|
| |
| |
| |
III. Bedryf.
Eerste Tooneel.
Belus, Astrate.
Mijn Heer, ik bidde u, draeg wat zorge voor uw leeven;
Wilt u in aller yl uit dit Paleis begeeven:
Daer gaet iets groots in zwang; al 't volk is op de been;
't Is overal bezet; men mompelt onder een;
Het ziet 'er uit, als of men vol van misvertrouwen
Een man van staet wilde in zijn huis gevangen houwen;
Gy maekt veel nijdigen; gy zijt ontzien aen 't Hof,
En by het volk. Al dit geeft uwe vrienden stof
Voor u te vreezen; des verlaet straks deeze wallen,
Vooral 't Paleis, alleen uw vrienden te gevalle.
Ik moet mijn dienst biên aen de Koninginne, en ga;
Zy heeft my heeden zo begunstigt met genâ....
Vertrouwt gy op de gunst van 't Hof? de Koninginne
Heeft licht haer gunst gebruikt, om uw geloof te winnen.
Het zy dan hoe het wil, ik moet en zal haer zien.
| |
II. Tooneel.
Corisbe, Astrate.
VErgeef my, dat ik u den toegang moet verbiên.
Ik bid, belet my niet mijn boodschap te verrichten,
Zy raekt de Koningin, en is van groot gewichte;
Belet my niet, dewijl dees zaek geen uitstel lijdt.
| |
| |
Wilt my gelooven, neem wat beeter uwen tijdt.
Neen, neen, ik moet iets aen de Koningin ontdekken,
Dat tot behouding van haer Rijk en rust zal strekken;
'k Moet haer een muitery ontdekken, laet my gaen.
Geef my geloof, zeg ik noch eens, Heer, en blijf staen;
De Koningin begeert niet, dat haer iemandt spreeke.
Die last eischt ons ontzag, ik blijve in geen gebreeke.
Maer kost gy maeken, dat ik eens mogt tot haer trêen.
Recht uit gezeit, mijn Heer, 't verbodt raekt u alleen.
Ik weet noch meêr, dat uwe vreugdt zou breeken;
Maer licht'lik is het best u daer niet van te spreeken:
Daerom vertrek; men hoort altijt te vroeg zijn leedt,
En 't is een kleinder quaet, wanneer men het niet weet.
Bestorm my liever met een buy van ongenuchten,
Als in onzeekerheidt my dus te laeten zuchten;
Spreek, door uw twijffeling houdt gy my tusschen tween,
Gy doet my lijden meer als duyzendt quâen, met een
Wijl gy 't wilt, zo weet dan, dat zo eeven,
Als gy vol hoope hadt de Koningin begeeven,
Zy zelf, in aller yl, met groote beezigheidt,
De Prins Agenor in haer kamer heeft geleidt;
En zelfs, wanneer zy wist, dat gy om groote reeden
Haer gaerne spreeken woudt, en in haer kamer trecden,
Zo heeft zy my belast, dat ik u zeggen zou,
Dat zy was by de Prins, en u niet spreeken wou.
| |
| |
Zy weigert my gehoor, en ziet de Prins. Wat plaegen!
O Heemel! waer wil 't heen?
Gy zijt te vroeg verslaegen.
Het geen gy hooren zult dreigt vry een and're smert.
Wel aen, vaer voort, vaer voort, en boor my door het hert.
Al dat men doen kan, om een minnaer te beloonen,
En alle dankbaerheidt, die iemandt is te toonen,
Tot troost en lichtenis van een verliefde borst,
Bewijst de Koningin op heeden aen de Vorst.
Hy zelfstondt heel verzet, op d'onverwachte blijken,
Die in 't gemeen ontfangt d'aenstaende Vorst van 't Rijke.
De Koninklijke Ring, den Prins ter handt gestelt,
Bewijst genoeg, naer wien haer keur en neiging helt.
Als ik nu denk, hoe u weleer de Koninginne
Begunstigde, kan ik die wiss'ling niet bezinnen.
't Bedrieg'lik zoet, daer my haer gunst mêe heeft gevleit,
Strekt my een grooter straf, als al haer straffigheidt.
'k Heb hoop gehadt van aen haer oogen te gevallen,
En ach! die hoop treft my het schrikkelikst van allen;
Want zonder deeze hoop, zo ras ter nêer geleidt,
Hadt ik ten minste my tot zulk een slag bereidt.
'k Ly zo veel meêr, hoe meêr ik 't hert meende op te haelen;
Al 't geen my heeft gevleit verdubbelt mijne quaelen:
En in dees harde neep, die my zo vinnig vat,
Mijn grootste wanhoop is de hoop, die 'k heb gehadt.
Dat gy met zo veel leedts en wanhoops zijt belaeden,
Mijn Heer, dat is de vrucht van uw te trouw'lik raeden.
De Koninginne heeft gevolligt uwen raedt.
'k Beken, gy hebt gedaen een overbraeve daedt,
En door dit Heldenstuk een eeuwig lof verkreegen;
| |
| |
Maer daer is juist altijdt de min niet aen geleegen.
Het goedt verliezen, daer men al zijn heil in vindt,
Is meêr een heldendeugdt, als 't werk van een die mint.
Gy most uw vonnis zelfs niet hebben uit geweezen.
Een minnaer, die zich vleit van niet gehaet te weezen,
En meent zijn hoop is hem ten vollen toegestaen,
Hoe kan die vreezen, dat hem die voor 't hooft zal slaen?
Ik heb doen blijken, dat een hert van min betovert
Moet alles offeren aen die het heeft verovert:
Maer 'k heb daer by gedacht, dat zy in zulk een staet
Mijn voorbeeldt volgen zou, en geensins mijnen raedt;
En ondertusschen heeft zy mijn bederf geleeden.
Mijn Heer, daer komt de Prins.
Een schrik gaet door mijn leeden.
Dwing uw verbolgenheidt, sla gade, dat gy niet....
Helaes! ben ik in staet om acht te slaen op iet?
| |
III. Tooneel.
Astrate, Agenor, Nerbal.
KOm zie mijn ongenâ, mijn Heer, met vrolike oogen,
En d'ysselike straf van mijn vermeeten poogen;
Smaek 't gadeloos vermaek, dat iemant, die bemindt,
Stàeg in de wanhoop van een meedeminnaer vindt.
Gy hebt voortaen, mijn Heer, geen oorzaek meêr te vreezen.
Wat aengaet Vrouw Elize, ik zou ondankbaer weezen,
Zo ik my over haer beklaegde; zie, dit pandt
Verzeekert mijn geluk, door zulk een waerde handt.
Maer gy hebt ook geen reên om over haer te klaegen;
| |
| |
Zo hoog als my 't geluk, zo hoog zal d'eer u draegen,
Ook 't vergenoegen, daer een minnaer zich in vindt,
Die oprecht liefde draegt. Gy mint, en wordt bemindt.
Ja, lacht vry met mijn ongelukken,
Corisbe heeft gezeit, waer zy my heenen rukken.
Maer luister eens, hoe dat het verder is gegaen.
Na dat Elize my dees Ring hadde aengedaen,
En hoog geroemt, dat ik haer hadde weêr gegeeven
Mijn recht, ontviel haer dat gy 't wit waerdt van haer leeven,
Beroepende zich op de Liefde, welkers wet
Altijdt juist aen een hert geen vrye keuren zet;
Maer om mijn braeve daedt niet avrechts te beloonen,
En my zo groot een dank, als moog'lik was, te toonen,
Gaf zy haer weigering een eerelijken schijn,
En wilde, dat gy zoud door my gelukkig zijn.
Zy twijfelde geensins, of d'eer van dit verzoeken
Zou mijn grootmoedig hert zich zo ver doen verkloeken,
En uw geluk een plaets zou gunnen boven 't mijn.
Ach Prinse! zoud gy wel dus eedelmoedig zijn?
Iet loffelijkers wierdt mijn hert noit aengeboden.
De glorie schijnt my tot dit Heldenstuk te nooden.
Mijn eedelmoedigheidt verlokt my 'k weet niet hoe;
Maer liefde is krachtiger, en laet het my niet toe.
Helaes! mijn Heer, is dit die groote kracht der minne,
Die sterk genoeg was, om zich zelve t'overwinnen?
Is 't overwinnen van zich zelve zoet Astraet,
Gelukkig zijn is 't ook; een rechte minnaer slaet
Vaek andre weegen in, en mist met groote reeden.
| |
| |
Gy hadt my niet belooft dien omweg in te treeden.
De min houdt geen beloft, men geeft een ander man
Noit zijn geluk, wanneer men 't zelfs genieten kan.
Men mag om zulk een loon met onrecht overwinnen.
Gy mint, mijn Heer? gy mint? ach! moet men zo beminnen?
Wat wilt gy, yder heeft in 't minnen zijn manier,
En na het hem gevalt, volgt yder een zijn zwier;
Gy mint gelijk een Heldt, en 'k moet rondt uit bekennen,
Dat ik my deeze deugdt niet wel kan aengewennen;
Ik heb mijn zwakheidt; maer ik bloos'er niet eens van.
Wat zwakheidt is'er, die de min beschaemen kan?
Uw zwakheidt schijnt na recht noch reeden te gelijken.
De Koninginne heeft het teegendeel doen blijken.
'k Beken het, haere spijt scheen in den aen vang groot;
Mijn weig'ren haer in 't eerst zo wel als u verschoot;
Maer 'k dêe mijn onschuldt, of mijn liefde boven maeten
Sprak deeze misslag vry, aen minnaers toegelaeten.
'k Trouw met de Koningin, en 't is my boven dien
Geen klein vermaek, Astrate, u wat jaloers te zien.
Wilt nu vry uw geluk ter hoogster top verheffen,
't Mijn, wijl ik ben bemint, zal 't uw ver overtreffen;
Denk vry, nu gy alleen zijt bruidegom in schijn,
Dat ik geen reeden heb om meest jaloers te zijn.
'k Heb meêr geluk als gy, wijl zelf de Koninginne
Met eigen monde aen u gezeit heeft my te minnen;
En dat de liefde, in spijt des Huwliks, in haer hert
Verdeeling maekt, van 't geen u opgeoffert werdt.
Dit goedt, dat u ontslipt, dat u mijn min komt rooven,
Wreekt my van uw geluk, en troost my daer en boven.
| |
| |
Dit goedt alleenig is des minnaers liefste zoet;
'k Beroove u door haer min veel meêr, als gy my doet.
Laet my de zoetheidt, die men my belooft te geeven,
Ik laet u in 't vermaak van uw inbeelding leeven;
Terwijl dat na mijn wensch een zeegenrijke bandt
De schoone Koningin my stellen zal ter handt:
En zonder in het minste iets noodeloos te poogen,
Zal ik gerust'lik haer bezitten voor uw oogen,
En gaen my zelf geheel verzeekeren met een,
Dat ik gelukkig ben op mijn geloof alleen.
Tot uw vertroosting kunt gy onderwijl gelooven,
Dat zy u teegen dank haer zelve quam t'ontrooven.
Smaek dit bedrieg'lik zoet, en hou vry voor gewis,
Dat by uw lot het mijn niet vergelijk'lik is.
Vley uwe smert vry met inbeeldingen en dampen,
Stel daer uw vreugdt in, tot vermind'ring van uw rampen,
Ik ben daer mêe te vrêen, ons vriendschap wil van my,
Dat ik u ongeluk met meedelijden ly:
En van 't waerachtig goet verzeekert, en mijn staeten,
Kan ik u lichtelik het ingebeelde laeten.
Zo zal dan elk van ons te vrêen zijn met zijn staet,
Astrate in zijn geloof, Agenor in der daedt.
Wat baet het, Heer, dat wy ons ongeluk verbloemen?
Geen van ons beide kan men recht gelukkig noemen;
Ik kan 't niet weezen, schoon ik weet bemindt te zijn,
Want ik moet lyden, dat gy my berooft van 't mijn;
En zonder haere min zo is'er niets in 't leeven,
Dat machtig is, om u een waer geluk te geeven.
Daerom zo was het niet onbillik, dat'er een
Van beide kreeg 't geen 't lot verdeelt heeft tusschen tween,
En, zo gy d'eer bemint, 'k zal u het middel toonen.
Dit is vol duisterheidt; of, om u te verschoonen,
Wil ik 't zo duiden; want die zijnde die ik ben,
| |
| |
Dat ik 't niet wil verstaen is alles, dat ik ken.
Ik bid, verdiende ik oit verschooning van mijn leeven,
Zulk eene niet te doen; maer my gehoor te geeven,
t' Antwoorden op den raedt, dien gy niet wilt verstaen.
'k Versta u. Nerbal, wilt straks na mijn Lijfwacht gaen.
Ik sta't toe met teegenstreeven.
Het Koninklik gezag, my deezen dag gegeeven,
Dwingt my te komen tot dees nuttelijke daedt;
Doch zo veel niet om my, als om uw eigen baet.
't Is noodig, uwe moedt wat in den toom te houwen,
Of haer verbolgenheidt mogt meerder onheil brouwen;
Ik acht u veel Astrate, en wil het naberouw
Voorkomen, dat ik in uw straf gevoelen zou,
'k Zal u beschermen, en ik zou ondankbaer weezen....
Maer 'k zie mijn Lijfwacht.
| |
IV. Tooneel.
Agenor, Astrate, Geraste, Lijfwacht.
teegen Geraste.
KOm, verzeekert u van deesen.
Vertoef niet, maer volvoer mijn last, en ken
Aen deeze Ring, wat ik vermag, en wie ik ben.
teegen Agenor.
Ik zie tot welk een trap 't geluk u schijnt te nooden;
Maer dat ik my van u verzeek're is my gebooden.
Van my? bedriegt Mevrouw dan mijne hoop zo licht?
| |
| |
'k Beklaeg u; maer ik bid, mijn Heer, verschoon mijn plicht,
Ik moet u die wel geeven:
'k Ben in geen staet van u te konnen weederstreeven.
Al uw leedt helpt weinig tot mijn lot.
Ik moet u brengen op het slot.
Maer, eer dat dit geschiedt, begeert de Koninginne
't Merkteeken van 't gebiedt weêrom.
teegen Agenor.
Het zal niet noodig zijn, mijn Heer.
Wijl hier Astrate is, dat men weeder der waerts keer.
Spreekende teegen Astrate.
't Is in uw handt, mijn Heer, dat my de Koninginne
Geboodt te stellen 't Pandt van 't Rijk, en van haer minne.
Nu moogt gy hoopen op de hoogste trap van staet.
't Geluk verkeert: ik val, en 't is uw beurt Astraet.
Kom gaen wy heen, want mijn vertrek zal my bevryen,
Van langer 't byzijn eens gelukkigen te lyen.
Ik voel zijn blijdschap, in mijn ongelukkig hert,
Veel min verdraegelijk, als zelf mijn eigen smert.
Hy hoeft zijn blijdschap met mijn droef heidt niet te kroonen.
Ik ga de Koningin mijn dankbaerheidt betoonen;
Want, schoon ik triomfeer, het was groot onbescheidt
Mijn blijdschap t'uiten in uw teegenwoord gheidt.
| |
| |
| |
V. Tooneel.
Sicheus, Astrate.
WAer loopt gy heen, mijn Zoon?
Na mijn geluk, mijn Vader.
'k Sprak zo de Koningin, en weet het al te gader.
Indien gy weet, hoe ver voor my haer goedheidt gaet,
Hou my niet langer op. Een dankbaer minnaer staet...
Ik heb u van een zaek....
Gy zult eerst lijden moeten,
Dat ik my werpe voor de Koningin haer voeten.
Dit moet ik doen, 't en zy ik mijne plicht vergeet.
Neen, neen, Astrate, uw plicht is minder, als gy weet.
De Prins is vast gezet; wat heb ik meêr te vreezen?
Hoe, zou haer gunst voor my ook vol geveinstheidt weezen,
En ik in mijne hoop voorzien de minste zorg,
Nu ik dit pandt, en zelf haer liefde heb tot borg?
O ja, dat pandt kan u met alle hoope vleyen;
Agenor liet zich zelf te veel hier door verleyen.
De Koningin zocht hem door dit bedrieg'lijk zoet
Maer te verblinden, en te toetsen zijn gemoedt;
Zy zocht schijn-reedenen, om over hem te klaegen.
In 't kort, indien gy wilt, gy hebt na niets te vraegen,
Wilt gy haer Bruigom zijn?
Of ik 't zou willen, ach!
| |
| |
Wat minnaer maekt zich niet gelukkig, als hy mag?
'k Acht u genoeg, Astrate, om niet te willen denken,
Dat een verwijfde min uw glorie zoude krenken.
Neen, in dit zoete vier, daer 'k in verteeren wil,
Heeft mijne glorie met mijn liefde geen verschil.
Wat is 'er braever, als een Koningin te trouwen?
Een Koningin, daer al de werreldt af moet grouwen,
Wiens eerste proef vergoot al 't Koninklijke bloedt,
In gruwelen geteeldt, in misdaên opgevoedt.
Kan ik de Koningin in 't minst' wel schuldig noemen?
En, zo zy in uw zin noch meêr was te verdoemen,
Zoud gy niet oordeelen met meêr barmhertigheidt,
Indien gy waert verstrikt in haer bevalligheidt?
'k Beminde Elize al voor haer ongerechtigheeden,
Ik heb met weêrzin al haer tiranny geleeden,
En heimelik gedoemt: maer zeg my toch, wie vindt
Iets, dat verwerp'lik is, in haer, die hy bemint?
Twee schooner oogen glans betovert uit der maeten;
Voor 't oog van een, die mint, schijnt alles toegelaeten.
't Verstandt is altijdt aen de zy van 't minnend hert,
Daer liefde nimmer meer gestrenge Rechter werdt.
Zo deeze gruweldâen u niet te rugge houwen,
Zo vrees d'aenstaende storm, die u veel quaedts zal brouwen;
Denk op uw hals te lâen, door dees gehaete Kroon,
De razerny van 't Volk, en gramschap van de Goôn.
De rechte Koning zal eerlang hier meester weezen.
Elize waggelt. Gy hebt niet als quaedt te vreezen.
Verhaest u niet te zeer, in weêrwil van 't geval,
Te streeven na de Troon, die haest verzinken zal.
'k Versta u wel, mijn Heer; natuur doet u dus beeven,
| |
| |
Door 't vreezen voor 't gevaer der trouw, die my doet leeven;
Maer 'k zal u lichtelik verlossen van die vrees,
Die tot mijn voordeel in mijns Vaders herte rees.
't Gevaer is uit, dat my scheen in onze echt beschooren,
Ik heb 't verraedt ondekt, ik ken de t'zaemgezwooren'.
O ja, mijn Heer, ik ken'er vijf of zes.
Pigmalion, Bazore, en zelf Nicogenes
Zijn daer handtdaedig aen.
Dees drie zijn onze vrienden,
Die ons met hert en ziel in allen voorval dienden.
Waer is'er vriendschap, die de Min kan teegenstaen,
Als min en vriendschap dus malkander teegengaen?
'k Zie, 't is hoog tijdt, ik kan my langer niet verschoonen,
Ik moet u end'lik 't hooft van 't eedt genootschap toonen,
Hem, dien bekent is, waer de rechte Vorst zich houdt,
En die de Koningin al deeze laegen brouwt.
Ei Vader, toon hem my, opdat ik door dees kennis
De Koningin bevry voor alle ramp en schennis.
Met dien wêerspannigen te straffen is men vry.....
Wel, ken hem dan te deeg, mijn Zoon, zie hem in my.
Ja, ik ben 't, wiens deugd'lijke yver
Zich inspant voor het bloedt der Kroon, hoe langs hoe stijver.
Ik ben het, die bestormt der aertstirannen stam,
En Hof en volk op hen te schennen ondernam.
Ik ben het, die de Prins kan leev'ren in uw handen;
| |
| |
Die hem verloste van 't geweldt der dwingelanden.
Ik zelf heb hem bewaerdt, en heim'lik opgevoedt,
Tot hun verdiende straffe, en wraeke van zijn bloedt.
Door dees bekent'nis zal mijn ondergang beginnen,
Mijn doodt alleen is het behoudt der Koninginne,
En gy verraedt my met een woordt te spreeken.
'k Verrâ de Koningin, zo ik niet spreeken mag.
Gaet u haer val mêer, als uws Vaders, aen de zinnen?
Ik weet wat liefde is, en ik ken de kracht van 't minnen.
Ik wil ook d'eerste toght wel toestaen, daer het hert,
Door toomelooze min, meest toegedreeven werdt.
Maer 'k wil niet twijff'len, of na d'eerste zwakkigheeden
Zal zich uw hert weêrom begeeven tot de reeden.
Of schoon de liefde in 't eerst iets won op uw gemoedt,
Voor al dat flaeu geweldt verzeekert my het bloedt.
Mijn zoon, 'k vertrouw my in 't geheel op uwe deugden,
Die 't Vaderlike hert tot noch toe zo verheugden;
Op d'allerheiligste, en op d'allereerste plicht....
Ach! teegens liefde miste u dit vertrouwen licht.
Natuur, ja zelf de deugdt diende u verdacht te weezen.
Denk, dat u alles van een Minnaer staet te vreezen,
Die vreest voor 't geen hy mint. Daerom, mijn Vader, laet
De weederspannigen aen 't lot van hun verraedt,
Bidt om genâ; gy wordt zeer licht door my verbeeden,
Kom maer de Koningin de gansche zaek ontleeden.
Ik mijnen Vorst verraên, mijn vrienden, en mijn eedt?
Verrâ my, hebt gy 't hert, veel eerder zelve, en weet
Dat noit de staet zucht, schoonze u liefde schijnt te vleyen,
My van den rechten weg der deugden af zal leyen.
Ken beeter mijne trouw, en leer, dat ik zo licht,
Ja lichter zou mijn zoon vergeeten, dan mijn plicht.
| |
| |
'k Deed eens een eedt, dat ik mijn wettig Vorst zou wreeken;
Der dwingelanden stam van Kroon en Troon versteeken;
Mijn landt van 't haetelik geweldt bevryen, of
Grootmoedig sneuvelen, gelijk een heldt, vol lof.
Dat voorneem heb ik, en ik ben niet om te zetten;
De Koningin moet my, of ik moet haer verpletten.
Gy zult haer dagen, of de mijne, zien aen 't endt;
Des zie op welk een zy zich uw verkiezing wendt.
Ik wil noch d'eene zy, noch d'andere verkiezen;
Maer, om mijn Vader, noch Beminde te verliezen,
Is 't noodig, dat ik d'een voor d'andere bewaer,
En voegme eerst aen de zy, die 't naest is aen 't gevaer.
Maer wijl 't nu allernaest is aen de Koninginne,
Hoe, kan 't bloedt niets op u winnen?
Gy hebt mijn bystandt noch niet noodig in den noodt;
Maer wijl de Koningin zo na is aen haer doodt,
Zo zal 't my passen, als een minnaer, vol van trouwe,
Met haer te sneuvlen, of haer 't leeven te behouwen.
Als ik haer heb verlost, van 't geen gy haer bereidt,
Verzeeker ik u haer vergiff'nis van uw feit,
'k Wil in dees tijdt, die nu te kort valt, in mijn zinnen
Niet overleggen, wat van tween behoort te winnen,
Natuur of liefde; maer opdat mijn keur niet mis,
'k Zie op 't gevaerelikste, en vlieg daer 't nodigst is.
Einde van het Derde Bedrijf.
|
|
Auteursrechtvrij