Verzameld werk. Deel 1

[p. 723]

XI

Vannelaar, de 18^de mei 1895

Lieve Nina,

Dit is wellicht de tiende brief, die ik u, sinds gisteren, begin te schrijven; en alle heb ik ze, onvoltooid, aan stukken gescheurd, omdat ik in geen enkel erin slaagde, op een voldoende wijze uit te drukken wat ik zeggen wilde.

Wat ik u, na deze laatste dagen van onnoemelijke foltering, wilde zeggen, was iets helders, iets eenvoudigs, iets beslissends; iets dat zou zijn als een geplante paal, als een getrokken grens, als een onoverschrijdbare afgrond tussen ons beiden en een toestand, waarvan de wreedheid niet langer meer draaglijk is. Doch ik kón er niet toe komen; het was me niet mogelijk koel en kalm te redeneren; altijd, altijd de hoop in de foltering, en de foltering in de hoop; de halsstarrige behoefte u toch te bezitten, die verschrikkelijke, ontembare behoefte tot geluk, welke de mensen zo diep ongelukkig maakt, barstten in mijn woorden los, als pijlen van staal en van vuur, als een afgrijzende fanfare van nooden passiekreten.

Enfin, nu ben ik toch een weinig kalmer, bedaarder, koel en helder vastberaden. Helder vóór mijn ogen verrijst het heerlijk, te bereiken doel. Ik kom er recht op af, in een uiterste opwelling van wilskracht en hardnekkigheid; en als ik het mis, als het onverbiddelijk ongenaakbaar blijft voor mij, dan is alles uit, dan sombreer ik, dan verdwijn ik...

Ik geloof wel dat het de lezing van uw droeve brief is, die mij ook eensklaps een zo helder en onwankelbaar besluit ingeboezemd heeft. Evenals gij gevoel ik dat wij een uiterst plechtig en beslissend tijdperk van ons leven doormaken;

[p. 724]

dat de tegenwoordige toestand een omwenteling zal baren, waaruit ons ganse levensheil, of onze ganse ondergang zal voortkomen.

Lang heb ik de vreemde handelwijze van uw tante overwogen, toen gij haar, na de lezing van mijnheer Harolds brief, met zoveel fermeteit uw besluit in een klooster te gaan meegedeeld hebt, en met u geloof ik dat dit voor ons een goed teken mag heten. Zeker is het dat ge dáár, rechtstreeks en hevig, ‘la corde sensible’, de snaar van haar zelfzucht, geraakt hebt. Zij is er vreselijk bang voor, uw zachte hulp, die zachte zorgen, die geen dienstmeid haar ooit geven zal, te moeten missen. Haar woede, haar smart, haar tranen zijn niets anders dan de laffe strijd van die zelfzucht tegen haar trots, die koppige trots, die niet meer op een genomen besluit terug wil komen. Dáárin, misschien, schuilt onze zegepraal. Haar kolossaal egoïsme, dat ons zo vreselijk heeft doen lijden, is nu, door een rechtvaardige weerwraak, bekwaam ons te redden.

't Is deze toestand waaruit ik zal trachten voordeel te trekken. Het bepaald en beslissend uur is geslagen; zonder uitstel wil ik te werk gaan. Ik voel bij intuïtie, dat uw tante, juist op dit ogenblik, onder de schrikwekkende indruk van de te duchten gebeurtenis, in staat is te buigen, iets wat ze niet meer doen zou, als gramschap en smart de tijd zouden gehad hebben, haar hart door een langduriger verbittering te verstokken. En ziehier welke uiterste poging ik na lange overwegingen besloten heb te wagen; besloten met een zó stug-hardnekkige beslistheid, dat uw afkeuring, uw schrik en zelfs uw smekingen en uw eventueel verbod, de uitvoering van dit vastgenomen plan niet meer zouden kunnen beletten. Ik wil mijn laatste troef spelen, het geldt voor mij een kwestie van leven of dood; maar ik zal tenminste weten waar ik mij aan houden kan. En daarenboven, het is nu ook in mij alsof een hogere stem mij inspireerde, alsof in mij een almachtige stem sprak, die mij beveelt, die mij dwingt aldus, en, zonder nog enig uitstel, te handelen...

Morgen namiddag, precies om twee uur, zult ge mij door de grote laan op 't Blauwhuis zien aankomen!...

[p. 725]

Met vastberaden stap, zonder rekening te houden met het verbod van uw tante, die mij de toegang van 't kasteel ontzegd heeft, zal ik vóór het hek aanbellen, en aan Nathalie, die mij op de stoep zal tegemoet komen, zeggen, dat ik mejuffrouw de Stoumont verlang te spreken. Indien deze weigert mij te ontvangen zal ik aandringen; aandringen met een halsstarrigheid die zich door niets zal laten ontmoedigen; aandringen tot indringens, tot overweldigens toe, totdat ik tóch ontvangen word. Om mij van 't Blauwhuis te verwijderen, zal zij, in geval zij werkelijk weigert mij te ontvangen, geweld moeten gebruiken, mij met geweld moeten doen wegjagen...

Ik zál haar dus zien. En, kalm, in eenvoudige woorden, terwijl ik uit al mijn macht mijn ontroering zal pogen te bedwingen, zal ik haar nogmaals, met al de eerbied en al de waardigheid waartoe ik bekwaam ben, mijn onveranderlijke aanvraag, de vraag om uw hand, herhalen.

Hoogmoedig, majestueus-gebelgd zal ze die afwijzen. Beleefd, ootmoedig zal ik durven insisteren. Ik zal durven insisteren en durven doen trillen de gevoelige snaar van haar zelfzucht, die ons zo vreselijk heeft doen lijden en nu de oorzaak van ons geluk moet worden. Ik zal haar zeggen dat wij met ons beiden zullen zijn om haar te troosten, te verplegen, indien zij in ons huwelijk wil toestemmen; ik zal haar de verlatenheid en al wat zij verliezen zou afschilderen, indien gij naar het klooster trekt en zij alleen moet blijven op het Blauwhuis, met haar ruwe, onhandige meiden. En 'k hoop hierin te slagen. Ja, ja er is ook in mij een inspiratie, een stem die hoog en machtig spreekt en die mij zegt dat ik zal slagen. Zoniet, dan is alles verloren, zoals ik u reeds zegde; dan verdwijn, dan sombreer ik. Een laatste maal zal ik u vaarwel zeggen, en dan voor altijd weggaan. Vraag me niet wat ik doen zal, waar ik gaan zal, wat er van mij zal worden; om 't even: gij zult mij nooit meer zien, gij zult nooit meer van mij horen spreken... Zo dicht bij u te leven en te weten dat ik u nooit bezitten zal, is mij eenvoudig onmogelijk! Ik heb slechts de ogen te sluiten en uw beeld vóór mijn geest in te roepen; ik heb slechts in verbeelding te gevoelen uw lichaam in mijn armen, uw zachte lippen op mijn lippen: terstond

[p. 726]

rijst de dubbele eventualiteit van de toekomst - en van de onmiddellijke toekomst - met de eenvoudig-onverbiddelijke helderheid van een uniek dilemma in mij op: u te hebben, of... te verdwijnen. 't Is of vóór mij, recht lopend naar twee antipoden, zich twee enkele wegen uitstrekken: een van goud en licht, waar men liefheeft; een van nacht en duisternis, waar men sterft. De levenskracht, voor mij, lost zich voortaan in één vermogen op: het vermogen van de liefde: al wat geen liefde is, is dood. Ik voel helder dat God in de mens één enkel greintje van zijn eindeloze grootheid heeft gelegd: het Vermogen van de Liefde...

Ik had bijna iets vergeten... of, liever, neen, ik vergat het niet: ik dacht het u reeds gevraagd te hebben, zó innig ben ik overtuigd dat het zou moeten gebeuren. Ik verlangde dat gij, zo diep overtuigd als ik van de plechtigheid van deze bijeenkomst, waarin over ons geluk en mijn leven zal beslist worden, mij in de dreef wilde tegemoet komen, en dat wij beiden, eenstemmig handelend in deze uiterste poging, met opgeheven hoofd en heldere blik, met de hand in de hand en het hart op de lippen, vóór uw tante verschenen. Zij zal misschien meer ontroerd dan geërgerd zijn door onze eerlijke vermetelheid; zij zal misschien de kracht, de onweerstaanbare kracht van onze beide verenigde harten voelen... Gij wilt, niet waar, Nina?... gij durft? Gij zult alle gevoel van bedeesdheid en valse schaamte overwinnen? Het moet... voor ons geluk.

Tot morgen om twee uur dus, in de grote allee. Schrijf me niet meer, 't is nutteloos. Poog niet mij van mijn vast voornemen te doen afwijken, het is onmogelijk. Zo zeker als de zon morgen op de aarde zal schijnen, zal ik om twee uur op het Blauwhuis zijn.

Adieu! Morgen, om dit uur, zal er onherroepelijk over mijn levenslot beslist zijn. Men zegt soms dat het 't Noodlot is, dat over ons levenslot beschikt; ik voel nu, dat ik er zelf over beschik, dat ik, voor enkele uren, de macht heb de gebeurtenissen te doen komen. Of is het de fataliteit die zich meester van mij heeft gemaakt en mij dwingt aldus te handelen?

Adieu! Tederlijk, tederlijk omhels ik u.

Alexis