Brieven. Deel 2. 1876-1886

Aan Mevrouw Bosboom-Toussaint.

Saint-Cloud, 3 September 1877.

Hooggeachte Mevrouw,

In de voortzetting van Langs een Omweg brengt het September-nummer van den Gids mij het aangenaam berigt van uwen welstand, en herinnert mij tegelijk met nadruk, dat ik zeer nalatig ben geweest in het bedanken voor uwe instemming met mijn boekje over Potgieter. Tot mijne verontschuldiging moge dienen, dat ik in den loop van Augustus drie- of viermalen telkens een

[p. 31]

paar dagen van huis ben moeten gaan: welke uitstapjes echter, daar mijne vrouw van de partij kon zijn, wel oponthoud en verstrooijing, maar tegelijk veel genoegen gebaard hebben.

Is het niet aardig? Verleden week ontving ik van mijn broeder te Paramaribo een brief, waarin hij met andere woorden juist hetzelfde oordeel over mijne karakterschets van Potgieter uitspreekt, als door U gedaan wordt. Ook hij, die bij Potgieter vaak aan huis kwam, heeft blijkbaar den indruk ontvangen dat ik Potgieter uitsluitend van zijne beminnelijke zijde heb leeren kennen; zoodat mijn ‘Potgieter’ zooals U het uitdrukt, werkelijk geheel en al ‘mijn’ Potgieter is. Al het water van den Atlantischen Oceaan, die den Haag van Paramaribo scheidt, kan het feit niet wegspoelen dat ik geen anderen Potgieter gekend heb, dan den door mij geschilderde. Maar nu van twee zoo ver uiteen gelegen punten van den aardbodem diezelfde opmerking tot mij komt, behoort die zamentreffing mij tot nadenken te stemmen.

Uwe Regina, dunkt mij, is thans kostelijk op streek, en met belangstelling zie ik het oogenblik te gemoet, dat zij weder met haren Eckbert in aanraking komen zal. Weet U wel dat die heldin van U kans heeft eene dagteekening in de geschiedenis der Nederlandsche zeden te worden? Majoor Frans was eene excentriciteit, en gaf er zich voor uit. Regina daarentegen beweert, normaal te wezen. Hoe zou de Nederlandsche zamenleving van 1795 hebben opgezien van zulk een jonge dame! De vrouwen van het ancien regime werden ten huwelijk gevraagd. Regina, de vrouw der 19^de eeuw dresseert vooraf haar minnaar. Haar woorden zijn als een karwats,

[p. 32]

waarmede zij hem in het gezigt slaat; en wanneer zij hem zal hebben afgeleerd, naar haar geld te happen, zal zij hem toeroepen: Pluk mij! - Maar U kunt het niet helpen. Zij is naar het leven geteekend.

Dezer dagen zond mijn Hollandsche boeken-leverancier mij N^o 1 der Salon-Bibliotheek: Elize door de schrijfster van Te Laat; en wat mij telkens treft, als ik U lees, trof mij ook bij het herlezen dier novelle van Jufvrouw Hasebroek. Ik meen: dat het opkomend geslacht der Nederlandsche schrijfsters iets ploertigs over zich heeft, dat bij de volée van 1840 niet gevonden wordt. Al meer dan eens heb ik mij verweten, nooit iets over Hasebroek of over zijne zuster geschreven te hebben. Na de hernieuwde kennismaking met Elize zou ik dat verzuim willen herstellen. Zoudt U mij daarin behulpzaam willen zijn door het bijeenzoeken van een zooveel mogelijk kompleet exemplaar van beider werken? Of vreest U, dat een kritiek de betrokken personen niet aangenaam zou wezen? In dat geval laat ik het plan varen.

Nog eene andere- indiskrete vraag: Is Jonkvrouw Cornélie Huygens een werkelijk bestaand persoon? Ik las Hélène van Bentinck, en hield Jufvrouw Baart of Jufvrouw Kruseman voor de schrijfster. Doch U spreekt zoo stellig over de dame, die U het boek zond, dat ik aan het twijfelen ben gegaan.

Sedert eergisteren is Gideon voor goed bij ons aan huis, na gedurende bijna een jaar en pension geweest te zijn bij vreemden. Doch het waren, gelukkig voor hem en voor ons, vreemden van de liefste soort. Over vier of vijf weken, hopen wij, gaat hij de openbare lessen van het lycée Louis le Grand volgen, en wij

[p. 33]

trekken dan met hem naar Parijs, waar ons adres zal zijn: 147 Boulevard Saint-Michel. De geheele maand September en de eerste week van Oktober blijven wij te Saint-Cloud.

Ontvang voor uzelve en voor uwen echtgenoot de vriendelijke groeten van het weder vereenigd drietal, en geloof mij steeds met de meeste onderscheiding

Uw gehoorzame dienaar.