Nationale vertoogen. Bundel 2

[p. 59]

Het gebed bij de Stembus.

De Nederlandsche liberalen, vernemen wij, zijn zonder uitzondering tevreden over het resultaat der verkiezingen voor de Tweede Kamer in Junij 1875. De beschouwingen der liberale bladen ademen, ten gevolge van het kerkelijk karakter dat den strijd bij de stemming eigen is geweest, een godsdienstigen toon. Liberale dankstonden in openbare gebouwen hebben niet plaats gehad, voor zoo ver men weet; evenmin als er vóór den strijd openbare liberale bidstonden gehouden zijn. Niettemin kan de gemoedsstemming der overwinnaars best van al worden geschetst in den vorm eener uitstorting als de volgende; en onze lezers zullen die, naar wij hopen, wel in ruiling willen nemen voor aanhalingen, wier eentoonigheid hem die ze moet afschrijven, de pen uit de vermoeide hand doet vallen:

Almagtig God en Vader! Zoo noemen wij U, ofschoon wij niet volkomen van de juistheid dier benaming verzekerd zijn en wij haar met de verheven leer der natuurkeus bezwaarlijk overeen kunnen brengen. Maar wij willen daarover thans niet met U redetwisten en liever in het gunstig voorteeken roemen, zinnebeeld der naderende verzoening van de fysische en de metafysische wereldbeschouwing, dat aan den hoofdman dier keuze niet vele maanden geleden in eene

[p. 60]

der christelijke kerken van ons vaderland het akademisch eere-diploma werd uitgereikt. Gij gaaft ons de overwinning in den heiligen strijd bij de stembus, en dank zij uwe goedertierenheid bezitten wij thans in de Kamer twee stemmen meer dan de roomschen, de konservatieven en de anti-revolutionairen te zamen. Inzonderheid danken wij U voor de verkiezing van broeder De Vries te Amsterdam en van broeder Geertsema te Arnhem, al wordt daardoor het verlies der broeders Rutgers van Rozenburg en Poort van Takvliet (wij herzeggen Tak van Poortvliet) slechts ten halve vergoed. Wees, bidden wij U, in den jongsten dag de Sneekenaren genadig, die door het herkiezen van den voortreffelijken Moens aanspraak verwierven op den dank der natie. Vergeef het ons, zoo wij den schijn op ons laden, als wilden wij uw naam en dien van uwen Zoon (wij noemen hem uw zoon in denzelfden zin, als waarin alle brave menschen uwe kinderen zijn en de zeer brave uwe zondagskinderen) zoo veel mogelijk uit de volksschool weren. Uwe alwetendheid is het bekend, dat wij moeijelijk anders kunnen. Voor ons zelven zouden wij er niet tegen hebben, en ook de welgezinden onder onze Israëlietische medeburgers niet, dat de jeugd dagelijks op den Heer Jezus Christus gewezen werd; want hij was in vele dingen zeer liberaal en altijd een vijand van de zwarte internationalen zijner dagen. Maar de roomschen en de orthodoxe protestanten zijn onverdragelijk en zouden, zoo wij hun den vinger gaven, de geheele hand nemen. Beslis zelf, Gij die de eenige ware God zijt, te aanbidden in geest en in waarheid, of wij gedogen kunnen, dat de lessen der staatsscholen geopend worden met een Ave Maria? Of het aangaat, de rudimenta der natuurkunde te onderwijzen overeenkomstig het bijbelsch scheppingsverhaal, dat als poëzie waarde heeft, maar (wie weet het beter dan Gij!) niet wetenschappelijk is? Met schaamte belijden wij voor uw aangezigt, dat wij de beginselen onzer koloniale politiek nog slechts zeer gebrekkig in praktijk hebben gebragt. Maar gedenk hetgeen uw zondagskind tot lof eener eerbiedige dienstmaagd zeide: Zij heeft gedaan wat zij konde! Wij hebben de agrarische wet er niet alleen doorgekregen, maar in eene gedenkwaardige avondzitting der Eerste Kamer,

[p. 61]

toen onze broeder De Waal (helaas, dat wij hem sedert moesten afsnijden als een verrot lid!) die voordragt verdedigde, was uw eigen Heilige Geest in de vergadering tegenwoordig. De gouvernements-suikerkultuur, dit herinnert Gij u, hebben wij met niet meer dan twintig jaren optie uit ons midden weggedaan; en ofschoon het waar is dat onze volksvertegenwoordigers zeer onlangs de gouvernements-koffijkultuur voor een onbepaalden tijd bestendigd en wij zulks zwijgend goedgekeurd hebben, wij beloven plegtig, ook die kultuur te zullen afschaffen, zoodra wij met de Atsjinezen en met ons budjet der toekomst gereed zijn. Dan zal ook het opium-monopolie vallen, dit zweren wij U, en het zout-monopolie, en het Banka-tin, en zullen wij in de eerste plaats den minister van Kolonien noodzaken, de konversie-reis van den Algemeenen Sekretaris te doen hervatten. Wij danken U, dat aan zoo vele Franschen en Belgen juist thans door U de zucht wordt ingegeven om voor Atsjin te teekenen, en wij zelven ons daardoor onverdeeld kunnen blijven wijden aan den strijd tegen de roomschen en aan de bevestiging onzer uitmuntende staats-instellingen. Wij vragen uwen zegen voor de veldwachters en de politie-agenten in het heerlijk Gelderland en het bevoorregt Overrijssel, die met opoffering van hunne nachtrust de weggeloopen kolonialen weder naar het werfdepôt terugbrengen. Wel leerdet Gij ons door het voorbeeld van Karthago en van Spanje, dat het in dienst nemen van vreemde huursoldaten voor verre krijgstogten de natien somtijds te gronde rigt; maar wij rekenen er op dat gij ter wille van onzen haat tegen de roomschen - die Gij immers óók haat? - ten aanzien van Nederland te eerder eene uitzondering zult toelaten, omdat tevens op die wijze eene wet van uwe geregtigheid en van uwe genade wordt vervuld. Wat zou er van zoo vele slechte Franschen en Belgen en Duitschers en Zwitsers worden, zoo wij niet met U medewerkten aan hunne uitroeijing, en tevens hun de gelegenheid aanboden om, strijdend voor onze vlag en lauweren plukkend voor Nederland, de smetten van hun meestal verwilderd en bedorven leven ten minste gedeeltelijk uit te wisschen? In alles, Vader, bewonderen wij de wegen uwer ondoorgrondelijke voorzienigheid. Duidelijk zien wij in, dat

[p. 62]

de nu door ons bij de stembus behaalde zegepralen slechts eerstelingen zijn, en Gij nog veel grootere dingen voor ons hebt weggelegd. Geef ons slechts moed en lust om te volharden. Vernieuw telkens in ons het geloof aan de kracht onzer beginselen, die altijd met de publieke opinie, en dan ook met Uwe opinie, overeenstemmen. Vervul ons met die liefde voor onze medemenschen, welke doet verlangen dat de geheele wereld liberaal worden en in de zegeningen van het liberalisme deelen moge. Vergeef ons onze schulden, en neem in aanmerking, dat wij geen gelegenheid ongebruikt laten om met de Indische overschotten onzen nationalen achterstand te delgen. Leid ons niet in verzoeking de gouvernements-koffijkultuur langer te handhaven dan voor ons volstrekt noodig is. Verlos ons van de kritiek, die twijfel durft opperen omtrent de nuttigheid der Tweede Kamer. Want U is het konstitutionele koningrijk, de grondwettige kracht, en de parlementaire heerlijkheid! Amen.

Batavia, 10 Augustus 1875.