Nationale vertoogen. Bundel 1

[p. 220]

De konversie op het kongres te Djokdja.

Wij hebben ons voorgenomen, de kwestie der konversie van kommunaal in individueel grondbezit voor eene poos te laten rusten. Nog zoo kort geleden heeft de minister van Kolonien aan de Tweede Kamer te verstaan gegeven, dat hij de bemoeijingen van den vorigen Gouverneur Generaal in dezen onbestaanbaar achtte met de naleving van art. 71 van het Regeringsreglement, hetwelk den Landvoogd regtstreeksche inmenging in den gang der Inlandsche huishouding verbiedt, dat van die zijde niet voor eene herhaling derzelfde fout behoeft gevreesd te worden. Al konden wij ons dus voorstellen, dat aan onze vertoogen waarde werd gehecht, zij zouden op dit oogenblik niet van nut kunnen zijn. Nous prêcherions des convertis.

Echter mogen wij wel aanteekening houden van hetgeen onderwijl over het punt in kwestie in het openbaar verhandeld wordt, en namen uit dien hoofde het verslag der Locomotief van het verhandelde in de vijfde Sektie van het 2^de Indisch Landbouw-Kongres (April 1875) over. Het publiek in uitgebreider kring behoort te weten, dat en op welke wijze in den boezem van het kongres over het grondbezit gesproken is; en ook de regering heeft er belang bij, dat de aandacht daarop gevestigd worde. Is toch het verslag getrouw - en wij hebben geene reden zulks te betwijfelen, - dan heeft men te Djokdja een besluit

[p. 221]

genomen, dat naderhand wel eens als argument kon dienen om op 's gouvernements gemoed te werken. Ziehier de paragraaf in kwestie:

‘'t Is wel een klein, maar 't is toch een teeken van vooruitgang. Op het programma voor het eerste Indische kongres werden geen vraagpunten betreffende landbouwwetgeving geduld; 't was, meende men, om politieke redenen onraadzaam, die in een open vergadering ter sprake te brengen; op het tweede kongres echter werd voor landbouwwetgeving, onderwijs en statistiek een afzonderlijke, vijfde, sektie gevormd. Dat heeft velen genoegen gedaan: eene talrijke en vroegtijdige opkomst getuigde voor 't minst van goede belangstelling.

Jhr. von Schmidt auf Altenstadt was president der vijfde sektie, die heden middag haar eerste vergadering hield. Over een hoogst belangrijke zaak, de voor- en nadeelen van het individueel grondbezit van den inlander, begonnen de diskussien. Verscheiden sprekers uit verschillende streken van Java toonden de voordeelen aan, en ontzenuwden alle tegen individueel bezit gewoonlijk geopperde bezwaren, zoodat de President ten slotte zich genoopt gevoelde tot de vraag, of er dan niemand tegen het individueel grondbezit een bedenking had te opperen? Allen zwegen; de konklusie lag voor de hand: de sektie achtte de invoering van het individueel grondbezit overal waar 't kommunaal nog heerscht wenschelijk. De Hr. Enklaar van Guericke stelde voor, dat resultaat in de Algemeene Vergadering te brengen, en dan van het geheele kongres een votum ten gunste van individueel bezit te doen uitgaan; daartoe werd met algemeene stemmen besloten. Ook op de uitbreiding van den landbouw van Europeanen zou het individueel bezit, meende men, een goeden invloed uitoefenen.’

De laatste woorden zijn karakteristiek en bewijzen op nieuw, dat zelfs op een Indisch landbouwkongres vele personen bijeen kunnen zijn, voor wie de konversie-kwestie een gesloten boek is. Of heeft ooit iemand er aan getwijfeld, dat als de Inlander in vruchtbare residentien partikulier eigenaar was van grond, ook onder verbod van verkoop aan niet-in-

[p. 222]

landers, de landbouw van Europeanen daardoor gebaat zou worden? Is niet juist de stellige wetenschap, dat zulks voor den landbouw der Europeanen slechts al te bevorderlijk zou zijn, eene voorname reden om vast te houden aan het regeringsreglement en geene inbreuk op de bestaande orde van zaken te dulden? Een der hierboven genoemde woordvoerders ging een paar jaren geleden zoo ver, dat hij eene Maatschappij van Landroof wilde oprigten. Het kongres, gelooven wij, zou hem op dien weg niet willen volgen. Maar de neiging bestaat, en onder de Europeanen worden fanatieke landbouw-dogmatici aangetroffen, die er geen bezwaar in zouden zien de Inlandsche huishouding te gronde te rigten, zoo slechts hun stelsel van boeren in Indië koning kraaide.

Naïever nog was de vraag van den President der sektie: of er dan niemand tegen het individueel bezit eene bedenking had te opperen? Natuurlijk niet, want de Inlandsche bevolking, die het antwoord had moeten geven, was niet vertegenwoordigd, en te haren aanzien is ook weder te Djokdja de tirannen-leus betracht: Nous traiterons devous, chez vous, sans vous. De regering, hopen wij, zal dit niet uit het oog verliezen. Is het voorstel van den heer Enklaar aangenomen en door de Algemeene Vergadering een votum ten gunste van het individueel grondbezit uitgebragt, dan mag het gouvernement aan dat votum niet meer waarde hechten dan het verdient. Kongressen zijn in den regel kermissen der ijdelheid; doch al laat men voor het Djokdjasche van April eene gunstige uitzondering gelden, - nooit mogen de Europeanen, quâ partikulieren, stem hebben in het konversie-kapittel. Die kwestie gaat bij uitnemendheid den Inlander aan, en des Inlanders voogd, het gouvernement. Het is reeds erg genoeg, dat hij aan die regerings-voogdij behoefte heeft. Zoo ver behoeft het niet te komen, dat tusschen een bal en een vuurwerk door Europesche werkgevers beslist worde, hoe hij met zijnen grond heeft te handelen.

In Engeland gaat de kleine landbouwer gebukt onder het grootgrondbezit, geboren uit de versnippering van den bodem. In Nederlandsch Indie wil men die noodlottige versnippering door het gouvernement in de hand laten werken. In Enge-

[p. 223]

land heeft het grootgrondbezit zich geleidelijk gevormd; in Nederlandsch Indie wil men dien vloek van den kleinen landbouw van regeringswege over de Inlandsche huishouding laten brengen. Hoog spel is een zacht woord tot aanduiding van dat bedrijf; en wij kunnen ons niet voorstellen, dat een fatsoenlijk Nederlandsch Indisch gouvernement daaraan ooit zou willen mededoen.

Batavia, 1 Mei 1875.