Verzameld werk. Deel 1

[p. 821]

X

Hij had zich niet vergist. Toen hij aan 't hek kwam, zag hij, op de boomgaard van de grote hoeve, de pikton reeds branden, en hoorde hij nogmaals de luide hoera's uit de menigte opstijgen. Men verwelkomde de jonggehuwden, die juist uit de sjees stapten, waarmee Rik, Rosa's oudste broer, ze te Lauwegem aan de laatste trein was gaan afhalen. Jan, roerloos achter de haag verscholen, zag ze beiden, voorafgegaan van de harmonica-speler, en gevolgd van een juichende stoet, in de gloed en de rook van de knetterende pikton over de boomgaard naar het woonhuis gaan: hij lomp en grof, met zijn wijde, lendelamme stap; zij, licht en levendig, met haast iets damesachtig sierlijks in de pronk van haar blauw, met witte linten en bloemen getooid hoedje, en de zwier van haar in de wind klapperend zwart kleed. Een ovatie greep plaats terwijl zij, licht buigend, op de drempel, onder het laag, boogvormig deurgat verdween; en weer bulderden vijf kanonschoten, door de oorverdovende hoera's van de woest rondom de pikton dansende jongens en meisjes begroet.

Jan, aan het uiteinde van de haag gekomen, was zich links, aan de rand van een sloot, in 't duister van de elzestruiken gaan verschuilen. Vanaf die afgezonderde plek kon hij, zonder veel gevaar van ontdekt te worden, op een betrekkelijk korte afstand alles waarnemen. En hij zat net neergehurkt onder de hangende twijgen, toen hij, voor de derde maal die dag, plotseling weer door zijn wonderlijke ongesteldheid: hevig vomeren, overweldigd werd. De krisis was zó scherp, dat hij, krampachtig ineengekrompen, een schorre noodkreet slaakte, of hij zich voelde sterven.

Hijgend zijn bevende hand over de lippen strijkend, richtte hij zich half weer op. Opnieuw dreunde 't kanon, begroet door jubelkreten, die in wild geschater, als van dierengegil,

[p. 822]

ontaardden; en de driftig opgepookte piktonvlammen flikkerden tot in de bomenkruinen, als opgezweept en meegesleept in de steeds woester dwarlende dans van de uitgelaten jonge bende. Binnenshuis weergalmde nu en dan het tergend gekerm van de harmonica, begeleid door het schrapend geluid van de dansende voeten over de tegelvloer.

En onbeweeglijk, met starre, fonkelende ogen en hamerende boezem, bleef Jan, in de gure wind, onder de donkere elzestruiken neergekrompen zitten. Hij had de juiste notie van tijd, en plaats en werkelijkheid verloren; hij onderging de zwaar drukkende sensatie te leven in een irreële omgeving, midden in een helse orgie, waar allen wild genoten, behalve hij, die afgrijselijk leed. 't Was als een nachtmerrie die daar haar wanverschijnselen voor zijn hypnotieke blik ontrolde, en soms, in 't opvlammen van de pikton, dacht hij opnieuw de vreselijke brand te zien, die jaren geleden de stalling van hun hoeve in as gelegd en hem voor het overige van zijn leven half verminkt had.

Doch dat alles scheen nu vaag, verwijderd, abnormaal, onwaarschijnlijk. 't Was of het niet gebeuren kon noch mocht, en tóch gebeurde, omdat alles nu in hem en om hem heen, akelig, afschuwelijk, ruw overweldigend was.

Een plotseling hevig uitbarstende regenbui, die de feestvierders scherp gillend deed uiteenstuiven en het vuur half uitdoofde, vermocht het zelfs niet hem uit zijn schuilhoek te verjagen, noch hem uit zijn hallucinerende toestand te rukken. Rillend van koorts en kou, bleef hij onbeweeglijk onder de zijpelende takken zitten, en toen de regen over was, zag hij, met dezelfde onvermoeibare halsstarrigheid, de joelende dansers opnieuw rondom de zwartrokende, driftig weer opgepookte pikton, hun wilde sprongen en gebaren maken.

En eensklaps was 't in hem, in een luider opgalmend gejuich van de menigte, een allesoverweldigende emotie, die hem zich plotseling weer van de werkelijkheid bewust deed worden.

In de zachtere gloed van het uitstervend vuur, was Rosa, blozend en glimlachend, op de drempel van 't woonhuis verschenen. Zij bleef er even staan, haar lieflijk, van vreugde en geluk stralend gezichtje naar de menigte gekeerd, met Pol

[p. 823]

aan haar zij, en achteraan, in halve duisternis, haar ouders, en broeders, en zusters, en de goedige sukkel Pier-Cies.

't Was voor het afscheid. Daverend bulderden een laatste maal de kanonnen, en oorverdovend weergalmde 't gejuich van de menigte, terwijl de man met de harmonica, in opgewonden tempo, het weldra door alle monden meegezongen lied begon te spelen:

Waar kunnen wij ook beter zijn,
Dan bij onz' goede vrienden!

Boer Meganck klopte jubelend op de schouder van Pier-Cies, de moeder en de zusters huilden; Charles-Louis, de tweede zoon, zeer dronken, kwam waggelend, met lamme gebaren van de armen, vóór de trouwers staan, en werd, na een vergeefse poging om een aanspraak te houden, in luid geschater uitgejouwd; Rik, de oudste, stond wit-stil tegen de muur geleund, een uitgedoofd eindje sigaar scheef in de mond, met een gezicht en ogen of hij vergiftigd was.

En, langzaam, na een laatste afscheidsgroet, verlieten de jonggehuwden met Pier-Cies de grote hoeve. Enkele emmers water werden op de overblijfsels van het vuur gegooid, dat sissend uitdoofde; en in de plotselinge duisternis geleek de aftocht van de menigte een sauve-qui-peut. Joelend liepen zij allen, langs wegen en kanten, haastig huiswaarts door de kille wind, verspreidend een verward rumoer van stemmen over 't donker veld, uit welks diepten af en toe de lachende schrikgilletjes, van de hartstochtelijk door hun opgewonden vrijers omarmde meisjes, opstegen.