Brieven. Deel 2. 1876-1886

Aan den heer J. Kneppelhout.

Parijs, 9 Maart 1878.

Hooggeachte Heer,

Ik moet verschooning vragen, uw schrijven van 7 Februarij zoo langen tijd onbeantwoord gelaten te hebben. Ik had werk onder handen, dat af moest, en niet af wilde. Geheel ben ik het met U eens, dat aan het verzoek van Ds. Berman niet voldaan kan worden. Zoo ik geweten had, dat hij zelf over dat punt U schreef, zou ik mij onthouden hebben. Ik waande, als tusschenpersoon te dienen. Mijn wensch zou geweest zijn, Berman geholpen te zien aan een voorschot van bijv. f500. Dan zou het gemakkelijker zijn gevallen, de schuldeischers alvast te vreden te stellen. Het verzoek om f 2000 komt mij exorbitant voor. Op die wijze zou hij er nooit uit geraken. Het moet nu maar gaan zooals het kan, en de krediteuren moeten geduld oefenen. Mij wil het niet uit de pen, Berman iets te verwijten. Zijn toestand is deerniswaardig. Anders schreef ik hem, dat zoo het hem niet aan moed tot vragen ontbreekt, hij mij toeschijnt, te kort te schieten in den hoogeren moed, iets aan te bieden. Ik bedoel: aan zijne schuldeischers ronduit te zeggen, hoe het met zijne zaken staat, en, met het oog op de eventuële op-

[p. 61]

brengst van zijn boek, hun eene honorabele afbetaling in termijnen voor te stellen. Volgens zijne laatste berigten, - van ult^o Februarij - zal de bundel in twee gedeelten het licht zien, en het eerste deeltje dezer dagen verschijnen.

Kwamen de brieven van Keats aan Fanny Browne U in handen, te Londen bij Reeves en Turner verschenen? Gij zult er meer dan één herinnering aan uw De Graan in vinden. Op het protestantsch kerkhof te Rome zocht ik het graf van Keats, maar vond alleen eene bus, waarin giften worden gestort voor een buste van hem.

Met groot genoegen las ik in de Dietsche Warande uwe bladzijden over den Mont St. Michel. Ik droom tegenwoordig van niets dan van Fransche kunst en Fransche architektuur; en daaraan is ook het werk gewijd, dat mij laatstelijk zooveel hoofdbreken heeft gekost. De litteratuur der Franschen, over hetgeen er moois te zien is in hun eigen land, is ontmoedigend overvloedig. Mijn boek handelt over Saint-Cloud, Versailles, Fontainebleau, Blois, Chambord, Compiègne, Pierrefonds, den Louvre en Nieuw-Parijs, met den Nouvel Opéra tot besluit. Maar welk van die onderwerpen men ook aanroert, de Franschen hebben ze allen uitgeput, en de vreemdeling moet zich tevreden stellen met naar eene frissche uitdrukking voor het bekende en overbekende te zoeken. En aan den anderen kant is de Fransche kunst toch ook weder niet zóó rijk, dat men, zooals in Italie, volstaan kan met ‘le dessus du panier’ te nemen. Dat maakt dan, dat bij al het overige ook nog wat litterarische en wat kultuurgeschiedenis moet komen. Enfin, la mer à boire.

[p. 62]

Ik ben blijde dat mijn werk af is en ik alleen nog maar de proeven behoef te korrigeren. Met aanbeveling in uw vriendschappelijke herinnering.

Uw Dienstwillige.