Verzameld werk. Deel 4

[p. 1189]

Droomvisioenen

I
De boom

Ik zie een breed, stilstaand water midden in een uitgestrekte vlakte. Vijver, klein meer, moerassige poel?... ik weet het niet.

't Is kalm, 't is triestig en verlaten. De heel verre lijn van de gezichtseinder doezelt weg in vage omtrekken. De avond daalt. En in de nog heldere, hoge lucht, hangt iets als een stille atmosfeer van wachten.

't Is als een oord van dood in de natuur. Niets zie ik leven om mij heen. Ik zoek of er niets schijnt te leven.

Dáár... die boom...

Zijn stronk rijst uit het water, enkele vamen van de vlakke oever. Geheel bedekt met woekerende slingerplanten helt hij krom-gebogen voorover. Hij draagt geen enkele tak meer; alle zijn uitgesnoeid en dood. Slechts hangen van zijn knotsige kruin enige lange, dunne twijgen, die als visserslijnen in het stille water weken.

Het is een visser;... ik droomde dat het een oude visser is. Een der geknakte slachtoffers van 't ruwe leven, verminkt en afgebeuld, vernield in stompe, hopeloze zelfbespiegeling. Alle mogelijk leed heeft hij gezien, gevoeld, geleden. Hij is degene die op niets meer hoopt, op niets meer wacht; degene die liet hangen, week en slap in 's levens brede stroom, het nauwelijks nog trillend draadje van een doodgesjouwd bestaan...

[p. 1190]

II
De muur

Van onder tot boven is de muur, aan 't uiteinde van 't tuintje, met klimop begroeid. De maneglans zilvert de bladen. Alles is doodstil.

Langzaam strek ik de hand uit. Zacht ritselend schuiven de bladen opzij.

Ik raak het mos-nestje aan. Ik laat er zacht de toppen van mijn vingeren in glijden, en voel de warmte van vijf kleine kopjes zonder veren. Alle vijf laten zij een zwak, haast onhoorbaar gepiep horen, en ik voel de vijf kleine, tere snaveltjes wijd open gaan.

De gladde vederdons van moeder-vogeltje voel ik niet. Ik had gedroomd dat ik die niet zou voelen.

Ik trek mijn hand terug, en op de grond zie ik een donkere schaduw zich bewegen.

De schaduw houdt stil en staart mij aan. Een ronde, zwarte kop, met twee ronde, strakke, boze ogen. Groene ogen van vuur, die mij schitterend aankijken, en onder die ogen, gehapt in de bek, moeder-vogeltje met hangende vlerkjes en afhangend kopje, waar in de maneschijn een dropje bloed op parelt. Met een kreet snel ik toe. De schaduw springt weg en vlucht. In een oogwenk is zij met haar prooi boven op de muur. Zij blijft er even zitten, roerloos in de maneglans, en blaast mij aan. Dan kruipt ze verder langs de muur, met trage, soepele passen;... kijkt nog eens om, glijdt door de bladeren, verdwijnt... En dof hoor ik iets aan de overkant neerbonzen.

Week tjilpen de vijf tere snaveltjes in 't warm nestje van mos en zachte donsjes...

[p. 1191]

III
De uil

Ik zie een grote, grauwe uil met wilde kreet uit de diepte van de donkere bossen opstijgen. Hij zwerft een ogenblik dwarrelend over de zwarte kruinenmassa's heen en weer, als zocht hij zijn weg. Dan drijft hij in diagonale vlucht, recht naar het oud, verlaten kasteel.

Hij valt er neer op een van de hoge schoorstenen. Hij blijft er even onbeweeglijk zitten, zijn ronde, wilde ogen strak-starend in de stil-donkere nacht. Dan wipt hij op, als een mus die verspringt, en laat zich, hangend op zijn uitgespreide vlerken, in de schoorsteen vallen.

Hij komt er in een uitgedoofde, reusachtige haardstede terecht. Hij vliegt weer op, zwart van roet, en fladdert heen en weer in een immense, donkere zaal, waar zijn scherpe nachtvogel-ogen de dingen helder zien.

Hij ziet enorme, oude kasten, een kolossale tafel, hoge, zware stoelen, verflenste en versleten draperieën, die aan flarden hangen. Hij ziet er ook, hangend aan een van de hoge wanden, een doffe gouden lijst om het beeld van een ridder: het portret van de oude baron.

Lang vliegt hij heen en weer, zoekend, vorsend, peilend met zijn wilde, schitterende ogen, in de donkere, mysterieuze hoeken. Hij schijnt maar niet te kunnen vinden wat hij zoekt. Hij stoot opnieuw zijn luguber geschreeuw uit en vliegt naar de schoorsteen terug. Hij ziet het gat waardoor hij naar beneden is gekomen, hoog open in de somber-blauwe lucht, waar sterren flikkeren. Hij wil weer weg. Hij vliegt enkele voeten hoog en valt terug, met zijn brede vleugels tegen de nauwe wanden aanschurend. Hij blaast als een kat en in zijn ogen schittert woede. Met een snerpende gil vliegt hij tot aan 't verste eind van de zaal, en dringt er zich tegen een balk ineen.

Uren vervliegen. De diepste eenzaamheid heerst in de duisternis. Slechts af en toe wordt de sombere stilte door de verre gil van een beest even gestoord. Roerloos, met wijd open, starende ogen, blijft de uil tegen de balk ineenge-

[p. 1192]

drongen zitten. Als hij de dag voelt komen, vaag zichtbaar aan een bleke lichtkring in de haardstee, knijpt hij zijn ogen dicht en valt in slaap.

Uren en uren blijft hij slapen. Hij ontwaakt eerst nadat de bleke lichtkring uit de haard verdwenen is.

Dan vliegt hij weer naar de schoorsteen en poogt nogmaals te ontsnappen. Het gaat niet. Zijn te brede vlerken stoten telkens tegen de enge wanden aan. Drijvend kon hij naar beneden komen, vliegend kan hij uit het gat niet opstijgen. Hij slaakt een gil als een noodkreet, en gaat op een van de hoge eiken kasten zitten, vlak tegenover 't portret van de oude baron.

Zijn ogen staan erop gevestigd, halsstarrig, schitterend, met boze starheid. Zij schijnen het oude gezicht te willen fascineren, en zelf erdoor gefascineerd te willen worden. En plotseling vliegt hij erop af, met schrille gil en woeste vleugelslagen. Hij bonst op de tafel terug, de oogappels zwart.

Hij blaast, strekt zijn klauwen uit, vliegt weer op het schilderij af, en slaat en hakt er in, met klauwen en met snavel. Een lap blijft hem tussen de poten hangen, en hij scheurt hem van een als een levende prooi, zoekend het lauwe bloed en het lillende vlees, onder het ruige linnen en de ranse verf...

Terwijl hij op het punt is voor de derde maal met toenemende woede tegen het doek aan te vliegen, doet een vaag geluid in de schoorsteen hem plotseling de kop omwenden. Een fladderend pak stort in de haardstee neer, een roetwolk opjagend, en 't ogenblik daarna dwarrelt een tweede uil verwilderd door de ruime, donkere zaal.

Roerloos op een van de hoge kasten teruggetrokken, volgt de eerste uil met starre ogen 't wilde heen-en-weer-gefladder van de onverwachte bezoeker. Als deze zich eindelijk op de tweede kast laat neervallen en hem op zijn beurt met ronde starre ogen aankijkt, herkent de eerste uil in de indringeling zijn wijfje.

Zij ook herkent hem, en, met een lang getjilp van vreugde, komt ze naar hem, die ze zoekt, gevlogen. Maar sidderend trekt hij zich achteruit. En plotseling vliegt hij woest schreeuwend op haar af als op een prooi, en klauwt haar ogen uit, en scheurt haar keel en ingewanden open, en drinkt haar

[p. 1193]

bloed, en verslindt haar lillend, levend vlees...

Dan wordt het alles weer stil en onbeweeglijk in mijn droomvisioen...

Stil zit de uil weer in te sluimeren, tegen de zwarte balk van de zoldering ineengedrongen... Stil, doodstil is de nachtduisternis in de immense zaal van 't verlaten kasteel.

Uren, lange, lange uren vervliegen. De uil slaapt... Soms wordt hij even half wakker, en dringt nog dieper in de nauwe opening tussen balk en muur naar achter. Soms rilt hij, als van koude...

Dan trekt hij zijn klauwen in, en sluit er zijn strak-hangende vlerken, als een mantel overheen...

Nog dieper, nog steeds dieper dringt hij achteruit. Zijn platte kop krimpt weg onder de veren; zijn dichtgeknepen ogen, zijn op de borst gedrukte snavel zijn niet zichtbaar meer... Zo blijft hij eindeloos zitten. Zo wordt hij langzaam kleiner, dunner, lichter. Zo smelt hij eindelijk weg tot niets, en verdwijnt met het oud kasteel uit mijn droom, in de gedaante van een greepje grauwe veertjes, die een ademtocht uit elkander doen stuiven.