Brieven. Deel 2. 1876-1886

Aan dezelfde.

Saint-Cloud, 12 September '77.

Hooggeachte Mevrouw,

Waarom moeten uwe aangename letteren van eergisteren weder minder gunstige berigten omtrent uw echtgenoot inhouden? Ik wil hopen, dat het maar eene vlaag zal zijn.

Van uw aanbod betreffende de werken der schrijfster van Elize zal ik gaarne gebruik maken. Voeg s.v.p. bijeen al wat U van haar bezit, ook de oude uitgaaf van den roman dien ik reeds las, en doe het pakje geworden aan W.C. de Graaff, te Haarlem. Het ontbrekende zal ik langs anderen weg trachten aan te vullen.

Wilt U er Jonathan bijvoegen? Des te liever. Doch vraag s.v.p. liever niet aan Hasebroek zelf, mij te gerieven met het overige. Ik wil eerst iets over de zuster, en daarna, kan ik mijzelven daarin voldoen, iets over den broeder schrijven. Tusschentijds vind ik dan wel ergens een exemplaar van de Windekelken enz. Hasebroek inter-

[p. 34]

resseert mij minder als dichter, dan als prozaschrijver. Dezer dagen nog herlas ik met genoegen zijne studie over da Costa, vóór de kompleete werken.

Was het briefje van Jufvrouw Cornélie Huygens, dat hierbij in dank teruggaat, niet iederen twijfel omtrent hare identiteit komen wegnemen, ik zou van mijn scepticisme genezen zijn door de lektuur van Mina Kruseman's Mijn Leven. Jufvrouw Huygens, aangeduid door de letters C.H. te Valkenburg (bij Maastricht) beslaat in die gedenkschriften eene voorname en, bij uitzondering, eene eervolle plaats. Ik ben met U eens, dat er in Helène van Bentinck goede hoofdstukken voorkomen (het leven van dat jonge echtpaar te Brussel, bijv.). De groote intimiteit, die sedert eene reeks van jaren tusschen de dames M. Kruseman en C. Huygens bestaan heeft, verklaarde mij het raadsel, hoe ik een werk der eene voor werk van de andere heb kunnen aanzien.

U zult tijd noch geduld hebben om Mijn Leven te lezen. Anders, hoe gaarne vernam ik uw oordeel over dat boek! En niet het uwe alleen, maar ook dat van Betsy Hasebroek, bij voorbeeld. Wij mannen kunnen eene vrouw als Jufvrouw Kruseman niet billijk beoordeelen. Zij zegt ons beleedigingen, waarop alleen een oorvijg als antwoord zou kunnen dienen; want aan over de knie nemen, daaraan valt bij eene dame van dien omvang niet te denken. Alleen vrouwen zijn in staat, het onvrouwelijke in dergelijk verschijnsel met juistheid aan te wijzen. Ik kan U alleen in vertrouwen mededeelen, dat ofschoon ik voor het goede in Jufvrouw Kruseman niet blind ben, haar boek mij nogtans met eene naauwlijks begrensde minachting voor de Nederlandsche vrouwen van den

[p. 35]

nieuweren tijd vervult. Welk eene inbeelding, welk een onvermogen, en welk eene kanaljeuse natuur tot achtergrond. En ik, die weinige weken geleden de zoo gedistingeerde Souvenirs van Daniel Stern las.

Mijne vrouw en Gideon dragen mij op U hunne beleefde groeten aan te bieden, en den heer Bosboom zeer hartelijk beterschap te wenschen met zijne ongesteldheid. Hadden wij het in onze magt, hij zou morgen aan den dag genezen zijn.

Uw gehoorzame.