Het gezin Van Paemel
(1903)–Cyriel Buysse–
Auteursrecht onbekend
[pagina 17]
| |
Eerste Tooneel
De Baron, de Barones, Maurice, Germaine, vader van Paemel, Désiré, Cordula, Romanie. Later moeder van Paemel.
Bij het opgaan van 't gordijn liggen vader van Paemel, Désiré Cordula en Romanie hier en daar onder de schaduw der boomen in het gras te slapen. De barones komt uit het woonhuis. De baron, Maurice en Germaine staan wachtend bij het hekje. Af en toe hoort men gekraai van hanen.
De Barones
(boos).
Il n'y a personne, absolument personne. Je te l'ai dit plus d'une fois, Gontran, ces gens sont des paresseux, qui laissent tout à l'abandon.
De Baron.
Je pense qu'ils sont tous aux champs.
De Barones
(ontdekt een der slapers onder een boom).
Ah! par exemple! Voilà qui est trop fort!
(Ontdekt een tweede en een derde)
. Non, mais regarde moi ça: ils dorment, tout simplement, comme s'ils n'avaient pas autre chose à faire.
De Baron
(verbaasd).
Ah bah!
(Nadert tot Vader van Paemel)
. Hè, Van Paemel. slaap je dan?
V.v.P.
(half ontwaakt).
Heu!... wa scheelt er dan? Hoe laat es 't al?
(herkent plotseling den baron, richt zich dan overeind, en dan geheel op)
. Heu!... menier den b'ron, zij-je gij doar!
(neemt zijn pet af)
en mevreiwe, en menier Maurice, en gezelschap.
(Tot de andere slapers, met gillende stem)
. Alo! op doar!
(Désiré, Cordula en Romanie ontwaken en rijzen langzaam op. Tot de bezoekers)
. Excuseer, menier den b'ron, en mevreiwe, 't es vroeg op te zijn, 's morgens, en we lagen 'n beetse te noenstonden.
(Roept in de richting van het woonhuis)
. Hé, moeder, woar zit-e dan?
(Tot de bezoekers)
.
| |
[pagina 18]
| |
Kom binnen, menier den b'ron, en menier Maurice, en mevreiwe en gezelschap, ge gâat ulder 'n beetje zetten.
De barones
(uit de hoogte).
Iek bijn geweest in huis, Van Paemel, en uw vrouw is daar niet.
V.v.P.
Toet toetGa naar voetnoot(1), mevreiwe, z'es doar zeker, moar ze lig woarschijnlijk euk 'n beetse te rusten. Hà, moeder!... Filemiene!... nondedzju! woar blijft-e dan?
M.v.P.
(komt haastig, half aangekleed, uit het huis geloopen).
Wel, menier den b'ron, en mevreiwe, en menier Maurice en gezelschap, wa plezier van ulder, hier te zien. Da es toch woarm, e-woar? en zulk 'n scheun weere! Exuseert, mevreiwe: 't es 's morgens toch zeudoanig vroeg op te zijn en en we lagen wij amoal 'n uurken te noenstonden. Kom binnen, mevreiwe, en menier den b'ron en gezelschap, ge goat ulder 'n beetse zetten en 'n beetse rusten. Zoe-je gien gloazeke melk drijnken.
(Weigerende hoofdschudding van den baron en de barones. Tot Germaine)
. En gij, mejonkvreiwe?
De barones.
Merci, bazin Van Paemel, wij zul niets gebruik, maar breng ons hier wat stoel. Wij zijn moe en zul 'n beetje rust, onder de booms.
M.v.P.
Lijk of ge wilt, mevreiwe, 'k goa d'r direkt omme.
(Zij loopt haastig in huis en komt terug met stoelen. Intusschen komen Désiré, Cordula en Romanie de bezoekers groeten).
De baron
(tot Van Pamel, terwijl hij met de hand naar den zoon en de twee dochters wijst).
En lig die ook zoo te slaap, Van Paemel! Maar die zijn veel te jong om over dag te slaap, die moet binst den dag werk, en 's avends slaap.
M.v.P.
(biedt stoelen aan).
As 't ou belieft, mevreiwe, as 't ou belieft, menier den b'ron.
(Spoed zich weer in huis).
V.v.P.
O,... menier den b'ron, zonder dat ge 't mij kwoalijk neemt, 't zijn nistigeGa naar voetnoot(2) jongens die 'k hê en ze doen doanig ulder deveurenGa naar voetnoot(3). Z'hên acht doagen achterien gesletenGa naar voetnoot(4), menier den b'ron, van ten twieën van den uchtijnk tot den halver tienen van den oavend.
M.v.P.
(met stoelen).
As 't ou belieft, menier Maurice. As 't ou belieft, mejonkvreiwe.
De barones
(tot van Paemel).
Jawijl, Van Paemel, maar veel | |
[pagina 19]
| |
slaap is toch de manier niet om goed door de wereld te kom, dat weet gij ook wel.
(Terwijl de barones spreekt kraait luid een haan)
.
Cord.
(vrijspostig).
Van ten tienen van den oavond tot den twieën van den uchtijnk, mevrewe, en dan nog 'n uurken 's noens, en anders heul den dag ziere wirken. dat 'n es tòch nie te veele sloapen, denkt 't mij.
(Germaine fluistert iets in 't oor van Maurice)
.
Maur.
(tot de barones, met een blik op Cordula).
Dis, mêre, est-ce celle-là que tu veux donner à Germaine comme femme de chambre?
De barones.
Ah non, par exemple!... L'autre.
Germ.
Heureusement, car elle ne me plait pas du tout, la première. Son ton est d'une impertinence!...
M.v.P.
(tot de barones).
Joa moar, mevreiwe, ze zijn jong en struisch, en ze keunen zij doar wel tegen, tegen 'n beetse veel wirk. Moar 't es spijtig, e-woar! da we nou precies Kamiel moete missen en toch zeu overleit zijn van wirk!
De barones.
Die is weer opgeroepen bij den troep, nie waar?
M.v.P.
Joa hij, mevreiwe, mee al die troebels-ewoar? Da es toch 'n dijngen! En hier zeu neudig zijn!
De Baron
(tot Van Paemel).
Het is spijtig, Van Paemel, dat uw oudste zoon zich nie beter wil gedraag. Ik heb gehoord, en dat doet mij veel verdriet, dat hij in Gent aan de hoofd staat van een bend socialiste grévistes die schrikkelijk veel kwaad doen.
(Opnieuw schel gekraai van een haan)
.
V.v.P.
Menier den b'ron, 't es ne sloeber, en 'k zeg hier rechtaf, al es 't mijne zeune. Moar 't 'n is mijn schuld niet, menier den b'ron, 'k 'n kan d'r niets an doen. 'K hê al gedoan wa dat er in mijn macht bestond om 't hem te beletten.
De Baron.
Ik wil 't geloof, Van Paemel. Maar, wil ik u nog wat zeg: gij zoudt moet meer voorzichtig zijn in de keus van de vriend en kennis waar uw kinderen mee omgaat. Daar hebt ge bij voorbeeld die Masco, die leelijke pensejagerGa naar voetnoot(1) die al mijn wild skiet en pak, die laat gij vrijen met uw tweede dochter, is 't niet zoo?
(Beweging van Cordula. Van Paemel schudt bedenkelijk zijn hoofd).
| |
[pagina 20]
| |
V.v.P.
't Es azeu, menier den baron, en 't es heul straf tegen mijn goeste, da weten z' alle twieë. Moar wa kan ik doar an doen? Hij es ne jongen van goeje famielde en die 'n heul scheun stuiverken zoe bezitten as hij wilde deugen. En zonder Kerdula 'n kan ik hier nie veurt, menier den b'ron. Ze wirkt lijk 'n peird en ze spoart ons wel twie meissens uit. Wil ik heur die vrijoage verbiên z' es in stoat om met hem weg te leupen.
Cord.
(nijdig).
Die jongen n' doe niemand gien kwoad.
De Barones.
Nee, maar hij doet veel kwaad in onze chasse, (tot Van Paemel) en wij zal toch gaarne wil, van Paemel, dat hij niet mier... (Het gekraai van een haan valt de barones zóó schel in de rede, dat zij even moet ophouden met spreken. Nijdig) . Maar van Paemel, wat is dat hier toch voor een violent lawaai, wij kun niet meer spreek!
V.v.P.
't Es die vuilkleut van dien hoane, mevreiwe. (Tot Désiré) . Ala toe, Désiré, doe hem ne kier zwijgen; we verstoan hier mallekoar nie mier.
Dés.
'k Goa mee ienen noar mijn wirk, zulle.
(Gaat hinkend naar den achtergrond, met groote bewegingen der armen, of hij het beest verjaagde.)
Germ.
(Tot Maurice).
Comme il boite! Est-ce celui-là que tu as blessé d'un coup de fusil, dans une traque?
Maur.
Oui, je crois bien que c'est celui-là.
Germ.
Tu as sans doute dû lui donner beaucoup d'argent?
Maur.
Comme ça. Il a eu un louis. C'est le tarif.
De Barones.
Enfin, Van Paemel... (Plotselings valt de baron met een gil scheef van zijn stoel) Gontran!... qu'est-ce que tu as? Tu n'es pas bien!
V.v.P.
(helpt den baron weer opstaan).
T'en es niets, mevreiwe. 't Es de pikkel van zijne stoel die in 'n molshol geschoten es.
De Baron
(boos, klopt de aarde van zijn kleeren).
Ja maar, Van Paemel, waarom boucheert gij ook de molshol niet? dat zou al beter zijn dan hier te ligge slaap.
V.v.P.
Ha! 'K'n doe nie anders, menier den b'ron. 't Es mijn ieste wirk iederen uchtijnk van ten dreien as 'k buiten kome. Moar g'n vin gij toch de loaste mol niet, e-woar?
De Barones
(opgewonden).
Ja maar, Van Paemel, de baron had wel zijn been kunnen breek. Ik sta te beef van de schrik.
Maur.
(tot Germaine).
Sont-ils cyniques, ces rustres, dis? | |
[pagina 21]
| |
Germ.
(vliegt plotseling op, hollend eu gillend over den boomgaard).
Ha!!... ha!... ha!... Maurice!... Maurice!... Au secours!... Au secours! Aâââh!...
(Ontsteld vliegen allen haar na.)
Maur.
Qu'est-ce qu'il y a! Tu deviens folle, toi!
Germ.
Une chenille!... une horrible chenille!... Là, là... là! sur mon épaule!... dans mon cou! Aàààh...
Maur.
(gooit de rups op den grond en vertrapt ze).
Là,... là... ce n'est rien Elle est écrasée.
De Barones
(verontwaardigd tot den baron).
Ils n'échenillent donc pas même leurs arbres, ces fainéants! (Tot van Paemel) . Waarom neemt ge niet weg de rupsen van de boom, van Paemel?
V.v.P.
Ach Hiere, mevreiwe, kan ne meinsch nou de loaste rissem van nen beum wignemen? 't Goa hier nog stijf wel, want we zitten d'r heule doagen achter. Kijk ne kier noar boer Landuit's hof, wat dat er doar op zit van rissems, op dien boogoard.
Allen gaan langzaam weer zitten. De baron kijkt wantrouwend onderaan zijn stoel. In den achtergrond ziet men Désiré hinkend heen en weer rijden met een kuip op een kruiwagen.
De Barones
(tot van Paemel).
Enfin van Paemel, om tot ons gesprek terug te kom, wij zul gaarne wil dat die Masco hier nie mier kom. Wil uw dochter met hem loop dat moet zij weet, maar hier mag die Masco niet meer kom of gij moet verhuis. (Cordula beleedigd in huis af).
V.v.P.
't Es het goed, mevreiwe, ge zij gulder hier miester, hij 'n zal hier nie mier komen... Moar nondemilledzju!... (Verontwaardigd gebaar der barones) pardon mevreiwe, 'k wille zeggen dat 't zulk n' dijngen zoe zijn veur mij da ze mee hem moest wigleupen. 'K 'n kàn ze nie remplaceeren, mevreiwe. Mijn wijf 'n es moar 'n halve panne mier, mijn ouwste dochter zit heule godsche doagen in 't kleuster of in de kirke, 'k'n zoe verdeeke! nie anders mier hên of Romanie (wijst naar Romanie) die heul broaf en nistig es, moar toch nog zoo jong, mevreiwe.
De Barones.
Ja, Van Paemel, dat doe mij spijt, maar ik moet u toch nòg iets zeg. Ik zal zeer gaarn uw jongste dochter daar, (wijst naar Romanie) in mijn dienst neem om haar op te voed als femme de chambre...
| |
[pagina 22]
| |
Rom.
(verschrilkt).
Och Hiere!...
De Barones.
Voor mijn zoon Maurice, die binnen eenige maand gaat trouw (wijst naar Germaine) met mademoiselle de Saint-Siffrides.
In den achtergrond ziet men Désiré drukker met kruiwagen en kuip heen en weer gaan.
M.v.P.
(wanhopig).
Ha! moar mevreiwe toch! Ha moar mevreiwe toch!
De Barones.
Ja,... ik heb ze noodig, en ik zal zeer verlang dat zij zal kom. (Tot Romanie) . Gij heb daar toch niet tegen om op de kasteel te kom, en daarna bij mijnheer Maurice, niet waar, Romanie?
Rom.
(diep treurig).
Ha,... as 't het absoluut moet, e-woar, mevreiwe? Ge zij gulder ons miesters en we moete wij g'heurzoamen. Moar 'k zoe toch zeu veel liever thuis blijven. (Zij begint te huilen).
V.v.P.
(krabt zich wanhopig in de haren).
Hêjêjêjêjêjêjê! Woar moet da hier noartoe! Woar moet dat hier noartoe?
M.v.P.
(insgelijks huilend).
Och Hiere! da zijn dijngen! da zijn toch dijngen!
De Barones.
Gij hebt zeer ongelijk, vrouw Van Paemel, van daarvoor te schriem. Het is een groote eer die ik uw dochter aandoe. Het is tegenwoordig heel moeilijk om goede femmes de chambres te krijg, en dat ik haar neem is een bewijs dat ik confiance in haar heb. Zij zal bij mij schoone manier leer en u een schoone huur aanbreng, veel meer dan zij hier op de boerderij kan verdien.
M.v.P.
Och Hiere, mevreiwe, wa zijn-e wij, boerenmeinschen, mee die scheune menieren? Dat 'n dient ons toch tot niets.
Sinds een oogenblik heeft Germaine haar zakdoek uitgehaald en houdt het voor haar neus, alsof zij vieze lucht rook. Maurice doet weldra hetzelfde. Op haar beurt snuift de barones wantrouwend de lucht op.
Maur.
(tot de barones).
Quelle peste ici, mère! Qu'est ce donc?
De Baron.
(haalt insgelijks zijn zakdoek uit).
Oh!... C'est insupportable!
De Barones
(ook plotselings met haar zakdoek vóór den mond).
Pouah... Qu'est-ce qui se passe? D'où vient cette odeur nauséabonde? (Tot van Paemel) . Wat is dat hier voor 'n abominabele stank, Van Paemel?
| |
[pagina 23]
| |
V.v.P.
(verwonderd).
Ne stank, mevreiwe!... 'k 'n geriek ik niets.
Maur.
(wijst naar Désiré in den achtergrond).
Oh! c'est là, cet homme, avec sa cuve. Il transporte des ordures.
V.v.P.
Ah joa, 't es misschien Désiré. Hij es bezig mee oale voeren. We moeten toch zurgen veur ons eirdappels en ons boterhammekes, e-woar, mevreiwe?
Germ.
Ah!... c'est ça qui fait les pommes de terre et le pain! Quelle horreur! Je ne mangerai plus que de la pâtisserie!
De Baron.
Oui, mais il faut pourtant admettre...
Maur.
Mais, père, pourquoi est-ce qu'il n'emploie pas les engrais chimiques?
De Barones
(tot den baron).
Il me semble aussi, Gontran, qu'il pourrait fort bien... (Ongeduldig gebaar van den baron. Tot van Paemel) . Dat riekt zoo slecht, Van Paemel, waarom gebruik gij geen chimique vette?
V.v.P.
Semiek! mevreiwe. Ik semiek gebruiken!... Mevreiwe, doar 'n hê 'k gien geld veuren.
De Baron
(haastig).
Nee, nee, Van Paemel heeft gelijk, de chimique mest is veel te duur en veel te veel vervalscht. (Tot de barones) . Voyons, n'insiste donc pas, Eléonore, comment veux tu que nous augmentions son loyer si tu lui fais jeter son argent en engrais chimiques?
De Barones.
Mais alors qu'il cesse au moins de contaminer l'air tant que nous sommes ici. On aspire les microbes des pires maladies contagieuses. (Tot van Paemel, met haar zakdoek voor den neus) . Doe hem toch ophou, Van Paemel, wij kun hier nie meer respireer van de slecht reuk.
V.v.P.
Lijk of ge wilt, mevreiwe (tot Désiré) . Heu Désiré!... Dees!...
Désiré.
Wa es er?
V.v.P.
Uitschiên mee oale voeren, jongen. 't Stijnkt te veele, zegt mevreiwe.
(Onduidelijk gebrom van Désiré.)
De Barones
(tot vader Van Paemel).
Zoo dus, dat is in ord, nie waar? met Romanie. Ik zal wil dat zij maandag aanstaand op de kasteel kom. Gij, of Désiré kan haar koffer breng met de kruiwag. Maar de kruiwag moet eerst goed worden gewasch, dat hij niet slecht meer riek als hij op de kasteel kom. (Romanie
| |
[pagina 24]
| |
langzaam af, in den achtergrond) . Maar nu, Van Paemel, is er nog een andere kwestie. (Korte pauze) . Gij woont hier te goedkoop, Van Paemel. (Verschrikt gebaar van Van Paemel en zijne vrouw) . Wij zul u niet gaarne doen verhuis, want gij zijt brave meinsch, maar als gij hier wilt blijf, zult gij vijf honderd frank par jaar moet opslaan.
Moeder van Paemel slaat ontsteld de handen in elkaar. Vader Van Paemel springt als onder een zweepslag op.
V.v.P.
Vijf honder fran opsloan, mevreiwe! Vijf honder fran opsloan! Moar 't es 'n reinewoassie!Ga naar voetnoot(1) K'n kàn ik nie opsloan, mevreiwe! K'n kàn ik da nie opbrijngen! 'K zitte nou al overpacht!
De Baron.
Zie, van Paemel, ik zal kaart op tafel met u speel. Uw buurman daar, boer Landuijt, heeft een zoon die gaat trouw, en hij heeft mij vijfhonderd frank meer gëoffreer voor de hofsteê die gij pacht.
V.v.P.
Ah! die sloeber! Ah die leulijke sloeber! Watte! die sloeber kom mij 't breud uit mijne mond pakken, ik die dag en nacht moe beulen om in d'oarmoe nie te dompelen!
De Baron.
Dat zal toch zoo erg niet zijn, Van Paemel. Als dat zoo slecht was zou uw concurrent daar geen vijfhonderd frank meer voor offreer.
V.v.P.
Zeu irg niet, menier den b'ron! Zeu irg niet! (Korte pauze) . Menier den b'ron, en mevreiwe, da es nou mier of tsjestig joar da onz' famiele op hulder goed weunt. Mijn greutvoader zoaliger hêt deez hofsteê van ouw greutvoader gepacht, mijn voader zoaliger hê ze van ouw voader gepacht, en ik hè ze gepacht van ouw voader en van ouw. Heel onz' famielde, menier den b'ron, hê heur leven lang 'n famielde van treffelijke meinschen en felle wirkers geweest. As mijn greutvoader hier op d' hofsteê kwam, bezat hij over de drei en twintig duust fran, da hê 'k altijd van mijn voader heure zeggen. Hawel, menier den b'ron, mee zijn leven lang te wirken en te sloaven, mee te zurgen en te spoaren cens veur cens, hêt hij aan zijn kinders, as hij stierf, negen en twintig duust fran achtergeloaten. Zeu da was omtrent zes duust fran dat hij veuruitgegaan was, mee heel zijn leven hard te wirken. En dat
| |
[pagina 25]
| |
was dan nog de goên tijd! Mijn voader hâ twie broers en 'n zuster, da was veur ieder, alle kosten afgerekend, nog gien zeven duus fran. Mijn moeder hâ van heure kant omtrent tien duus fran, en doarmee, en mee 't zijne, es mijn voader op d' hofstêe gebleven. Wulder, as mijn voader stierf, 'n woaren moar drei kinders, menier den b'ron: ikke, mijn broere Justien die in Amerika es, en mijn zuster die getreiwd es in de Woale-pays. Hawel, menier den b'ron, as voader stierf en da alles vereffend was, 'n bleeft er moar vijftien duus fran mier over, veur ieder vijf duus fran. Da was 't begin van den slechten tijd, menier den b'ron, en mevreiwe. Mijn wijf, menier den b'ron, hâ zeven duus fran, zeu da we toch weere twoalf duust te goar hân om in den boerestiel te blijven. 'K hâ d'r moed op, menier den b'ron, den dag da 'k hier veur mijn eigen rekenijnge begon. 'K dacht in mijn eigen: de tijjen zillen beter worden, 't zal weere worden lijk in de goên tijd van greutvoader. Moar 't hê wa anders geweest! K' hê drei kiers de koeploag in mijn stallen g'had, 'k hê twie peirden deud g'had van de balgpijne, 'k hê acht kinders g'had, menier den b'ron en mevreiwe. Mijn eiwste zeun es gestorven van 'n verhitheid in den heuitijd; mijnen derden es verongelukt deur 't sturmen van zijn peirden; mijn twiede dochter es gestorven van de teirijnge. Al d' ander, uitgenomen Edewoard, die op zijn zestienste joar noar de stad goan weunen es, 'n hên nie opgehoûen hier dag en nacht mee ons op 't hof te beulen en te sloaven, zelfs dien ongelukkigen duts (met een snik in de stem) van Désiré, die deur menier Maurice zijn rechterbien half afgeschoten es. Da es nou op 't twie'n dertigste joar da 'k hier veur mijn eigen rekenijnge boere, menier den b'ron, twie en dertig joar van standvastig wirken, en zurgen, en sparen, en alle joaren treiwe mijne pacht
betoale,... hawel, menier den b'ron, da 'k hier morgen alles moest verkeupen, in ploatse van de twoalf duuzen fran die 'k hier over twie en dertig joar mee mijn vreiwe te goare ingebrocht hê, 'n zoe 'k meschien gien twoalf duuzen cens mier hên.
Maur.
(tot Germaine).
Ce qu'ils sont rusés, finauds!...
Germ.
C'est inouï.
De Baron.
Ja, Van Paemel, gij hebt de slechte tijd gehad, lijk iedereen. Denkt gij dat wij misschien geen slechte tijd hebbe gehad? De waarde van de grond is op de helf gedaal en de | |
[pagina 26]
| |
leven wor van langs om duurder. Nu dat mijn zoon gaat trouw moet ik hem ook eene positie geef, en de volgende jaar doet mijn dochter haar entrée dans le monde. De tijd is slech voor iedereen; wij moeten alle spaar.
V.v.P.
(loopt hoofdschuddend, met gebukt hoofd heen en weer).
T'n kan nie zijn, altij! t'n kan nie zijn! 'T es om d'r zot van te worden.
De Barones
(tot moeder Van Paemel).
De luxe is groot geworden, ziet ge, dàt is het. Vroeger waar de boeremeisj kontent met een zwarte mantel 't Zondags en 'n muts met lint, maar nu wil de boerin en dochters juweel en zijden kleer en schoone hoeden draag precies lijk of ze dames waar.
M.v.P.
O, mevreiwe, ik toch niet, en mijne dochters euk niet. Ik hê nog mijn geiwen eurrijngen en mijn zelveren kruisse die 'k van mijn moeder zoaliger gekregen hè, moar mijn dochters 'n hen niets, mevreiwe, zeudoanig da 'k er hoast beschoamd in ben as z'ievers op 'n kirmesse gevroag worden. 't Es het 'n dijngen mee ons, alij; ge meug zeker zijn dat 't tegenwoordig mee ons 'n heul triestig dijngen is.
De Barones
(opstaande).
Enfin, je weet het nu, niet waar? en het is niet noodig om daar nu nog langer over te spreek. Gij kunt eens met malkander spreek en u bepeis en ons dan late weet. (De anderen staan insgelijks op) .
V.v.P.
(met gebogen hoofd heen en weer loopend).
Sakerrrdeeke! da zijn dijngen! Sakerrrdeeke! da zijn dingen! Hôôôô!... ne meinsch zoe d'r zot van worden!
De Baron.
Maar gij zult niet te lang moge wacht, Van Paemel, want ik heb beloofd aan boer Landuijt de volgende week antwoord te geef.
V.v.P.
(balt de vuist naar den achtergrond).
O die leulijke sloeber, die ne meinsch durft reineweeren!
De Barones
(heengaande).
Allons, alzoo verbleef, nie waar? En vergeet niet dat ik Romanie Maandag op de kasteel verwacht. (Maurice en Germaine zonder te groeten links af.)
M.v.P.
't Es goed mevreiwe.
De Baron
(heengaande en even terugkomend. Tot Van Paemel).
En dat die wilddief, die Masco, hier niet meer op de hof mag kom. Allons, de goên dag. | |
[pagina 27]
| |
V. en M.v.P.
(te gelijk).
De goên dag, menier den b'ron, en mevreiwe. (De baron en de barones links af.)
Cord.
(komt driftig uit het huis gesprongen en roept den vertrekkenden na).
Smeirlappen!... Opeters!
V.v.P.
(dreigend tot Cordula).
Ala!... in huis gij!
Cordula weer af. Vader Van Paemel grijpt plotseling een der stoelen vast en verbrijzelt hem met een vloek tegen den grond.
M.v.P.
(hevig ontsteld).
Ha moar, voader, wa peinst-e! Wa doe-je nou toch!
V.v.P.
'k Weinsche, nondedzju! da 'k deud woare!
M.v.P.
(huilend).
Och Hier! och Hier! och Hiere! Es da hier toch 'n leven! Es da hier toch 'n leven!
V.v.P.
(trekt met een ruk naar den achtergrond).
Ala!... laat er ons moar weere noar toe goan.
M.v.P.
(verschrikt).
Woar noar toe, voader!
V.v.P.
(driftig).
An 't wirk. nondedzju! tot da 'k er bij craveere. (Roept in den achtergrond) . Ala, Désiré, voer moar veurt oale, jongen; t'n messàntGa naar voetnoot(1) nou nie mier dat 't wa stijnkt. En loat den hoane moar kroaien euk, d' hinnen zillen misschien zeuveel te liever eiers leggen: W'hên ze neudig.
(Neemt zijn spade op den schouder en met groote passen in den achtergrond af).
| |
TweedeTooneel
De vorigen, Kamiel, Masco.
Kamiel.
(Half in soldatenkleedij, half in werkmanspak, blootshoofds. Komt wild binnengehold door het hekje links).
Moeder!... O! moeder!...
M.v.P.
Och Hiere, Kamiel! Wa es da? Van woar komt-egij? K.
Moeder!... moeder!... 'k ben wiggeleupen van den troep en de sandurmsGa naar voetnoot(2) zitten achter mij.
Masco.
(springt door het hekje, een geweer in de hand. Hijgend, tot Kamiel).
Steekt ou wig! Z'n hên ou nie gezien. 'Ze mienen da 'k ik ou ben. 'K leupe noar de bosschen toe en 'zal van doar op | |
[pagina 28]
| |
ulder schieten. Ze zillen mij achtervolgen in ploatse van ou. (Hollend weer weg).
M.v.P.
Och Hiere! Kamiel, wa es er toch gebeurd! K.
(huilend)
'K ben wiggeleupen. Z' hên d'r wried op geschoten, moeder! Vreiwen! kinders! mannen! En roepen en schriemen! En bloed langs de stroate! O moeder! moeder! moeder! 't Es te wried! 't es te wried!
M.v.P.
Och God! och God! (men hoort een schot in de verte) . Hôôôô!...
K.
(gejaagd).
't Es Masco! Hij schiet op de sandurms. Ze mienen dat-e-k ik ben en ze joagen d'r achter in de bosschen. Brave jongen, die Masco! Hij reschiert zijn leven om 't mijne te redden. (Vliegt zijn moeder om den hals) . Adzju, moeder, 'k moe vluchten. 'K hê geld! 'K vertrekke morgen noar Amerika, bij nonkel Justien! 'K zal ou dikkels schrijven.
M.v.P.
O!... o!... o!... K.
Adzju, moederken, adzju! De komplimenten an voader, an Désiré, en an de zusters. Edewoard 'n hê 'k nie gezien, moeder,. K'n wee niet of hij nog leeft of dat hij euk deud geschoten es. (Verscheidene geweerknallen in de verte) . O! heur ne kier hoe da ze noar Masco schieten. 'K hope toch da z' hem nie 't zille passen! Adzju, moeder, gee mij 'n kruisken. (Moeder Van Paemel schetst snikkend met haar duim een kruisje op zijn voorhoofd) . Adzju! adzju! 'k vlucht al achter weg, deur 't huis. 'K zal ou schrijven, dikkels schrijven. (Hollend af, door de huisdeur) .
| |
Derde Tooneel
Moedfr van Paemel, Vader van Paemel, later Masco
V.v.P.
(komt gejaagd op den achtergrond op).
Wa es da hier mee al da schieten in de gebuurte?
M.v.P.
(snikkend).
O voader! voader! voader!
V.v.P.
(ongeduldig).
Hawel?... was es er nondedzju gebeurd?
M.v.P.
O voader,... Kamiel,... Kamiel!...
V.v.P.
(driftig).
Hawel, wa es er van Kamiel, nondedzju! Waarom stoa-je doar azeu te tuiten?
M.v.P.
Hij es,... van den troep wiggeleupen...
V.v.P.
(woedend).
Watte!... | |
[pagina 29]
| |
M.v.P.
...omdat hij op 't volk nie 'n wilde schieten. Hij es gevlucht!... hij goa... hij goa morgen...
V.v.P.
Wa zegt-e doar! Kamiel wiggeleupen van den troep! Woar es hij? Hêt hij hier geweest?
M.v.P.
(smeekend).
O voader, voader...
V.v.P.
(dreigend).
Woar dat hij es? vroag ik ou.
Masco.
(komt hollend in den achtergrond op).
Pas op? de sandurms? Ze zijn mijn speur kwijt en ze komen noar hier! Es Kamiel wig?
V.v.P.
(driftig, met uitgestrekte hand. Tot Masco).
Zij-je gij hier zelf hoast wig? Alo, van 't hof, en hier giene voet mier te zetten.
M.v.P.
O voader... hij hê Kamiel 't leven gered.
V.v.P.
't Es gelijk! Hij moe hier weg!
Masco.
'K goa wig; 'k goa wig. We zillen later mallekoar wel spreken. (Geluid achter het scherm) . Pas op, zulle! Ze zijn doar!
(Springt door de huisdeur weg).
V.v.P.
(hem nahollend).
Watte! gij sloeber! Ge durf gij in mijn huis nog komen! | |
Vierde Tooneel
De Vorigen, de Brigadier, de Gendarme, Schiettekatte.
Sch.
(Links op. door het hekje, dat hij achter zich sluit. Hijgend tot den brigadier en den gendarme, die te gelijkertijd op den achtergrond verschijnen).
Alhier 'n zal hij nie mier wigspringen.
De Brigadier
(buiten adem tot Vader van Paemel, die driftig uit het woonhuis komt).
Van Poamel, woar es ouë zeune Kamiel?
V.v.P.
Dat 'n wee 'k niet, menier den brugedier. 'K zoek er euk achter.
De Brig.
(Tot de gendarme).
Blijf gij hier de wacht houên. (Duwt Van Paemel op zij en dringt in huis) . We zillen de sloeber wel te pakken krijgen!
M.v.P.
(Zakt als in zwijm op een der stoelen neer.
Voader,... voader,...
V.v.P.
(ruw)
Hawel?
M.v.P.
(haast onhoorbaar).
'n Zeg het ulder niet.
V.v.P.
Da 'k moar 'n wiste!
De Brig.
Gejaagd op den drempel van het woonhuis. Tot de
| |
[pagina 30]
| |
gendarme en tot Schiettekatte).
Toe!... hoast ulder!... alhier! Hij es al achter wiggeleupen! Hij vlucht in 't veld! (Alle drie door de huisdeur af. Moeder van Paemel valt in onmacht van haar stoel).
V.v.P.
(vangt haar in zijne armen op).
Désiré!... Kerdule!... Romenie!... Kom help mij! Moeder hê wa gekregen!...
Désiré komt hinkend, met Romanie uit den achtergrond en Cordula uit het woonhuis gehold. (Schoten in de verte).
|