eerste kammen van de Pyreneeën!

Op een kruisweg staat een paal: Carcassonne 45 kilomètres. Goddank! Goddank! Wij hebben 't land van de grijze nachtmerrie verlaten!