|
| |
| |
| |
IV
Als een voor de nagedachtenis van Onno Zwier van Haren zeer bezwarend stuk noemde ik zoo even een besluit der Staten-Generaal van 11 Junij 1761, gekleed in den vorm van een antwoord aan de Staten van Friesland. Het gebeurde wordt er juist zoo in verhaald, als wij zelven, verbeeld ik mij onwillekeurig, indien wij lid der vergadering en gedurende eene reeks van jaren Onno Zwier's ambtgenooten geweest waren, het ver- | |
| |
haald zouden hebben. Hier zijn geene haatdragende dochters of ligtzinnige schoonzonen, geene zwagers zonder karakter, geene schoonzusters zonder zeden, geene vrienden zonder trouw. Het slecht gezelschap, waarin Van Vloten's voorstelling ons verplaatst en uitsluitend verplaatst, is afwezig. De voor schuldig gehoudene wordt bejegend met al de onderscheiding, waarop zijn tot hiertoe onbesproken wandel hem aanspraak geeft, en wij zien het beweerd misdrijf meer met eerbiedige huivering aanduiden, dan het onder woorden gebragt of gekwalificeerd wordt:
‘Dat het ruim een jaer geleden is, wanneer alhier ysselyke geruchten ten laste van gemelden Heere van Haren zijn ontstaen en geëclatteerd, als of de zelve begaen zoude hebben eene ongehoorde misdaed, waer van de natuur een afschrik heeft; welke geruchten, schoon moge- | |
| |
lyk in de Provincie Vriesland zoo zeer niet verspreid, alhier gemeen geworden zynde, zeer veel impressie ten zynen nadeele hebben verwekt, en merkelyk geconfirmeerd zyn geworden door de schielyke retraite en absentie van gemelden Heere, daer op gevolgd, in een tyd, dat zyn belang deszelfs presentie alhier scheen te vereischen; dat, na verloop van een jaer tyd gemelde Heer alhier wederom verschenen zynde, en, op den 15 April laetstleden aen hunne H.M. gepresenteerd hebbende een nieuwen Brief van Credentie, om Sessie te nemen ter Vergaderinge van hunne Hoog Mog., wel eenige bedenkelykheden by vele Leden in de Vergadering geweest zyn, of een Heer, onder zoo sterke suspicien gevallen, en op welken een ieder het oog hadt, behoorde te worden geadmitteerd; doch dat hunne Hoog Mog., echter, considererende dat dezelve met een Brief | |
| |
van Credentie op nieuw was voorzien, na dat een jaer verloopen was dat die geruchten het eerst waren ontstaen, uit respect voor hooggemelde Heeren Staten, gemelden Heer op de gewone wijze hebben geadmitteerd en aangenaem verklaerd, gelyk hy dan ook Sessie heeft genomen, en eenige dagen achtereen ter Vergaderinge is gecompareerd, hoewel, uiterlyk, met minder aggrement voor zich zelven, dan by zijne vorige Sessien heeft genoten, om dat vele Leden uit hunne gedachten niet konden stellen alle de nadeelige discoursen, die op dit subject dagelyks, en zelfs onder de Gemeente, ten nadeele van gemelden Heere, werden gevoerd: tot dat, op den 28 April, laetstleden, is voorgevallen dat de Heer Raedpensionaris van Holland, uit naem van zyne Hoogheid, den Heere Hartog van Brunswyk, aen de Heeren Hoog Mog. Gedeputeerden, heeft voorgedragen | |
| |
het gene hem door den Collonel van der Dussen was bekend gemaekt, wegens eene schriftelyke Acte, door gemelden Heere van Haren met zyne eigen hand tweemalen geschreven, geteekend en gezegeld, waar by gemelde Heer verklaert zich by zyne Familie in gefundeerde verdenkinge te hebben gebragt van zich schuldig te hebben gemaekt aen het Crimen tentati incestus met twee van zyne Kinderen, en dat tentamen tot zyn leedwezen aen zyne Familie te hebben moeten bekennen, belovende en hem verbindende, en wel sub poena convicti et confessi, dat hy zich, uiterlyk op Donderdag daer aen, zoude begeven buiten de Provincie Holland, en binnen dezelve Provincie, op gelyke poene, als voren, nooit wederom zoude komen dan met schriftelyke Consent en Goedvinden van de Heeren Hendrik van der Dussen, Johan Alexander van Zandyk en Willem van Hogen- | |
| |
dorp, of die van dezelven alsdan in leven zouden zyn. Dat op het gezicht van deze Acte, alle de Leden van het secreet Besoigne met onsteltenis zyn aengedaen geworden: dat vele reflexien daer op zyn gevallen, en verscheidene gedachten zyn geopperd, op wat wyze men in dezen zoude moeten handelen; maar dat al wederom het respect voor hooggemelde Heeren Staten en voor derzelver Brief van Credentie geprevaleerd heeft boven mesures, die men meende dat in zoo een ongehoord geval met recht zouden hebben kunnen en behooren werkstellig gemaekt te worden, en dat men gemeend heeft, den zachtsten weg inslaende, best te zullen doen, met alleen aen gemelden Heere van Haren, door zyn Heer Mede-Gedeputeerde, kennis te doen hebben van de Consideratien, daer op gevallen, met verdere aenduidingen aen den zelven, ingevalle hy zich zoude | |
| |
mogen onderwinden desniettegenstaende, in hunner Hoog Mog. Vergadering te verschynen of aen hunne Hoog Mog. te presenteren een nieuwen Brief van de Heeren Staten of Gedeputeerde Staten van Vriesland om in eenig Generaliteits Collegie Sessie te nemen, dat alsdan van het voorsz. gecommuniceerde, uit naem van zyne Hoogheid, en van de voorsz. Acte, kennis zoude worden gegeven aen de volle Vergadering van hunne Hoog Mog., om derzelver goedvinden daer op te verstaen, en voorts de zaek over te laten aen de dispositie van de Heeren Staten van Vriesland.
Dat het dus vreemd moet voorkomen, dat hooggemelde Heeren Staten, by hunne Missive, de zaek zoodanig voorstellen, als of gemelde Heer Van Haren bij de Heeren, hunner Hoog Mog. Gedeputeerden, ter gelegenheid van eene beschuldiging, tegens hem ingebragt, was ge- | |
| |
weerd uit de Vergadering van hunne Hoog Mog. en verdere Generaliteits Collegien; want hy niet geweerd is uit de Vergadering van hunne Hoog Mog. of eenige Generaliteits Collegien, maer hem alleen is aengezegd dat, zoo hy ter Vergaderinge wilde verschynen, of zich presenteren om in eenig Generaliteits Collegie gecommitteerd te worden, alsdan van de geheele zaek, die tot nog toe secreet was gehouden, aan de volle Vergadering kennis zoude worden gegeven, met vertooninge van de bovengemelde Acte; en dat dit niet geschied is ter gelegenheid van eene beschuldiging, tegens hem ingebragt, maer op eene Acte van Schuldbekentenisse, door hem zelf tweemalen geschreven, geteekend en gezegeld.
Dat, ingevalle gemelde Heer van Haren aen den Heer, die hem deze Aenzegging heeft gedaen, mondeling hadt geantwoord, dat de voorsz. | |
| |
Acte een valsch en getingeerd Instrument was, de zaek eene nadere deliberatie zoude hebben gerequireerd; maer dat gemelde Heer van Haren, op de gedane insinuatie heeft moeten bekennen dat de Acte met zyne eigen hand tweemalen geschreven, geteekend en gezegeld was geworden, en dat, gevolglyk, de zelve niet dan voor eene wettige Acte konde worden gehouden; dat gemelde Heer van Haren aen de gedane insinuatie ook heeft gedefereerd, en daer op geantwoord, dat, dewyl hy genoodzaekt was een party te kiezen, hy geresolveerd was zich te begeven naer de Provincie Vriesland, om zich aldaer voor het Hof van Justitie ter purge te stellen, zoo als hy dan ook daer op naer Vriesland is vertrokken, en zich aen het Hof ter purge heeft gesteld, waer door hy zich zelven sub reatu heeft gebragt: dat al het gene tot hier toe was voorgevallen, met | |
| |
zoo veel menagement en discretie, en met zoo veel egards voor hooggemelde Heeren Staten, zijnde behandeld, als in eene zaek van die natuur heeft kunnen geschieden, het gepasseerde in een secreet Besoigne zoude zyn gebleven, en geenzins publicq gemaekt, maer dat het zelve menagement en discretie niet langer geobserveerd heeft kunnen worden, na dat gemelde Heer van Haren die zaek door eene Deductie, waer in de voorsz. Acte, daer het alles op aenkomt, niet heeft geïnsereerd, zelf waereldkundig heeft gemaekt, en, hoewel het contrarie voorgeeft, inderdaed ad populum heeft geprovoceerd; het welk de Heeren, hunner Hoog Mog. Gedeputeerden, in de noodzakelykheid heeft gebragt om alles te openbaren aen de volle Vergadering van hunne Hoog Mog., met dat gevolg, dat hunne Hoog Mog. hebben goedgevonden al het geen dienaengaen- | |
| |
de in het secreet Besoigne is voorgevallen, en geresolveerd op den 28 en 29 April, en 1, 12 en 18 May dezes jaers, uit het secreet Register over te brengen in het ordinaris Register van hunner Hoog Mog. Resolutien, waer door het niet schynt dat het zelve door hunne Hoog Mog. is geapprobeerd, maer ten klaersten en duidelyksten blykt, dat hunne Hoog Mog. op de zelfde wyze gedacht hebben in de volle Vergadering als in het secreet Besogne.
Dat hunne Hoog Mog. ook niet twyfelen, of al het geen hieromtrent gedaen is, zal de volkomen goedkeuringe van alle de Bondgenooten erlangen, gelyk het reeds die van de Heeren Staten van Holland en Westvriesland heeft weggedragen, en met reden mogen presumeren, dat in Vriesland zelf, by alle de Leden van de Regeringe, daeromtrent niet op | |
| |
die wyze gedacht wordt, als by bovengemelde Missive wordt gedaen.’
De meeste historici zullen, geloof ik, met mij van oordeel zijn, dat bij het ontbreken van elk afdoend argument, hetwelk Onno Zwier tot zijne verdediging had kunnen aanvoeren, deze brief der Staten Generaal het zedelijk bewijs van zijne schuld voltooit, en de kritiek na dezen alleen nog heeft te verklaren, hoe uit zulk eene onzuivere bron zulk een krachtige stroom van reine poëzie is kunnen voortkomen.
|
|
Auteursrechtvrij