Verzameld werk. Deel 2

[p. 702]

XVII

Een jaar was verlopen, zonder gebeurtenissen. Langzamerhand was het Ezelken aan de toestand gewend geraakt. De wrange smart zat dieper in haar hart teruggedrongen en zij schuwde minder de mensen en het leven van het dorp. Zij ging nu wel eens, voor juffer Toria, op boodschappen uit, eerst schuchter nog, bij schemeravond, als een die zich verbergen moet, doch van lieverlede weer gewoon als vroeger, bij heldere dag. Over Célines geval was ze heen. Die had ze reeds een paar keer van ver gezien, en vol boze minachting 't hoofd voor haar opzij gewend; maar haar grote, ontzettende angst was de geduchte ontmoeting met haar broeder, alsof dat een gebeurtenis was, die ze misschien niet overleven zou. En toch: 't gebeurde, zoals het onvermijdelijk móést gebeuren, en het ging zó gewoon, en zó natuurlijk en zó deftig, dat zij, dagen daarna, nog niet begreep hoe of 't mogelijk was geweest.

Zij had hem ontmoet op een avond, tussen schemerlicht en duister, vlak bij het huis van juffer Toria, terwijl zij in de buurt met haar kan om melk ging. Zij zag hem komen langs 't trottoir, recht op haar af, in onvermijdelijke ontmoeting; en 't sloeg haar eensklaps als een lamheid in de benen: haar knieën knikten en zij strompelde naar 't midden van de straat, als om voor hem te vluchten. Maar het was sterker dan haar wil: haar schuwe ogen keken instinctmatig even naar hem op; en op hetzelfde moment zag zij hem groeten, haar groeten alsof zij een prinses was, even stilgehouden met een buiging van zijn steek tot aan de grond; en, als automatisch, groette zij terug, een en al deftigheid, met gloeiende wangen, zoals zij een bisschop zou groeten. Zij had hem slechts als in een weerlicht aangekeken, maar genoeg toch om te merken dat hij er goed uitzag, misschien wat rood in 't ge-

[p. 703]

zicht en weer een ietsje te zwaarlijvig; en eerst toen zij, met nog jagend hart, weer veilig in het huis van juffer Toria geborgen zat, gaf ze zich duidelijk rekenschap van de ontzettende gebeurtenis en vroeg ze zich af hoe het wel kon dat het zo natuurlijk en zo kalm was afgelopen. Eerst nu voelde zij duidelijk, in al zijn scherpheid, het onverbiddelijk definitieve van de scheiding, maar tot haar diepe verbazing leed zij er haast niet meer onder en was er niet ver van af te denken, dat die toestand de enig mogelijke en wellicht voor beiden ook de beste was. Dàt wat haar maanden vroeger zou hebben doen schreien van ellende, gaf haar, eenmaal de eerste emotie voorbij, een gevoel van zachte en veilige berusting, iets dat nu werkelijk zo kon blijven duren, omdat het zich vanzelf, door lijden en strijden, tot die onwrikbaar vaste basis vastgezet had.

Een andere ontmoeting, die haar ook weer nader tot haar vroeger leven bracht, was die van de koster. Gans onbevangen kwam hij eens op straat naar haar toe, vroeg hoe 't met haar ging, en na een heel kort praatje drong hij erop aan, dat zij toch eens met zijn vrouw zou komen kennis maken.

- Moar ge moet ou 'n beetsen hoasten, glimlachte hij, want tusschen dit en ienige doagen goa ze mee ne kleine kwekker liggen.

- Es 't woar! zei 't Ezelken, een vuurkleur krijgend. En meteen kwam zich even de gekke gedachte aan haar opdringen, dat zij nu zelf in zulk een toestand als de kostersvrouw had kunnen zijn, indien zij op zijn huwelijksaanvraag was ingegaan.

't Was of hij instinctmatig haar gedachte raadde. Een leuke uitdrukking kwam over zijn steeds jeugdig gebleven gelaat, en hij fluisterde:

- 't Es toch oardig in de weireld, e-woar, iefer Constance. Hoadt-e gewild, ge zoedt gij nou meschien azeu zijn.

- 'k 'n Moe doar nie van weten! riep het Ezelken eensklaps kort en driftig, giftig-boos wordend.

Hij excuseerde zich. Hij had haar toch heus niet willen beledigen. Hij zei dat maar, omdat het even zo in zijn gedachte opkwam, en nog eens herhaalde hij, dat zij hem toch zulk

[p. 704]

een groot genoegen zou doen, indien ze met zijn vrouw eens wilde komen kennis maken. Hij scheen zich in 't geheel niet bewust van de sombere haat, die juffer Toria tegen hem koesterde, en bekende zelfs, tot grote schrik van 't Ezelken, dat hij reeds meer dan eens van plan was geweest, haar bij de oude kwezel een bezoek te brengen.

Juffer Constance brandde van verlangen om hem even over meneer de pastoor en Céline te ondervragen. Zij stond daar in de straat te talmen, hopend dat hij er zelf eerst over zou beginnen; doch hij deed het niet, en toen hij weg was vond ze 't ook maar best dat er niet over werd gesproken, en weer voelde zij, sterker nog dan na de ontmoeting met haar broeder, de taaie kracht van een vastgegroeide toestand, die niet meer zou noch kon veranderen.