Het nationaalsocialisme als bedreiging van de kerk: de les van Duitschland!

[p. 21]

De kerkelijke pers.

Wij zagen, hoe reeds bij de kerkelijke verkiezingen van 1933 aan de kerkelijke oppositie alle mogelijkheid, om zich via de pers en de radio te uiten, ontnomen werd.

Daarbij is het echter niet gebleven.

Van staatswege zijn voortdurend verordeningen uitgevaardigd, die elk publiek kerkelijk gesprek verboden en zoo aan de kerkelijke oppositie elke publieke actie onmogelijk maakten.

Zoo vaardigde de Rijksbisschop op aansporing van staatscommissaris Jaeger 4 Januari 1934 een noodverordening uit, die alle kritiek op de kerkleiding, hetzij in woord, hetzij in geschrift, verbood, onder bedreiging van schorsing en afzetting.

9 Juli 1934 kwam een verordening af van den Rijksminister van binnenlandsche zaken, Frick, die alle spreken over den kerkstrijd, in vergadering, in de pers, in vlugschriften, verbood. Nygren deelt mede, dat deze verordening afgekondigd werd onder invloed van den chef der Gestapo (Geheime Staatspolizei) Himmler (blz. 74).

Kerkelijke bladen beteekenden na 9 Juli 1934 vrijwel niets meer. Heele pagina's werden met drukinkt bedekt, om reeds afgedrukte mededeelingen onleesbaar te maken. Over den kerkelijken strijd moest in alle talen gezwegen worden. Alleen de Rijksbisschop mocht spreken. Deze kerkelijke tijdschriften zullen eenmaal gelden als gewichtige documenten, die getuigen van de vrijheid, die de nationaalsocialistische staat aan de kerk in het jaar 1934 gunde.

Een dag later, 10 Juli 1934, verscheen Müller's kerkwet inzake de protestantsche pers. De geheele pers werd onder toezicht van den Rijksbisschop gesteld.

11 Juli 1934 diende Koch, een der leiders van de kerkelijke

[p. 22]

oppositie, het protest van deze oppositie tegen de verordening van 9 Juli in:

Uit naam van de belijdeniskerk teeken ik protest aan tegen het feit, dat het onwettige en tegen de Evangelische Kerk gerichte bewind van den Rijksbisschop door het ingrijpen van den staat gesteund en kunstmatig in stand wordt gehouden.

Dit protest werkte niets uit. Of neen. Het leverde dit resultaat op, dat eenigen tijd later de Gestapo het huis van Koch van boven tot beneden doorzocht en al zijn correspondentie in beslag nam.

Enkele maanden later was de positie van den Rijksbisschop door verschillende gebeurtenissen, die wij hier niet bespreken kunnen, zeer wankel geworden.

6 en 7 November 1934 vaardigde Frick opnieuw twee noodverordeningen uit, die alle publicaties inzake den kerkelijken strijd verboden. Tot op den dag van vandaag zijn deze verordeningen van kracht, ondanks alle protesten en verzoeken van den kant der kerkelijke oppositie.

Men begrijpe goed, welke gevolgen zulke verordeningen hebben. De groote massa weet van de dingen niets af. Een dominé van de kerkelijke oppositie vertelde ons, dat men in Nederland, Engeland en Zwitserland veel beter op de hoogte is van de situatie van den Duitschen kerkstrijd dan in Duitschland zelf. De staat heeft de kerkelijke oppositie monddood gemaakt.

Enkele bladen, die waagden op een voorzichtige wijze kritiek te oefenen, werden verboden. Andere bladen gaven den strijd op en verdwenen.

De kerkelijke pers is van staatswege gelijkgeschakeld.