Litterarische fantasien en kritieken. Deel 15

[p. 177]

C. Honigh.

Mijne Lente. Liederen door C. Honigh.

De jonge vaderlandsche dichter, wiens eerstelingen ik aankondig, werd opgevoed aan de Zaan; en in de ooren van sentimentele lieden, die harmonie verlangen tusschen het landschap en de stemming, moet die bijzonderheid onpoëtisch klinken.

Honigh's dichtbundel is eigenlijk geen dichtbundel, maar een kleine roman in drie afdeelingen: liefde gevonden en verloren, intermezzo aan den arbeid gewijd, liefde teruggevonden en gekroond. Zijne dichtwijze doet aan die van Bellamy denken, maar van een Bellamy die zijn Roosje nog niet geschreven heeft. Ook in Honigh's minnedichten wordt sterk gekust. Ik veroordeel dit niet, maar geloof alleen dat dergelijke vrijerij, in eer en deugd, al is zij nog zoo fijn geteekend, de omstanders niet treffen, en hen alleen tot meesmuilen stemmen kan.

Over het algemeen worden volwassenen slechts door twee vormen van den hartstogt der seksen geboeid: de ontgoochelde liefde, welke na alles genoten te hebben zich met de taalmuziek van Musset in elegien uitstort, en de eerbiedige liefde van Lamartine, die zelfs den zoom van Elvire's kleed niet aanroert; van Dante, voor wien Beatrice eene zuivere gedachte is geworden. Wat daartusschen ligt laat koel, of wil voor het minst, door het citroenzuur van het schalksche, genezen worden van zijn aangeboren kandijsmaak. In meer dan één stukje

[p. 178]

van den heer Honigh, ik moet het erkennen, wordt die operatie met goed gevolg verrigt.

Nog iets waardoor hij aan Belamy herinnert is, in zijne specialiteit, de overhelling naar het duitsche. Behalve bij de meesters van den eersten en tweeden rang, bij Goethe en Schiller en Heine, bij Bürger en Uhland en Rückert, is hij ook geruimen tijd bij Emanuel Geibel in de leer geweest, om niet van andere, bijna mikroskopische modellen te spreken. Al zijne fraaiste vertalingen zijn vertalingen uit het duitsch, en over den geheelen bundel ligt een waas dat aan de boorden van den Rijn doet denken.

Mij is het meermalen toegeschenen dat aan Bellamy eene veel te bescheiden plaats in de geschiedenis der nederlandsche letteren is toegekend. Hij is te jong gestorven om geheel en al nationaal te kunnen worden, en daaraan zal het toe te schrijven zijn dat hij onder onze litterarische aristokratie bijna in het geheel niet in tel is. Maar, waren wij zijne tijdgenooten geweest, wij zouden met hen verbaasd hebben gestaan over die eensklaps met zoo veel kracht naar voren schietende ader, die meesterschap over de taal, die nieuwe vormen, die weldadige invasie, om het zoo te noemen, van de duitsche te midden der nederlandsche lyriek, waarop noch de fabelen van Gellert, noch het heldedicht van Klopstock hadden kunnen voorbereiden. In dien zin wil ik de poëzie van den heer Honigh met die van Bellamy vergeleken hebben.

Levendig kan ik mij voorstellen dat heeren en dames van zekeren leeftijd geen behagen scheppen in dit gekweel, niet sympathiseren kunnen met zoo vele variatien op het thema derzelfde idylle, en liever van tijd tot tijd eene forscher snaar hooren klinken.

Doch ik neem de vrijheid te doen opmerken dat dergelijk oordeel geen litterarisch oordeel is. Zelfs op den naam van volledig oordeel kan het geen aanspraak maken. Het zijn niet enkel toonen uit de herdersfluit, welke hier ruischen. April doet wat hij wil, en van dit lentelover drupt ook somtijds een stille traan; door dat hooge groen stormt het bijwijlen; afgerukte bloesems besneeuwen den grond; uit het paradijs der eerste liefde stijgt naar den Hemel de kreet der manlijke smart.

[p. 179]

Er is eenheid in den bundel, maar eene die de vrucht van verscheidenheid is. En dan, wat alles afdoet, elk gevoelen er in is gevoeld. Hetzij de dichter kust of klaagt, schertst of schreit, overal is zijn woord de tolk eener aandoening. Zeer mogelijk, omdat uw levensweg verschild heeft van den zijnen, kunt gij niet altijd met hem medegevoelen. Zeer mogelijk is het akkoord, dat hem als vol in de ooren klinkt, voor de uwe die, waan of werkelijkheid, allengs andere en blijvender melodien gingen liefhebben, een mat en onzeker geluid. Zeer mogelijk dat gij, die de droomen der jeugd ijdelheid hebt leeren noemen, hooger staat dan hij, en uwe ervaring het regt heeft neder te zien op zijne bespiegeling.

Doch dit kunt gij niet ontkennen dat ook zijne bespiegeling het onmiskenbaar merk der ervaring draagt; ook zijn lach en zijn traan hoofdstukken uit eene levensgeschiedenis zijn.

1871.