Rock 'n' roll

[p. 271]

III Gianna Nannini - The Italian Way
Een interview (april 1988)

Op 22 november 1988 trad Gianna Nannini in Utrecht op. Een soort tussendoortje op een reusachtige tournee die haar door heel Duitsland, België en Luxemburg voerde. De tweeëndertig jaar oude zangeres vertolkt het origineelste en ruwste geluid van de Italiaanse popmuziek. Ze mislukte in Amerika, raakte in opspraak in Italië (onder andere door een gezongen liefdesverklaring aan kolonel Kadaffi en het bezingen van de masturbatie), maar brak daarna zowel in haar moederland als Duitsland door.

Nannini groeide uit tot de heldin van de Italiaanse rock, niet in de laatste plaats door haar vrijmoedige teksten, haar nonconformisme, haar openlijk gepredikte discohaat en haar voor Zuideuropese maatstaven onverzorgde kleding. Ik sprak met haar aan de vooravond van de Europese tournee. Kort na dit interview zou Nannini een rigoureuze stijlbreuk veroorzaken: ze maakte een disco-achtige plaat en vertoonde zich in enigszins gelikte pakjes. Hoe zit het nu precies met Brulboei Numero Uno van de Laars? Een gesprek met een vrouw die thuis naar Beethoven luistert, maar op het podium Janis Joplin naar het rijk der fabelen verwijst.

Sedert 1980 ben ik ook populair in Duitsland. Waarom weet ik niet precies. Misschien omdat mijn muziek zo mediterraan is. Mijn stem en manier van zingen spreekt de Duitsers blijkbaar aan. Het gekke is dat Duitsers de melodie van mijn teksten mooi vinden, terwijl ze de inhoud natuurlijk niet kunnen begrijpen. Ik wil niet goedkoop klinken, maar ik zing Italiaans en voel me desondanks helemaal Europees.

[p. 272]

Natuurlijk zou ik kunnen proberen om in het Engels te zingen, maar het Italiaans hoort bij mijn muziek. Taal is een belangrijk deel van jezelf. Hoewel ik mij Europees voel, beweeg en praat, voel ik mij het natuurlijkst in het Italiaans. Maar als je puur mijn muziek neemt, dan kun je die body language noemen. Emoties zijn überhaupt grensoverschrijdend. Als ik zing, voel jij toch ook wat?

Ja, maar ik kan een klein beetje Italiaans verstaan; dat neemt niet weg dat je muziek buitengewoon opwindend is, ook voor iemand die er geen snars van verstaat Hoe verklaar je echter, ondanks het feit dat je hier één keer eerder bent opgetreden, dat je doorbraak in Holland maar niet wil lukken.

Televisie. Ze willen mij in Duitsland almaar op televisie hebben, van Nederland kan ik mij héél weinig televisieoptredens herinneren... Als mensen mij in Nederland herinneren kan dat bijna uitsluitend komen door een Rockpalast-optreden dat door de Eurovisie-zenders werd uitgezonden of één klein ander optreden. Een popster met een typische live-act als ik moet af en toe aanwezig zijn; als je geen air-play hebt, ga je de vernieling in. Waarom denk je dat ik in Nederland concerten ga geven? Om ook bij jullie aanwezig te zijn, dáárom.

Je hebt twee keer geprobeerd om voet aan de grond te krijgen in Amerika, maar dat is niet gelukt.

Veel publiciteit in Italië is leuk, maar de droom van iedereen is toch om beroemd in Amerika te worden. Helaas kreeg ik nergens in de Verenigde Staten contact, ik kon er geen muzikale dimensie vinden. Toen ik terugkwam in Italië merkte ik dat iedereen in mijn land Amerikaanse muziek imiteert. Producers doen in Italië bijna niets anders dan Amerikaanse muziek kopiëren. Het eigenaardige is dat ik mijn definitieve identiteit uiteindelijk buiten Italië, maar wel in Europa vond; vooral in Duitsland. In Duitsland werken met de Middellandse Zee vlak in de buurt, dat is ideaal voor mij.

In 1985, zes jaar later, heb je 't toch nog een keer in Amerika geprobeerd?

Toen ging ik er alleen maar heen om een tv-show te doen. Je

[p. 273]

zou denken dat die miljoenen Italiaanse immigranten in Amerika op mij zitten te wachten, maar dat is helemaal niet waar. Italianen in Amerika houden misschien nog van spaghetti, maar hun muzikale roots zijn ze helemaal kwijt.

In tegenstelling tot jou is Italiaanse discomuziek redelijk populair in Holland.

Daar houd ik niet van, wat een rotzooi, fuck off! Die muziek beweegt niet en brengt ook niks in je teweeg. Geluid moet mij vooral van binnen bewegen, niet van buiten door middel van oppervlakkig geschuifel op de dansvloer.

Je invloeden?

Popmuziek uit de jaren zestig maakt geen deel van mijn bagage uit. Ik kom meer uit de melodramatische hoek. Puccini, Verdi... Klassieke componisten hebben mij veel meer gevormd. Als je geboren bent in een middeleeuwse stad als Siena dan groei je niet op met de Beatles, maar met de Italiaanse opera, Monteverdi et cetera.

Maar ze hadden in Siena in de jaren zestig toch ook wel een popzender die je kon beluisteren?

Natuurlijk, maar daarop hoorde je vooral Italiaanse pop. Ik luisterde ook niet zo veel naar Engelse songs, want ik wilde teksten verstaan en dat kon ik toen nog niet. De eerste klassieke popmuziek die ik hoorde en die ik wilde spelen, was rock and roll. In zekere zin is rock and roll klassiek. De geniale simpelheid van oude rock and roll-muziek sprak mij verschrikkelijk aan. Chuck Berry, hij is het begin van alle popmuziek als je het mij vraagt. Later kwam Janis Joplin. Toen ik die muziek leerde kennen, ging ik zelf in Milaan ook de blues en de rock and roll spelen. Met dezelfde mensen waar ik nota bene nu weer mee optreed.

Een paar jaar geleden las ik over jou in een Napolitaanse krant: Nannini: de Italiaanse Mick Jagger.

Leuke kop! Jagger is fantastisch op het podium en ofschoon hij met zijn beide benen in de Amerikaanse rockgeschiedenis staat, maakt hij in wezen Europese muziek. Ik kan dat niet goed uitleggen, maar als je naar hem kijkt, dan zie je het gewoon.

Nu je al zo lang met Duitse producers werkt, word je muziek zo langzamerhand niet Duits?

[p. 274]

Ben je gek. Ik doe nummers die ik goed vind en zo zing ik ze ook. Muziek heeft uiteindelijk niets met grenzen en landen te maken...

Je begint zelf steeds over de geografie van de muziek.

De beweging van de Italiaanse taal, de wortels van klassieke Italiaanse muziek, beïnvloed door Amerikaanse rock and roll en Duitse producers..., kan het mooier? Ik zou best in het Engels willen zingen, maar ik kan de juiste teksten niet vinden of schrijven. Het vertalen van mijn teksten... Het lukt niet, er staat wel hetzelfde, maar het klinkt heel anders. Je zal het misschien niet helemaal meer snappen, maar ik zing niet alleen in mijn taal, ik beweeg er ook in.

‘Bello e impossibile’ uit 1986 is ongetwijfeld je bekendste song.

Zelf geschreven, woorden en muziek, alhoewel ik bij de muziek door iemand ben geholpen uit mijn geboorteplaats. Ik schreef die song toen de Libische leider Kadaffi een Italiaans eiland wilde veroveren. Ergens gaat die song over een liefdesrelatie met Kadaffi - ik zing over zijn donkere ogen - en is het een rare synthese van vriendschap en vijandschap. In Italië maakte ik mij toentertijd niet geliefd met dat liedje.

Bij ‘Bello e impossibile’ [mooi en onmogelijk, b.b.] kwamen de muziek en de tekst tegelijkertijd in mij op. Stukjes van een song die ik aan het schrijven ben, borrelen in mij boven als ik op straat loop. Teksten schrijf ik soms in bed, soms zelfs met een ballpoint op mijn benen.

Je bent begonnen met klassieke muziek, je ging piano studeren in Lucca en daarna heb je een tijd filosofie aan de universiteit gestudeerd.

Acht jaar heb ik achter de piano gezeten, maar de popmuziek lokte te veel. Componeren doe ik echter nog steeds op de piano. En die filosofiestudie, laat die maar zitten.

Beroemd in Italië en niemand die je in Holland op straat herkent.

Ja! En in Holland weet niemand wie ik ben. Een lekker gevoel. Als ik aan thuis denk, dan zie ik natuurlijk al die mensen die mij lastig vallen, maar zie ik mezelf ook thuis zitten. Luisterend naar

[p. 275]

Beethoven. Op zijn muziek kan ik mij ontspannen; acht jaar heb ik dagelijks op hem zitten oefenen en toch verveelt hij mij nooit. Als ik optreed, wil ik niet achter een piano zitten of op een ander instrument spelen. Ik wil dan vrij zijn; mijn lichaam is mijn instrument. Met play-backen heb ik niet zo'n moeite; ik zing gewoon door mijn eigen stem heen. Live is natuurlijk het mooiste, maar dat kan nu eenmaal niet altijd. Als ik play-back staat mijn stem misschien niet helemaal voorop, maar dan heb ik een ander instrument waarop ik speel: de televisiecamera.