Brieven. Deel 1. 1847-1876

Aan Dr. J.C. van Deventer.

Batavia 15 Julij 1875.

Carissime,

Ik kan het waarlijk niet helpen dat gij in de meening hebt verkeerd mij reeds in September e.k. Indie te zullen zien verlaten. Aan de berigten omtrent mij in de Hollandsche couranten, overgenomen uit de Indische of uit Indische brieven, heb ik part noch deel gehad. Twee personen hier, die lust hadden om mijne drukkerij en mijne courant te koopen, hebben aan de geheele wereld

[p. 291]

verteld dat zij dit werkelijk reeds gedaan hadden; doch toen het op stuk van zaken aankwam, hebben zij zich teruggetrokken. Voilà tout. Een feit is het, dat ik mijn werk in Indie als voltooid beschouw en vast besloten ben om zoodra ik daartoe gelegenheid zie, naar Europa terug te keeren. Doch ik heb dat niet in mijne hand. Ook ben ik niet voornemens mij in Holland te komen vestigen. Mijn wensch is, te Parijs te gaan wonen en verbonden te blijven aan mijne courant; wat mij tevens gelegenheid geven zal om voor Gideon's opvoeding te zorgen. Toen ik naar Indie vertrok, was het plan dat wij hier vijf jaren blijven zouden, thans zijn wij er reeds zeven hier geweest. Onze ure is dus gekomen en het is alleen maar de vraag hoe alles zich regelen zal...

Mary's vertaling van Old Kensington heb ik met groot genoegen gelezen, ofschoon de roman te zeer het werk eener oude vrijster is, om mij in alle deelen te kunnen behagen. Als gij dezen ontvangt, zult gij van uw uitstapje naar Wight juist teruggekeerd en nog geheel onder den indruk zijn van Miss Thackeray's vriendelijkheid. Daarom vindt gij het impertinent van mij, dat ik haar een oude vrijster noem. Maar ik spreek alleen van het boek, niet van het karakter der dame. Gij vergist U wanneer gij meent, dat ik niet veel met vertalingen opheb. Door dus mijn neus te schenden zou ik het mijn aangezigt doen. Ik word alleen knorrig wanneer ik bedenk, voor welk een godsloontje sommige Hollandsche dames zich afbeulen als vertaalsters van romans, die in den regel alleen gewaardeerd kunnen worden door hen en door haar, die de vertaling niet noodig hebben. De hoofdverdienste van Miss Thackeray's

[p. 292]

boek (de fraaije tegenstelling der karakters van Dolly en Rhoda) gaat voor het leesgezelschappen-publiek in Nederland geheel verloren. Evenzoo de familietrek tusschen Rhoda uit Old Kensington en Becky Sharp uit Vanity Fair, tusschen de schepping der dochter en de schepping van den vader. Er blijft alleen over het popperige in Dolly, die maar een halve vrouw is, daar zij het natuurlijker vindt haar zieke tante op te passen, dan ‘vader en moeder (of hetgeen voor haar daarmede gelijkstond) te verlaten en haren man (dien zij toch beweerd lief te hebben) aan te hangen’. Een karakter als dat van Dolly acht ik dan alleen geslaagd, wanneer het objectief, niet wanneer het gegeven wordt als heldin, als ‘darling’ van schrijver of schrijfster.

Een dag of veertien geleden is Mr. L. mij een bezoek en tevens goede tijdingen van U en de uwen komen brengen. Van hem begreep ik, dat hij herhaaldelijk te Dordt had vertoefd en U dikwijls ontmoet had. Met Mary en de kinderen gaat alles blijkbaar bij U naar wensch, al moet gij hard werken om er te komen. Bij U aan huis is het vast veel gezelliger dan bij mij, want Indie en gezelligheid gaan niet zamen. Dikwijls begrijp ik niet hoe mannen van onzen leeftijd, die òf geen lieve vrouw, òf geen lieve kinderen hebben, het hier uithouden. In gezelschappen voel ik mij altijd vreemd, en dat ligt niet alleen aan mij, want met Anne, die veel vriendelijker en spraakzamer is dan ik, gaat het even zoo. De maatschappij hier is te klein, geloof ik, om het verschil van beschaving tusschen de mannen en de vrouwen onderling en afzonderlijk te doen verdwijnen. Waar ik ook heen ga, ik moet mij altijd geweld aandoen

[p. 293]

om niet onbeleefd te schijnen. Derhalve gaan we weinig uit. Wij wonen in een heel goed huis, eenvoudig maar lief, en genieten van een tuin die in Europa eene ‘serre’ heeten zou, zulke fraaije boomen en planten en bloemen staan er in - iets echter waar men alleen 's morgens en in den vooravond, en bij volle maan, het regte pleizier van beleeft. Anne drijft de geheele huishouding, - wat hier geen kinderwerk is; maakt al haar japonnen zelf, en leest. Ik lees óók, zooveel ik kan, en ga elken dag naar de stad om voor mijne courant te zorgen. Onze liefste gemeenschappelijke uitspanningen zijn, 's morgens eene wandeling in den tuin, die buitengewoon diep is en van achter aan eene bogt in de rivier uitkomt, 's avonds een toertje. Onze Hollandsche liefde voor honden hebben wij hier op paarden overgebragt, die behalve het genoegen dat men er aan beleeft door ze te zien en te verzorgen, in Indie daarenboven de dienst van schoenen en laarzen verrigten. Ons huis, ons rijtuig en - onze Gideon! dit zijn de rozen op onzen weg. Doch mijn brief is al veel te lang. Ontvang met Mary en de kinderen de hartelijke groeten van ons drieën.

Yours.