Verzameld werk. Deel 3

[p. 923]

IV

Hij leerde 't goed, maar niet heel vlug. Mr. Keane had drie à vier weken voor zijn volledige opleiding gerekend en die zou hij wel nodig hebben. Het mechanisch gedeelte was het moeilijkste. Het rijden daarentegen ging soepel en gemakkelijk. De vriendelijke meneer Van Iderstine zag hij weinig. Die was veel reizende of op kantoor. Feitelijk was hij vrijwel uitsluitend op Bruycker aangewezen.

Bruycker leerde hem zijn stiel en ook nog wat er volgens hem, Bruycker, bij behoorde. Een stel banden, b.v. moest maar niet te lang meegaan. Er bestonden diverse middelen om te langzame slijtage te bevorderen. Een van de eenvoudigste middelen was langs binnen, met een pennemes, een kerfje in de canvas te snijden. De band zelf zorgde dan wel verder voor de rest. De band sprong en de meester kocht een nieuwe band, met zoveel percent voor de chauffeur.

Ivan luisterde triestig en ontdaan naar zulke raadgevingen. Neen; zo iets zou hij niet doen, nooit. Bruycker lachte hem uit: alle chauffeurs deden het immers! Ook met olie en benzine was er heel wat te verdienen.

Maar Ivan schudde het hoofd. Neen; nooit. En het doodde zijn opkomende vriendschap voor Bruycker en hij ging weer kwellend zijn heimwee en eenzaamheid voelen. Hij kreeg een soort angst voor Bruycker, en, naarmate hij hem minder nodig had, verwijderde hij zich meer van hem. Dan liep hij eenzaam in zijn vele vrije uren buiten de stad in 't veld te wandelen. Triestige omgeving. Hier en daar een banale villa en dadelijk de wildernis van 't open en verwaarloosd veld. Geen wegen meer, geen aanleg van bouwland of tuin: een vuile rommel, afval van allerlei, half bedolven onder hoog, ruig gras of roestig-verzwolgen in moerassen. Triestig, lelijk, heimwee-wekkend! Hij liep soms ver, tot op de hoge rotsen

[p. 924]

langs de Hudson en van daaruit zag hij aan de overzijde van het water 't beeld van New York en zijn haven, enorm, monstrueus, apocalyptisch. Hij hoorde 't brullen van de stoomfluiten, hij zag de rookpluimen van de treinen schuiven, hij volgde met het oog de grote stoomschepen, die in en uit voeren. Daarachter, achter de reuzenstapel van de gebouwen, lag de zee in haar oneindigheid. Langs daar was hij gekomen; zou hij nog wel ooit dezelfde weg terug doen? Hij dacht aan Moeder, aan Peetsen, aan 't verre vaderland. Het greep hem alles aan, zoals 't hem aangegrepen had ginds in de eenzaamheid van 't meertje bij Blue Springs, toen hij daar langs de weg, 's avonds van Clotildes huwelijk, had zitten snikken. Weer schreide hij, tranen van heimwee, eenzaam op een rots gezeten, vóór het groots geruis van New York. Hij had een angst voor die enorme stad. Tweemaal was hij er geweest met Bruycker en telkens had hij 't als een nachtmerrie aangevoeld. Die donderende treinen boven de zwarte straten, waar dag en nacht het licht moest branden; die sombere, lijnrecht in het verschiet zich uitstrekkende lanen, als griezelige mijnschachten tussen de torenhoge ‘buildings’, waar mensendrommen als mieren langs de trottoirs met strakke gezichten heen en weer joegen, het benauwde en beangstigde hem en hij snakte naar licht en kalmte en ruimte. Bruycker loodste hem waar 't stiller was: lage, rommelige huizen; straten en lanen als in een groot dorp of kleine stad. Daar liepen vreemde types rond: gele Chinezen met grijnslach en rimpelogen, sombere Italianen met donkere snor en beenderig bruin gezicht; en eigenaardige mannen met volle baarden en lange, zwarte jassen, naast dikke, olijfkleurige vrouwen, in bonte en vuile klederdracht van groen en geel en rood, als op een carnavalvertoning. Er waren daar vele kleine winkeltjes en herbergjes en kroegjes en in één daarvan waren zij binnengegaan en hadden er een schouwspel bijgewoond, dat Ivan nog dagen lang daarna met walg en afkeer vervulde. Een monsterachtig-dikke vrouw, een olifant, een hippopotaam, een zeugmens zat er heel alleen midden in een ruime zaal op een soort troon. Haar kwabberig gezicht was pustuleus-paarsrood, haar blote armen leken op hammen, haar borsten waren uiers; en haar benen, puilend onder de spannende, helblauwe japon

[p. 925]

met klatergoud, deden achteruitdeinzen schrik. Zij dronk een glas bier en glimlachte cynisch en met de rechterhand trok zij haar rok half op, om te laten zien dat alles echt was. - Ge meug voelen os ge wilt! fluisterde Bruycker aanmoedigend.

Met een ruk trok Ivan zich achteruit:

- Loat ons goan! smeekte hij.

Bruycker lachte. Hij betaalde en zij gingen. - Nu kunt ge ten minste zeggen dat g' ook in de ‘Bowery’ zijt geweest! schertste hij.

Zij waren teruggekeerd tot heel aan 't uiterst eind van New York, daar waar de golven van de Atlantische Oceaan op de rotsige oever van Manhatten Island komen breken. Er was daar een parkje, met heerlijk groen gras en enkele bomen, die vol zaten met tjilpende mussen. Oude kanonnen stonden hier en daar te vergroenen, en het aanhoudend donderend gedreun van de reuzenstad kwam daar als machteloos uitsterven in het ritmisch zacht gezang der golven. Bruycker vond het er vervelend, maar Ivan, achterover op een bank geleund, genoot van de heerlijk-ontspannende kalmte. Die reine, groene, witgekuifde golven, zij kwamen van de verre overzijde van de zee, van 't dierbaar vaderland! In hun gewieg sloot hij even zijn ogen en, liet het frisse windje door zijn haren waaien. Ginds ver zat Moeder, zat Peetsen, zaten zovele vrienden en bekenden. Hij dacht ineens ook aan Lisatje Baere, zijn halve-liefde ginds in 't dorpje, die nu, naar Peetsen schreef, zo vaak naar nieuws van hem kwam vragen sinds hij weg was. Hij glimlachte en opende de ogen. Hij zou haar eens een briefje schrijven! Zij zou tevreden zijn en hem antwoorden. Hij glimlachte!... Hij zag de grote schepen op de deinende waterspiegel drijven. Het waren als reuzenkastelen van zo dichtbij gezien. Zij lagen zo hoog; 't was of ze geen diepgang hadden. En zij schenen zo maar licht te varen, uit louter genoegen, met hun hoge, glinsterwitte bovendekken en hun rode of gele schoorstenen. 't Was als een feest op het water, een hymne van vrolijke vrijheid en geluk, na de somber-dreunende gevangenis van New York.

Met een zucht, omdat Bruycker ongeduldig werd, was hij eindelijk opgestaan en vertrokken. Hij zou er in zijn eentje nog wel terugkomen.