Verzameld werk. Deel 3

[p. 989]

XXXII

De nieuwe fabriek stond er nu: een reusachtig complex van roze gebouwen met ontelbare vensters en zij was reeds volop in werking. De vervaardiging van een automobiel, dat duurde slechts enkele uren en dagelijks werden zij met honderdtallen afgeleverd. Een aantal Vlamingen werkten er onder toezicht van Oculi, die daar nu onderdirecteur geworden was. Er heerste als een koorts door heel 't Amerikaanse land. Iedere dag las men in de bladen van nieuw opgerichte fabrieken, terwijl te allen kante wegen werden aangelegd waarover auto's raasden. Het reeds gejaagde ‘hurry-up’-tempo van vroeger was ontaard in een soort wilde gekkendans, die niemand tijd meer overliet om nog iets rustigs aan te vangen. De gezichten stonden strak gespannen, de hypnotische ogen zagen maar één doel: ‘money’ maken! Iedereen maakte ‘money’. Men moest een verstokte dronkaard zijn als Mielke Vervaet of Uncle Gerrit om niet rijk te worden. Oculi, Dzjeurens, Frank, Ivan, allen hadden aandelen genomen in de nieuwe fabriek en zagen met de dag hun kapitaal verhogen. Wat hun gronden betreft, daar was geen waarde meer voor te bepalen; men had sommige percelen wel met goud moeten bedekken. Maria en Clotilde droegen bontmantels en zijden japonnen en Oculi had reeds een automobiel voor eigen gebruik, waarmee hij 's zondags naar Mishawaka, Longwood of Red Hill reed. Dan zaten zij daar genietend aan het meer in een mooi restaurant te dineren en spraken van hun toekomstig ‘money’ maken. Niet zelden ontmoetten zij er Ivan, die er Gladys in alweer een nieuwe luxeauto met een paar vrienden heenbracht.

Ivan, die was nu de enige ergernis en schaduwzijde in hun ideaal geluksleven geworden. Vooral Maria kon soms woedend tegen hem uitvaren. Wat bleef hij daar als chauffeur,

[p. 990]

als gewoon knecht vegeteren, terwijl hij 't maar moest willen om zelf heer en meester te worden! Maria had het niet langer in zich kunnen opkroppen. Eerst aan Oculi, daarna aan Clotilde en aan Frank had zij verteld hoe het stond met de verhouding tussen Ivan en Gladys. Een opschudding, toen ze dat hoorden! Oculi en Clotilde bekeken hun broeder alsof zij een wonder aanschouwden. Alleen Franklin, als vertegenwoordiger van het wettelijk gezag, moest afkeuren. Ivan zelf wist trouwens niet, dat zij op de hoogte waren en begreep niets van hun vreemde houding tegenover hem. Hij kreeg alleen geweldig het land aan Maria, die telkens weer met dezelfde brommerijen voor de dag kwam.

- Gien domme loeder! Gie kalf da ge zijt! Ge loat de schuenste occoazie van ou leven ongebruikt veurbijgoan! Ze zit op ou te wachten en ge 'n vroagt heur niet! Ge zilt ou beetses deur 'n ander, loate pakken, gien uil die ge zijt!

Ivan, hevig gesard, wist niet wat daarop te antwoorden. 't Was onbegonnen werk Maria diets te willen maken, wat hijzelf in het karakter van Gladys niet snappen kon.

- Och! loat mij gerust; ge 'n verstoa gij die dijngen niet! antwoordde hij telkens met weerzin. Maar het scheve van de verhouding en zijn eigen onmacht maakten hem wanhopig, terwijl hij ook wel voelde, dat de toestand zo niet duren kon. In zijn slapeloze nachten dacht hij onfeilbare middelen uit om tot een of ander beslissing te komen; maar 't was voldoende, dat hij Gladys vóór zich zag om al zijn moed te voelen zakken. Hield hij ondanks alles, wellicht niet genoeg van haar om tot het uiterste voor haar bezit te strijden? Misschien... hij wist het soms zelf niet meer en Maria maakte hem dol. Hij wist alleen, dat hij diep en diep ongelukkig was. Soms had hij willen vluchten, alles in de steek laten en vol heimwee, weer naar Vlaanderen terugkeren, bij Moeder en bij Peetsen. Wat had hij nodig langer in Amerika te blijven! Hij bezat reeds genoeg om ruim van te leven. Moest hij nog verder oppotten, zonder enig doel, zoals Dzjeurens deed, die absoluut geen raad wist met zijn geld en onbekwaam was offi ervan te genieten? Gladys!... Ja, hij hield toch wel van haar! Zij was zo mooi, zij rook zo fijn, hij duizelde bij de herinnering. En als Gladys arm was geweest zou hij hardnekkig, tot

[p. 991]

het uiterste, om haar gestreden hebben. Maar hij voelde, voelde, met onverbiddelijk scherpe hevigheid, dat hij nooit anders dan een vluchtige gril van haar was geweest en dat verlamde hem zo hopeloos, zo totaal. Hij lag soms in zijn bed te snikken van machteloze ellende.

Aldus, in toenemende spanning, verliep de zomer. Na eindeloze tweestrijd met zichzelf, had Ivan ten slotte aan zijn onzekerheid een grens gesteld. Hij twijfelde er niet aan of Gladys zou weer, als naar gewoonte, een auto-winterreis naar Europa ondernemen; en op die reis zou hij haar, ja dan neen, vragen of ze met hem wilde trouwen. Was het neen, dan zou hij haar voorgoed verlaten en zich weer in 't vaderland gaan vestigen. Dat stond nu vast in hem en dat gaf hem sterkte. Hij wachtte nu zonder ongeduld de ontwikkeling van de gebeurtenissen af.