Reizen van Cornelis de Bruyn door de vermaardste deelen van Klein Asia, de eylanden Scio, Rhodus, Cyprus, Metelino, Stanchio, &c., mitsgaders de voornaamste steden van Aegypten, Syrien en Palestina

[p. 278]

LIIe Hoofdstuk.
Wedertogt van Bethlehem na Jeruzalem, en beschryving der plaatzen en zaaken welke tusschen beyde gelegen zyn.

Wedertogt na Jerusalem; Davids waterput

Den 31^sten October, nadat ik alles in en ontrent Bethlehem tot myn genoegen bezichtigd had, maakte ik my gereed om weder na Jerusalem te keeren en nam derhalven des avonds myn afscheid van den padre reverendissimo, die my met byzondere genegendheid veel heil en zegen in ‘tgeen ik verder mogd komen te ondernemen, toewenschte.

Den 1^sten November ’s morgens ontrent acht uuren traden wy uit het klooster en namen alsdoen den rechten weg na Jerusalem. Op welke men vooreerst, niet verre buyten Bethlehem, de Waterput van David ontmoet die ook noch by de ingezetenen denzelven naam houd. ’t Is een groote put met drie gaten of monden, staande eenige treeden van den weg af. Zy word voor dezelve gehouden daar David uit begeerde te drinken, ‘tgeen hy echter, wanneer hy verstond dat het water met zodanig een gevaar gehaald was, niet en deed, gelyk geschreven staat 2 Sam. 23:14: David was toen in een vestinge, ende de bezettinge der Philistynen was toen te Bethlehem. Ende David kreeg lust en zeyde:’Wie zal my water te drinken geven uit Bethlehems born-put die in de poorte is?’ Toen braken die drie helpers door het leger der Philistynen ende putteden water uit Bethlehems born-put die in de poorte is, ende droegen het en kwamen tot David, doch hy wilde dat niet drinken maar goot het uit voor den Heere, ende zeyde:’Het zy verre van my, ô Heere, dat ik dit zoude doen; zoude ik drinken het bloed der mannen die heenen gegaan zyn met perykel haars levens?’ Ende hy en wilde het niet drinken.

Dewyl nu in die plaatze de born-put beschreven werd als geweest te zyn tot Bethlehem in de poorte, zo blykt hier ook uit dat Bethlehem, hoe gering het in de Schriftuur gesteld word, echter vry grooter geweest moet zyn als het tegenwoordig is.

Graf van Rachel; Erwetenveld

Vervolgens ontmoet men aan de weg, een kwartier uurs van Bethlehem, het Graf van Rachel, daar gewag van gemaakt word Genes. 35:19: Alzo stierf Rachel, ende zy wierd begraven aan den weg na Ephrat, dat is Bethlehem, ende Jacob richtte een gedenkteeken op boven haar graf, dat is het gedenkteeken van Rachels graf tot op deze dag.

Dit graf is gehouwen in het gewelf der rotze en gedekt met een koepel die op vier vierkante pilaren of stukken muurs rust, welke gezicht op het graf geven, gelyk N^o 138 uitwyst. Rondom hetzelve strekt zich een vierkant muurtje van ontrent drie voeten hoog, aan welkers ingang men by drie kleyne trappen opgaat.

Sepolchro di Rachele

Ten noorden van het gemelde graf ziet men een stuk lands ‘tgeen by de ingezetenen het Erweten- of Cicerenveld geheeten word, ter oorzaake dat er zeekere kleyne steentjes gevonden werden die niet kwalyk na erweten zwymen. ⁺ ’t Heeft de grootte van ontrent twee morgen en is geheel onvruchtbaar. Hiervan word ook een mirakel verhaald, namentlyk dat Maria, van Bethlehem na Jerusalem gaande, zeekeren boer daar ter plaatze bezig zag met yts te zaayen, die, van de Heilige Maagd gevraagd zynde wat hy zaaide, haar ten antwoord toepaste dat het steenen waren. Maar deze onbeleefdheid kwam hem duur te staan, want door goddelyke toelaating bracht het zaad, ‘tgeen dat van erweten was, niet anders voort

+ die ietwat op [kikker-]erwten gelijken

[p. 279]

als steenen die de gedaante van erweten hadden, en tzederd ⁺ dien tyd heeft het veld zo zy zeggen nooit vrugt gedragen.

+ sinds

Toorn van den patriarch Jacob; Peuynhoopen van Rama

Hierna komt men aan den Toorn van den patriarch Jacob, den man van de schoone Rachel. Deze zegd men, nadat hy uit Mesopotamien was gekomen, door hem gebouwd en drie-en-twintig jaaren bewoond te zyn, ten eynde het oog op zyn vee te hebben ‘tgeen daaromtrent ging weyden. Hier zoude zyne huysvrouw Rachel gestorven wezen. Deze staat op een verhevene plaats tegenover het Erwetenveld na de zyde van Bethlehem, daar hy weinig boven de duyzend schreeden vandaan werd gerekend. Doch daar is tegenwoordig zo weinig van overig dat men maar even kan bekennen dat het een toorn geweest is, gelyk in de afbeelding op N^o 139 gezien kan werden.

Omtrent dezen toorn heeft men een menigte van zwaare steenen en oude grondvesten van gebouwen, welke de lieden des lands zeggen d’overblyfzelen te zyn van de oude stad Rama of Ramatha, van welke gesprooken werd by den propheet Jeremias, Cap. 31, vers 15: Zo zegd de Heere, daar is een stemme gehoord in Rama, eene klaege, een zeer bitter geween; Rachel weend om haare kinderen; zy weygerd haar te laaten troosten over hare kinderen, omdat ze niet zyn.

Rouine del Torre di Giacobbe

Geboorteplaats van Elias; Huys van Habakuk; Waterput der drie Koningen

Thans komt men ter halverweg tusschen Bethlehem en Jerusalem. Hier hebben de Grieken een klooster, gewyd aan den propheet Elias die men wil zeggen ter dezer plaatze gebooren te zyn, gelyk men er mede noch een steen aanwyst daar hy op plagt te rusten en die ook nog de vorm van zyn lighaam draagd. ’t Is waar, men ziet er de gedaante van een menschelyk lighaam ingedrukt, even alsof het er ingehouwen was, doch of het juyst die van des propheeten lighaam is, kan ik niet verzeekeren. Anderen zeggen dat hy zich hier onthouden, en deze steen hem tot een bed verstrekt zoude hebben, toen hy voor de koningin Jesabel moest vlugten. Van hier heeft men een schoon gezicht op Jerusalem en Bethlehem.

Niet verre van dit klooster, zo gezegd werd, is de plaats van waar de propheet Habakuk door den engel wierd opgenoomen en na Babel gevoerd om aan Daniel, in de kuyl der leeuwen, spyze te brengen. Welke geschiedenis zy haalen uit het apocryphe vierde aanhangzel van Daniel, ‘twelke gezet werd als het 14^e Capittel, van vers 32 tot 39. Hier staan nog twee groote brokken van muuren, ongetwyffeld overblyfzelen van een zwaar gebouw, waarin de roomschgezinden zeggen dat zich de propheet Habakuk toentertyd onthield. Men ziet het afgebeeld op N^o 140.

Rouine del Propheta Habakuko

Vervolgens heeft men op den weg een waterput met eenige opening of mond, alwaar de drie wyzen uit het oosten, van Jerusalem komende, intraaden om wat te rusten en ter welker plaatze hen de star die hen in het oosten was verscheenen en die zy onderwegen verlooren hadden, wederom verscheen en dezelve van hun, terwyl zy hier zaten te rusten, wedergevonden wierd.

Terpentynboom van de Heilige Maagd; Huys van Simeon

Noch omtrent drie Italiaansche mylen ⁺ van Jerusalem af zynde, komt men aan de plaats daar weleer de terpentynboom plag te staan, die zich nederwaarts kromde om aan de Heilige Maagd meerder schaduwe te verschaffen wanneer zy, van Bethlehem na Jerusalem gaande om haaren zoon in den tempel te brengen, daaronder zat te rusten.

Een kwartier uurs verder ontmoet men het Huys van Simeon den Rechtvaardigen, die den jong-gebooren Heiland in de armen hebbende, uitriep: ‘Nu laat gy, Heere, uwen dienstknegt gaan in vrede na uw woord, want myne oogen hebben uwe zaligheid gezien’etc. Het is noch voor een gedeelte in wezen en vertoond zich als N^o 141 uitwyst.

+ Ruim 5,5 km.

[p. 280]

Torre di Simeone

Dorp van den kwaaden raad; Bad van Bathseba; Dal der reuzen; Wederkomst te Jerusalem

Hierna komt men aan het Dorp van den kwaaden Raad, aldus geheeten ter oorzaak dat er Kajaphas met zynen raad het oordeel over Christus velde.

Aan Jerusalem naderende ziet men een vyver of waterbeek welke gezegd word het Bad van Bathseba te zyn. ’t Is byna van de zelve gedaante als de Vyvers van Salomon buyten Bethlehem, en voor het meeste gedeelte mede uit de rots gehouwen. Ik vond de lengte honderd-vier-en-vyftig schreden of driehonderd-en-acht voeten Rynlandsche maat, ⁺ de breedte honderd-twee-en-twintig schreden of tweehonderd-vier-en-veertig voeten, ⁺ en de diepte, steyl afgaande tot in het midden (want daar is tegenwoordig geen water in) acht-en-tachtig schreden. Het strekt zich aan den voet van den berg Sion op welke het Huys van David gelegen was, recht tegenover dit bad, zulks dat hy haar van daar heel gemaklyk kon beschouwen. Men toond noch een gedeelte van de rots daar dit gebouw van den gemelden koning aangehegt zoude zyn geweest, ‘tgeen ik hier op N^o 142 verbeelde.

Rouine del Palazzo di Davide

Benevens het Bad van Bathseba heeft men het Dal der Reuzen, welke ten tyde van David zyn geweest. Vervolgens kwamen wy weder te Jerusalem, zynde op den middag, zulks dat wy vier uuren met deze weg hadden toegebragt, en derhalven omtrent eens zoveel als er toe van nooden is, want Jerusalem en Bethlehem worden omtrent twee uuren van malkander gerekend.

+ Ca. 96,70 meter.

+ Ca. 76,50 meter.