Brieven. Deel 2. 1876-1886

[p. 336]

Aan Prof. Jan ten Brink.

Parijs, 21 Oktober 1885.

Waarde Heer Ten Brink,

Ik schrijf heden aan den heer Holkema dat, zoo hij niet waarborgen kan mijn opstel over Multatuli te doen verschijnen uiterlijk 1 December, ik het handschrift tijdig terug verzoek.

Dit ultimatum mijnerzijds is eene daad van braafheid. Tegen 1 December kan mijne studie terug komen uit Batavia in het Algemeen Dagblad; nederlandsche couranten kunnen haar straffeloos overnemen; en ik wil daarover van Holkema geen aanmerking hooren.

Het spijt mij; maar wat kan ik er aan doen? Aan ijver heeft het mijnerzijds niet ontbroken.

U zegt in uwe letteren van 6 dezer (ik hoop dat mijn antwoord van den 7^den, acht zijdjes biografie U wèl geworden is), sprekend over Multatuli's aarzelen omtrent het afstaan van zijn portret: ‘Misschien is dit weder een der geniale streken van Douwes Dekker.’

Die woorden hebben mij doen glimlagchen, omdat ik ze heb toegepast op mijzelf.

Eerst heb ik ter beschikking van Holkema gesteld een portret in krijt, geteekend door Reijnders, leerling van Jozef Israëls; daarna een portret in olieverf, geschilderd door Jozef Israëls zelf. In één woord, ik heb de beleefdheid uitgeput.

Holkema evenwel verlangt dat ik mij ab ovo zal doen fotograferen; en ik ben genoodzaakt geweest hem te

[p. 337]

schrijven dat ik ‘van die proefneming in elk geval verschoond wensch te blijven.’

Heeft hij het Multatuli even lastig gemaakt als mij, dan verwondert het mij niet, dat Multatuli hem laat praten.

Mij althans zijn de portretten in Onze Hedendaagsche Letterkundigen eene ergernis. 't Lijkt wel een knekelhuis. God beware mij, al die afgeleefde mannen, met die afgeleefde dame aan de spits, zijn dat de vertegenwoordigers der hollandsche litteratuur in de 2^de helft der 19^de eeuw? En die verzameling doodshoofden zal ik gaan vermeerderen met mijn doodshoofd? Dank U schrikkelijk. Ik wil of niet afgebeeld worden, of zooals ik er uitzag in de dagen van mijn bloei.

Neen waarlijk, gij laat Multatuli geen regt wedervaren; en ik kan uw afkeer voor hem niet overeenbrengen met uwe eeredienst voor Bredero. Deze was geniaal, ik erken het, en wij behooren, ondanks zijne zedelijke en litterarische fouten, om zijne genialiteit hem te eeren. Maar Multatuli is ook geniaal; genialer dan Bredero. Deze heeft veel goeds voortgebragt, maar niets wat de vergelijking met Max Havelaar of Wouter Pieterse kan doorstaan.

Waarom zouden wij verschil maken tusschen de levenden en de dooden? Que Diable, de litteratuurgeschiedenis behoort nog iets anders te doen dan te betuigen dat de overledene een goed man was.

Doch genoeg hiervan.

Met vriendschappelijke gevoelens

Uw dienstwillige.