Hoera voor het Leven

[p. 107]

Woord en Geest

Het contact met de overkant bleef bewaard. De Hardenbroek bleef trekken. Ook het Mosterdveen. En ik werd medewerker aan Woord en Geest, waarvan op 2 october 1925 het eerste nummer verscheen, een gereformeerd weekblad dat aan het gereformeerde volk voorlichting en leiding wilde geven op een andere wijze dan dit door de bestaande gereformeerde pers geschiedde. Wat door de meesten als teken van bloei bezongen werd, beschouwden wij veelal slechts als een symptoom van veruitwendiging. In wat door de meesten als afval en decadentie gebrandmerkt werd, meenden wij ritseling van nieuw leven te bespeuren. Wij wilden de problemen van bijbel en kerk, van christendom en cultuur, van wetenschap en geloof, van objectivisme en subjectivisme, open en eerlijk aan de orde stellen. We wilden positie kiezen naar twee kanten, naar links: tegen richtingen, die nieuwe wegen wilden gaan, maar met prijsgeven van het oude geloof, en naar rechts: tegen een starre orthodoxie, die het oude geloof meende te moeten handhaven door alle nieuwe wegen als dwaalwegen te signaleren.

Dr. J.G. Geelkerken was de eindredacteur van Woord en Geest. Tot de redactie en de medewerkers behoorden een aantal gereformeerde predikanten, o.a. Ds H.C. van de Brink, Ds J.C. Brussaard, Ds G.B. Wurth - de latere Prof. Brillenburg Wurth -, de beide Wiersinga's, en verder: Prof. F.J.J. Buytendijk, Prof. H.J. Pos en Dr. L. van der Horst, de latere Prof. van der Horst. Van het begin af heb ik aan Woord en Geest meegewerkt.

Het verzet in de Gereformeerde Kerken tegen Woord en Geest was fel. Het blad viel niet in de smaak van de kerkelijke autoriteiten. Men moet de eerste jaargang van Woord en Geest eens vergelijken met een jaargang van het een of andere gereformeerde weekblad van die tijd: De Heraut, De Bazuin, De Wachter of De Reformatie. Dat is een verschil als tussen dag en nacht. De dominees, die medewerkers van Woord en Geest waren, kregen het niet gemakkelijk. Een zeer bekende Utrechtse gereformeerde predikant, een neef van mijn Vader, zei tegen Vader: ‘U moet eens tegen Jan zeggen, dat hij zich uit Woord en Geest moet terugtrekken, hij krijgt

[p. 108]

nooit een beroep en blijft zijn hele leven op Texel!’ Vader heeft tegenover die dominee het wondere ambt gered door te antwoorden: ‘Voorzover ik weet, is er ook van Texel een weg naar de hemel!’

Ds C. Vermaat van Makkum schreef in de eerste jaargang een serie prachtige artikelen over ‘confessionalisme’. Vermaat was een al wat oudere predikant, een neef van Dr. H.J. Gerretsen. Hij ging al vele jaren eenzaam zijn weg, zo in de geest van Barend Schuurman. Hij signaleerde het gevaar van het starre, alle leven verstikkende confessionalisme in de Gereformeerde Kerken. De verabsolutering van de belijdenis maakte het moeilijk, zo niet onmogelijk, de stem van de levende God te horen. Vermaat werd zonder meer bij de ethischen ingedeeld. Hij was in elk geval niet gereformeerd. Alsof het hem en ons om etiketten te doen was.