Brieven. Deel 2. 1876-1886

Aan Mevrouw Bosboom-Toussaint.

Parijs, 21 Mei 1879.

Hooggeachte Mevrouw,

Ziek ben ik niet geweest, zooals U misschien de edelmoedigheid heeft gehad, uit mijn langdurig stilzwijgen af te leiden, maar toch zoo goed als ziek. Ziek namelijk van het zwoegen aan eene studie over de kunst in Belgie, die ik mij voorgenomen had te zullen voltooijen, en die gisteren eindelijk voltooid is. Wat heb ik moeten lezen en nasnuffelen om dat onderwerp ‘zijn eisch’ te geven, zooals U zegt! Het eerste wat ik nu doe is, uw vriendelijk schrijven van 9 April te beantwoorden (9 April!) en U geluk te wenschen met het aanbod van het Nieuws van den Dag. Mag ik ronduit zeggen, dat ik nóg liever U gefeliciteerd zou hebben met eene beschikking van mevrouw X.? Doch uwe onafhankelijkheid en uw artisten-gemoed vinden geven zaliger dan ontvangen, en werken genotvoller dan uitrusten; ofschoon ik niet van meening ben, dat rusten bij U ooit roesten worden zou, ook al had geen uitwendige aandrang U reeds dadelijk tot schrijven gedreven. Nu, onze letteren zullen

[p. 118]

er wèl bij varen, dat de zaken dien keer genomen hebben; en uwe vrienden mogen uw genoegen niet bederven, door datgene te betreuren, waarin zoo kloek door U berust wordt. Wat kunnen zij meer verlangen, dan te weten, dat U met lust aan den arbeid zijt en het publiek U getrouw blijft? Met de meeste belangstelling zie ik de geschiedenis van uwen Raymond te gemoet, en houd mij, daar het boek niet in den handel zal komen, dubbel aanbevolen voor een exemplaar.

Onze Charlotte is 15 April uit Paramaribo hier aangekomen, en schonk ons gedurende eene week haar lief gezelschap. Het waren weemoedige, maar toch ook genoegelijke dagen.

Na haar vertrek, in de week van 21 tot 28 April, bragten de couranten ons iederen dag berigten omtrent 's konings ontvangst te Amsterdam, en den intogt in Den Haag. Onze indruk was, dat de feesten, vergeleken bij de gelijktijdige te Weenen, een armoedig voorkomen vertoond hebben, en de schoone kunsten, te midden van al die groote woorden van vaderlandsliefde en loyauteit, maar weinig tot haar regt gekomen zijn.

Doch de zaak-Pincoffs heeft de zaak-Koning Willem III nu denkelijk voor goed naar den achtergrond doen treden, en de booze wereld zal den mond thans voller hebben over de Afrikaansche Handelsvereeniging, dan over de huwelijksvereeniging van Koningin Emma. Mijn geloof aan de goede trouw der Nederlanders leeft sedert lang niet meer, en de slagtoffers van Pincoffs schijnen mij toe (onnoozele vrouwen uitgezonderd) hunne schade verdiend te hebben. Wij zijn een uitgebloeid volk. Onze welvaart is slechts schijn. De vrijhandelaren à la Pincoffs

[p. 119]

zoeken slechts zichzelven. Ons liberalisme, dat in 1848 opregte aanhangers telde, is in 1879 alleen nog tartufferie.

Met veel meer genoegen las ik Ten Brink's Verloren kind. Er wordt daarin een oude predikant geschilderd, wiens karakter mij toeschijnt meesterlijk volgehouden te zijn.

Jufvrouw Opzoomer's Zweedsche Poëzie heeft mij opnieuw van hare alwetendheid overtuigd; doch hare vertaalde verzen zijn beneden de aandacht. Zij is een vernuft zonder smaak, en werpt door hare pedanterie de goede gemeente zand in de oogen.

Welk kwaad heeft Aagje Deken Professor Jorissen gedaan, dat die hooggeborene haar verwijt, een weesmeisje geweest te zijn en dit niet aangenaam gevonden te hebben?

Doch ik schaam mij slechts aanmerkingen op anderen te maken, terwijl ik veeleer uwe toegevendheid voor mijn eigen werk behoorde in te roepen. Men is te Batavia begonnen, in het feuilleton mijner courant, den aanhef der Bruce's te publiceren. Ik neem de vrijheid, U die uitknipsels toe te zenden, met beleefd verzoek, wanneer de verzameling voltooid zal zijn, mij uw oordeel te willen mede deelen.

Ontvang met den heer Bosboom onze eerbiedige groeten. Wij genieten hier van de eerste mooije lentedagen. Uwe woning moet thans vriendelijk in het groen liggen. Welk eene vreugde is toch het voorjaar!

Uw gehoorzame.