Giftige pijlen en stenen bijlen

[p. 30]

De vuurdans

Het was enkele dagen later en vroeg in de ochtend, toen het schip ‘albina’ de Marowijne opvoer. Kodjo, die zijn hangmat in het ruim boven de voorraden had gespannen, was al vroeg naar boven geklommen en stond nu aan dek te genieten van alles wat voor hem geheel nieuw was.

Aan de monding was de Marowijne hier drie kilometer breed. Links gaf een lange rij kokospalmen de Franse kust aan, hier en daar onderbroken door kleine zandstrandjes of hoog bos.

Op de boeitonnen, die de vaargeul aangaven, zag hij een paar zeezwaluwen zitten, terwijl het schip gevolgd werd door een groepje meeuwen, belust op het afval uit de scheepskombuis. Links vooruit op de oever van Frans-Guyana ontdekte hij al spoedig de rode en witte huisjes van St. Laurent.

Intussen was ook de leider van de expeditie, professor Frank, aan dek verschenen. Hij klopte Kodjo bemoedigend op de schouder.

‘Je gaat een hele reis maken... zeker nog nooit zo ver van huis geweest?’

Wat verlegen schudde Kodjo het hoofd. Een professor die hem op de schouder klopte... hij wist wel niet goed de betekenis van het woord professor, maar hij had wel begrepen dat zo iemand ontzettend veel wist.

‘Kijk daar hebben we Albina al!’ En de professor wees naar de Surinaamse oever recht vooruit. Enige tijd tuurde hij door zijn verrekijker naar het plaatsje dat met het blote oog nog maar nauwelijks waarneembaar was.

Ondertussen waren ook meneer Bos, dokter Wirtz en de Surinaamse ambtenaar Dupon tevoorschijn gekomen. Allen staarden

[p. 31]

naar de witte vriendelijk uitziende huisjes in de verte. Albina, het plaatsje van waaruit straks de eigenlijke expeditie zou beginnen. Het schip stevende nu recht op de steiger af.

‘Daar liggen onze korjalen,’ wees meneer Dupon. Inderdaad lag even voorbij de steiger een groot aantal bosnegerkorjalen, alle hoog op de zanderige oever getrokken.

‘Dat zou prachtig zijn,’ antwoordde de professor, ‘dan kunnen we spoedig vertrekken.’

Er was in Albina nog zo veel te regelen dat de expeditie onmogelijk nog diezelfde dag kon vertrekken. Het werd tot de volgende morgen uitgesteld, maar toen het eenmaal zo ver was, kwamen de eerste moeilijkheden al. Vlak voor het vertrek kwam Bajakoe, de leider van de bosneger-bootslieden, tot de ontdekking dat de betaling niet voldoende was, en hij vroeg bijna twee maal zoveel als tevoren bedongen was.

De professor, die zelf geen Neger-Engels sprak, liet meneer

[p. 32]

Dupon vertellen dat hij zich bij de granman (opperhoofd) van hun stam op Drietabbetje zou beklagen.

De ene helft wilde daarop onmiddellijk toegeven, maar de andere helft hield koppig vol dat de betaling onvoldoende was. Ze rekenden er blijkbaar op dat de leider van de expeditie wel zou toegeven nu de boten al klaar lagen voor vertrek.

De professor liet de zaak echter rusten en verklaarde de kwestie met de districtscommissaris van het district Marowijne te zullen opnemen. De commissaris zou pas in de loop van de dag van een korte reis terugkeren en dus werd het vertrek voorlopig een dag uitgesteld. Na diens terugkeer te Albina volgde onmiddellijk een vergadering en de bosnegers gaven ten slotte toe. Het vertrek werd toen op de volgende dag gesteld. De expeditieleden waren zolang ondergebracht in een soldatenbarak, waar ook Kodjo en Petrus hun hangmat hadden gespannen.

Kodjo voelde zich persoonlijk verantwoordelijk voor het welzijn van meneer Bos en was de hele dag geen ogenblik van diens zijde geweken en hij zat zich net af te vragen hoe hij deze laatste avond in de bewoonde wereld zou doorbrengen, toen meneer Bos hem liet roepen.

‘Kodjo, we gaan vanavond naar Negerkreek, dat ligt hier niet ver vandaan. Daar houden de Aukaner bosnegers vannacht een vuurdans. Ga je mee?’

‘Als ik mag, meneri,’ antwoordde Kodjo snel.

‘Ja hoor, jij wel! Over een half uurtje rijdt er een busje voor. Kruip maar achterin.’

Dat liet Kodjo zich geen twee maal zeggen en toen de bus voorreed en een ogenblik later de heren instapten, zat Kodjo al op zijn eentje achterin.

Langs een smalle en slechte weg vol kuilen en gaten dwars door het oerwoud bereikten ze Negerkreek. Het was geen plezier achter in de hobbelende bus te zitten, maar wat hij die nacht zou zien maakte alles goed.

Het was juist volle maan; de bosnegers houden in de regel hun vuurdans bij volle maan. Uit het oerwoud steeg een luide, scherpe en onafgebroken toon van ontelbare krekels op. Langs

[p. 33]

de slootkanten deden padden en kikkers hun uiterste best de krekels te overtreffen met hun onophoudelijk gekwaak. Terwijl uit de verte uit het donkere bos nu en dan de dreigende stemmen van brulapen doordrongen. Voor de ingang van de bosnegerhutten brandden kleine oliepitjes en toen het felle licht van de koplampen van de bus een ogenblik over het dorpsplein gleed, werd de dikke vettige walm zichtbaar die van de olielampjes opsteeg.

Vlug klommen de expeditieleden uit de bus en liepen naar de open ruimte waar de bosnegermannen en -vrouwen in een kring zwijgend bijeen zaten, allen neergehurkt op de grond. In het midden brandde een levendig houtvuur dat geheimzinnige schaduwen over de strakke gezichten van de bosnegers wierp. De ogen van de mannen waren onafgebroken op de dansende vlammen gericht, terwijl enkelen in een langzaam tempo op hun met dierevellen bespannen trommels sloegen.

Doodstil bleven de expeditieleden staan, ook hùn ogen waren op het vuur gericht. Kodjo liepen de rillingen over de rug. Wat ging hier gebeuren? Zoiets had hij nog nooit meegemaakt; zijn stam kende geen vuurdans.

Dikke rookwolken stegen uit het houtvuur op. Meneer Bos en ook de andere heren keken een ogenblik om zich heen... het hoorde allemaal zo bij elkaar, oerwoud, dieregeluiden, vuur en het ritme van de tamtams en dan de ernstige glimmende gezichten van de bosnegers.

Plotseling trad een oude man de kring binnen. Hij gooide een bundel takken op het vuur zodat een vonkenregen opspatte. Het volgende ogenblik trad een andere man naar voren. Hij had een kleurige doek over één schouder geknoopt en was verder, evenals alle anderen, op een kort lendedoekje na geheel naakt. Hij was blijkbaar de kapitein van Negerkreek, want onmiddellijk zwegen de tamtams en het was een ogenblik doodstil. Maar alle ogen bleven gericht op het luid knappende houtvuur.

‘A tang so,’ sprak de man langzaam, hetgeen zoveel wilde zeggen als ‘het is zover’.

Hoe ver? Kodjo deed enkele passen dichterbij om beter te kun-

[p. 34]

nen zien. Plotseling vielen de tamtams weer in, nu in een veel sneller ritme dan daarvoor. Uit de nabijgelegen hut kwamen acht mannen naar buiten. Hun benen en armen en ook hun gezichten hadden ze ingesmeerd met pimbadotti, een witte kleisoort, terwijl ze om hun polsen, bovenarm en enkels snoeren van zaden en pitjes hadden bevestigd die tijdens hun bewegingen een rammelend geluid maakten. Langzaam kwamen ze op het vuur toe en liepen er enige malen omheen, hun ogen strak gericht op de vlammen, waarvan de lekkende tongen hun best schenen te doen de mannen te grijpen.

De omstanders begonnen nu op het ritme van de tamtams in de handen te klappen en steeds luider klonk het gerammel van de zaadsnoeren, terwijl de mannen rond het vuur het tempo van de trommels met danspassen overnamen. De mannen en vrouwen in de kring rondom bewogen hun bovenlichamen op de kadans van de trommels en moedigden door uitroepen de acht dansers rond het vuur aan. De ogen van de dansers bleven steeds op de vlammen gevestigd... wat zagen zij?

Plotseling waggelde één der dansers uit de kring, terwijl hij vreemde gorgelende geluiden maakte.

Verschrikt deden enkele van de expeditieleden een stap achteruit terwijl allen de rillingen over de rug liepen. Als door de vlammen aangetrokken stapte de man in het vuur. De brekende takken deden de vlammen hoger oplaaien. Hij scheen te lachen, maar het was de lach van iemand die niet wist dat hij lachte. Nog steeds stampten zijn voeten het ritme van de tamtams, die hun tempo nog meer opvoerden. Wild wrong de man zijn bezwete lichaam in allerlei bochten, maar hij bleef in het vuur.

Stomverbaasd en met grote ogen keek Kodjo toe. Was het een halve minuut, langer? Kodjo wist het niet... De man kwam eindelijk uit het vuur en danste regelrecht op de professor toe en toonde deze zijn voetzolen. Kodjo kwam vlug dichterbij. Geen schroeivlek te zien, geen brandwond en zelfs geen spoor van brandlucht!

Intussen was een van de zeven overgebleven mannen het vuur ingedanst en ook deze bleef wel een halve minuut in de vlammen-

[p. 35]

zee. Hij leek wel een afschuwelijke vuurgod... en zo kregen allen hun beurt, tot er één overbleef. Iemand droeg nu een houwer aan die in het vuur werd gelegd. De laatste danser bleek ook de oudste te zijn. Toen het vuur de houwer roodgloeiend had gemaakt, danste hij zonder een spier op zijn gezicht te vertrekken het vuur in... maar plotseling danste hij niet langer... hij bleef onbeweeglijk in de vuurzee staan.

Meneer Bos greep de dokter bij de arm... dit was niet mogelijk. Maar zie, de andere dansers grepen nu met de blote handen brandende takken van de grond die de man in het vuur op de schouders werden gelegd. Onbeweeglijk stond de vuurgod daar als een menselijke fakkel. Luid klonken de tamtams. Enkele van de expeditieleden wendden het hoofd af. Het was hun teveel. Met korte bewegingen schudde de man het vuur van zich af. Plotseling bukte hij zich en... greep het roodgloeiende kapmes. Hij drukte nu het gloeiende metaal op zijn linker en vervolgens op

[p. 36]

zijn rechter dijbeen. Daarna tegen zijn borst, zijn voorhoofd en zijn wangen.

Enige ogenblikken later stapte hij rustig en waardig het vuur uit en ook hij trad op de professor toe, die met ogen vol afschuw het schouwspel had gadegeslagen. Ook het lichaam van deze man vertoonde geen enkel spoor van brandwonden, zelfs geen schroeilucht viel waar te nemen. De trommels zwegen en de vuurdans was ten einde.

Als met stomheid geslagen bleven de expeditieleden een ogenblik staan.

‘Een sigaret?’ vroeg de professor en nam er zelf ook een.

Meneer Bos gaf hem een lucifer, maar waarschijnlijk door de juist doorstane emotie hield hij het vuurtje te dicht onder de neus van de professor, zodat deze met een kreet van pijn achteruit-sprong... tot grote vreugde van de vuurdansers, die zojuist zwijgend de verschrikkelijke vuurproef hadden doorstaan...

Tijdens de rit terug naar de werkelijkheid werd er in de bus niet veel gesproken. Iedereen was bezig met zijn eigen gedachten. Kodjo zat weer achterin en staarde voor zich uit. Vreemd, die vuurdanser, brandende takken op zijn schouders, zijn voeten in het laaiende vuur, die roodgloeiende houwer... en die professor brandde zijn neus aan een lucifer! Hij begreep er niets van... maar hij was de enige niet.