|
| |
| |
| |
XIII. De arrestatie.
Dirk verdiende niets, - smaalde Toosje: hij voerde nooit 'n slag uit. 't Was dan ook dikwijls genoeg, dat ze 's morgens van den honger de luizen wel van den wand wilden bijten: in d'r wittebroodsweken! Dus wat wou je? - dan mòst zij 't toch ommers gaan stelen of van de mannen benozzelen... al was hier Leentje dan ook op de komst, 't schaap, - ja, zoo'n kind, hè?
Tot ze dan op 'n keer weer 's sámen, Dirk en zij, 'n bout gevangen hadden; mooi slaggie: koperen weegschaal...
‘Eerst de gewichten, toen de weegschaal!’ - beaamde Keetje zakelijk.
‘Ja, maar dat wijf kwam me vent achterna!’ - ging Toosje jagend voort. - ‘Ik schiet meteen 'n dwarsstraat in, tippel zoo om, kom 'r weer tegen en hou 'r met 'n smoessie staande: “Zoekt uwe iemand juffrouw?” - Och Heere nogantoe, ze hadden d'r mooie nieuwe weegschaal gestolen! - Nou’, - zeg 'k - ‘dan he'k die dief vàst zien loope, dáárzoo, die straat door.’ En 'k stuur 'r den ànderen kant op, netuurlijk. - Lekker Dikkie dus vrij! Want ik droeg de schalen, bij 't stel; en 'k had ze zóó al in 't water gesmeten, begrijp je?- Affijn, we wiere tòch nog gegrepe... Zien mekaar effe an 't bereau, en - nog nooit in 't schuurtje geweest, hè? - kijk 'k 'm an en wijs zoo: hè je bekend? - ‘Ja’, knikt hij stiekem werom... Och, zoo groen as je dan eigenlijk nog bent, hè? Want wat had hij nou begrepen? Da'k vroeg of ie 't stel al weg had gegooid... Om kort te gaan, Toos vliegt er in, biecht alles op en griene geen gebrek...’
‘Goskrimmeneele nogantoe, wat 'n stomme loeder!’ -
| |
| |
viel Keetje valsch lachend uit. - ‘Omslaan? - Nog nooit van me leven. Wat u nou?’ - vroeg ze d'n rechercheur kameraadschappelijk z'n oordeel - ‘a' je ontkent, hè je nog altijd 'n kansie, maar zoo gauw je 't uitbrengt wor je immers zeker verschut? Is 't nou waar of niet?’
‘Affijn’ - hernam Toosje geërgerd - ‘zóó link ben 'k nou óók al wel, Keetje! Maar toe was 'k dan nog groen voor 't schut en mog ik dan ook voor drie maanden opgaan... En tòch he'k er belam nooit spijt van gehad, want zoo 'k al zei: geen moeder had hartelijker kennen zijn voor mijn en me kind dat daar wier geboren, dan ze in die bajes dan waren, hoor je? En omdat ik zoo me best dee, en dankbaar en vrindelijk, want 'k kreeg in die cel echt akelig berouw, meid! - en nog maar zoo jong, hè: effe zestien jaar oud? - daarom wier 'k bij me ontslag medeen naar Amsterdam gebracht in dat Huis... hoe hiet 't daar nou toch ook wer?
‘Ka' je zoo nagaan: Toossie bon af, want 'k mog' me kindje bij me houwe en zèlfs blijve voede... zoo'n dotje, och, a' je d'r toen toch gezien had, - en àllemaal minzaam en goed, hoor, die menschen... Maar daar stane drie maanden voor: dan mot je kind van de borst. Gane de meisies 't huis weer uit, en blijve die schape dáár. Nou, da' begrijp ie, die ellende voor mijn hè, om van dat lekkere dier af te motte? 'k Wier er zoo mager van, van 't vooruitzicht... Nee - zeg 'k bij me eige - dan gaan 'k tòch na' de bliksem, as ze mijn nou van Leentje afscheuren. En 'k maak 'n breed lef - 'k wàs zoo'n gehaaide - en toe' er vergadering was van 't bestuur, klop ik an, vraag om 'n woordje, en of 'k assiblief niet nog 'n poosie bij me kindje mog blijve, da 'k er me poote kapot voor wou werken, a'k dan maar mog...
| |
| |
Zie je, want 'k had 't al làng wel gezien van die andere wurmpies, dat ze allegaar afviele zoo gauw as de moeders d'r nie' meer zelfs over ginge... Nou, en verdikkie: 't Was belam of ze daar nog niet eens de pest an mijn hadden gezien, meid... “Goed” - zeit die dricteur - “as jij zoo op blijft passen as nou, Toos, dan zal we jou helpen”... En zal je niet glooven, hoor, maar ze wouwen 'n pleegzuster maken van mijn, en daarvoor wier 'k dan gestuurd op de ziekezaal van 't ouwevrouwehuis... Had je van mijn nooit gedacht hè? - Nee, maar tòch hebbe die ouwe stumpertjes 't wel best bij Toossie gehad... Ja, want 'k dee 'r alles an wat ik kon, hoor; of ze me eige moeders wazze, dar! En dan 's avons weer bij kleine Leentje werom, bleef ik slapen, - gaf 'r nog 's de borst... Beste tijd, nou, zal wáár zijn! - Hard sjouwen, maar vreedzaam en zoo maar stilletjes weg, met die ouwe neutjes, en Leentje 's nachts bij me... Wil je gloove, meid, da'k in die twee jaar geen Amsterdam heb gezien?... Nooit uit, of zoowat: kon er geen mensch... En de dokter had zóó met mijn op, hoor... nou; 't was allegaar al klaar da'k op hullies koste na' Rotterdam zou gaan wonen om voor vroedvrouw te leeren,.. Daar von ze me juist zoo geschikt voor, die dokter... En toe: ja, 'k beef nog a'k er om denk. 'k Was net bezig met ze verbedden... Komt de portierster: “Juffrouw Toossie, d'r is 'n meneer voor je... of eigelijk meer nog zoo'n schipper...”
‘Nee’ - zeg ik, nog geen erg hè? - ‘kan nooit voor mijn zijn... En hoe hiet ie?’
‘'k Mos maar Dirk zegge, dan wist u 't wel...’
‘Godallemachtig nog toe... “Nee” - schreeuw 'k, - “néé, 'k wil 'm niet zien!”... Want, verdomd hoor, ik durfde niet... voor de verleiding!’
| |
| |
‘Maar die volgende Woensdag, da'k weer me vrije avondje had, ben 'k net buite, - hoor ik roepen: “Toos, Toos...” Ik veranderde heelegaar, zet er de sokken in, hij me na... En daar pakt ie me vast, kijkt ie me an, en zeit ie niks as; “Toos, 'k wil me kind zien!” - “Zoo” - zeg 'k - “hè jij je d'r ooit wat an gelege late legge, an dat schaap? 'k Zou d'r nog liever...” Maar hij wou en hij zou!... En ik wier zóó bang, da'k hard van 'm wegliep, allegaar straatjes door en stegies, of de duivel achter mijn zat... lui an die bel, deur dichtgesmakt...
‘Maar 'n tijdje later wier er wéér angescheld... 'k Sting te beve op me beene, meid, voor Leentje d'r wieg... “Nee” - zeg 'k - “'k wil 'm niet zien!” - Hij hieuw an. Ik na beneje. “'t Is net zoo goed mijn kind as 't jouwe” - zeit ie. - “Nee dat liegie, hè je d'r ooit 'n hand voor verdraaid?” - Kwam de directrice er bij: “Toossie, ù mot 't weten.” “Nee” - zeg ik - “néé, hij het 't an 't schaap niet verdiend!” Maar och meid, hè, hoe ben je?... Toen bleef ie àls maar lummele om mijn heen... Wachtte me iederen morgen vast op, iederen avond... Nou, toe kon 'k me eige in ééne nie' meer houwen, en ben 'k met 'm mee gegaan... Was 't alles zóó uit.’
‘Zulke kerels toch...’ - verzuchtte de rechercheur.
‘Nou?’ - snauwde Keetje -: ‘en de meide dan soms? Je hoeft je verdikkeme toch an zoo'n knul niet te geven, a' je zèlf niet wil?’
Maar Toosje hoorde 't niet. ‘Ja’ - ging ze voort, bleekjes-verteederd - ‘'s nachts bleef 'k bij 'm; - d'n anderen morgen in me baloorige kop om 't kind weg te halen... Maar nòg niks van standjes of verwijt... 't Was enkel maar jàmmer - zei de bovejuffrouw, en 'k zal zóó doodvalle, maar belam hoor, ze griende... om mijn! En
| |
| |
of 'k maar niet weer wou blijven?... Ze schreef 'n briefje voor me, da'k ziek was geworden, morgen wel weer te werk zou komme op zaal. En ik bleef, - en 'k ging weer: na' me ouwe wijfjes, die stumpers... Och zie je, maar toe had 'k toch ommers geen rust meer in me lijf... Hij had me weer mal gemaakt... Ja, da'k toch zoo mesjogge op die Dirk ben geweest. - 'k Heb ze allegaar nog bedankt... en die zieke bessies gedag gezeid, met 'n hand of 'n zoen, zooas je er an hecht hè?... en och, die ouwe neutjes toch óók zoo an mijn... Wat wazze ze op d'r Toossie gesteld! - Toe heb 'k Leen mee genomen... En ben we weer in de Polder gezakt...’
Verleje, toen ze weer an 't bureau was gebracht - zoo alleenig in dat enge, donkere hok - toe' had ze er nog's allegaar weer an gedacht, en dat ze er nou nie' meer buite kon, buite dat roove...
‘Kom’ - zei Keetje geërgerd - ‘schiet nou liever maar op, met al die gijntjes van jou, - hè jij poen? - Nou, dan... ga dan mee tippele, verdorie... Geen spie nog verdiend... wa' hè je an die knulle?’
Maar Toosje zat nog zoo'n beetje verwezen...
‘En nou is tie dan in d'n Heere!’ - lachte ze wrokkig.
‘Waar zit ie?’ - vroeg de rechercheur.
‘In Leeuwarden...’
‘Mijn vent zit 't liefst in Den Bosch’ - deskundigde Keetje.
‘Vijf jare, - ben d'r alweer drie van om.’
‘Voor die inbraak, hè, in Amsterdam op dat effectenkantoor vanne...?’
‘Och, nie waar. Da's de Zwarte Hand geweest, die De Reus...’
‘Mot je mijn wat vertelle’ - stoof Keetje op. - ‘Leen de Reus?! - laa' na je kijke... heb ik verdorie, vóór 'k
| |
| |
Piet nog kon, 'n half jaar mee gezeten, - in de Zwanesteeg... Die zit voor dat krakie in de Ooievaar, met Hannes Kleerekoop en 't Pootje... Maar jou vent... die had van de dief gestolen... ba!’
‘En tòch is tie verraje!’ viel Toosje uit. ‘Door die spiritusdrinkster, die manke Nel... 'k Had 'r den vorigen nacht nog bij me boven genomen... Was ze om komme soebatten... d'r man had 'r d'r weer afgesmeten, omdat ze dronken was. Nou, dan bè je toch mensch, hè?... 'k Zeg: kom d'r maar in... Hier hè je me peluw en me kusse, en gaan dan maar uitmaffe, daar op den grond! - De andere morgen halen ze mijn voor 't schut, om over Dirk te getuigen... Komme die gajes ook bij haar, en zij had gezien dat ie de bout in de matras had vermoffeld: bracht ze alles zóó uit! - Affijn, ze is t'r werachtig zwaar genoeg voor gewroke. Zéve kindere had ze, en die ben' d'r allegaar afgenome... omdat ze zoo zoop... 'k Doch' er weer om, gistere, toe die inspecteur bij me kwam... Och God maid, wat verschoot ik... dat 't zijn zou voor Leentje... Maar 't was over die bekeuring... mot ik verdomd nog vijf dagen voor zitten.’ ‘Wat ha' je uitgevoerd?’
‘Wel, geroepe an Chris, 's nachts, toe ie in 't Huis van bewaring zat... 'k Was er heen geloope, en zoo 's nachts zie je d'r geen kip... “Há, die Chris” - riep ik àls maar hard na die raampies van de celle. “Há, die Chris! - 'k Ben Toosie, en hou je maar kits, jò.” Maar toe komt er zoo louwweg 'n klebak achter me an... Nou, en toe wàs 't weer zoo... Buregerucht... al voor de tiende maal...’ - Ja, want als de meiden 's avonds zoo voor d'r knullen na' den Noordsingel gingen roepen of zingen... dan ging zij steevast mee. - Wist zèlf te best wat goed je dat dee, in je cel, dat ze nog an je dachten, daar in den Polder.
| |
| |
‘En òf’ - relde Keetje - verléje zomer op 'n nacht waren ze er met z'n tienen meiden in 'n ope landauwer heen geréje!... En 'n lol gemaakt... en gezongen voor die gesjefte jonges van d'r, die daar zitten... As er dan gajes ankwam, ging die zweep weer over de paarden, reden ze om, en begon daar die keet an die bajes van nieuws maar weer an, meid!... Ka' je begrijpe, allemaal waren ze half sikker geweest...
Anderen morgen: op 't bereau komme! In de Pauwesteeg... En ze hadden Kee al zoo eng gemaakt, voor die ellendige arrestantenhokke daar, dat die vol met rotten zatten. Had ze àls maar met 'r beenen zitten fietsen, om ze van d'r lijf af te houwen...
‘Sjoeg!’ - lachte Toos - zij had 'r vaste hokken, an de meeste bureaux... In de Pauwesteeg nummer zeven. Vraagt ze medeen al, as ze d'r komt: ‘meheer, zal 'k maar vast in me kamertje gaan?’ - Maar 't was er ja nog wat beter dan an 't hoofdbureau: daar beneje in die gewelven, - sting de salpeter zoo op de muren... Dáár was ze nou weer geabbeneerd op hok drie. - Ja, want 't was toch 'n wonder, hoor, tegenwoordig, as d'r 'n week voorbij ging dat ze geen twee- drie maal gehaald wier... ‘En toch’ - zei ze schetterig - ‘tòch altijd nebbes... maken mijn niks!’
‘Nee’ - wist de rechercheur - ‘de vink is hier 't dak alweer uit, eer je 't zelf amper weet, - wat jouw Toos?’ ‘Zaken ben zaken’ - meende zij, en praatte er liever over heen. - Hadden ze tijd geleje 'n keet mee gehad... toe had effe de hééle steeg na' bereau mee gemotte... twaalf meiden, - wegens die roof op die Amerikaan... Och maid, ze hadde zich de ziekte gelache... Vooral om die ouwe Jaan van hier naast; dat mensch heb tòch zukke krimmeneel slechte beene...
| |
| |
‘Mot zij wat van zegge!’ - smaalde Keetje, - want Toos was zèlf immers in de achterhand al zoo stijf, dat 't als ze liep was of ze schoof.
‘Maar affijn... die ouwe Jaantje dan mee, hè? En 't wier daar in dat hok 'n pannetje vol meiden... “Wel” - zei Jaan toen met 'n lolletje, want we mosten d'r blijven, overnacht - “nou gaan jullie maar platleggen, over de planke, dat ik de drie stoelen onder me kuierstokken neem.” En medeen begint ze te roepe: “hei, hei, volk! Meheer de agente, hè je altemet niet zoo'n oud stuk politiejas over, voor over me beene?” Maar louw kans hoor. - En daar schrik ik 's nachts wakker, nog hardstikke donker, leit dat wijf me te kermen as 'n zatte stoker: Kon ze niet meer overend!’ -
Van 't gierende lachen schrikte daar achter in den schemer van 't kroegje kleine Leentje óók weer slaapdronken onder de dekens uit.
‘Kom’ - zei Toos, ging er stijf beens naar toe - ‘kom, lekker dier, za 'k jou medeen effe in de bestee gaan legge... Want moe mot nog efies de straat op met tante Kee...’
Oogenblik later hoorden we achter ons 't rinkelend dichtslaan van 't kroegedeurtje, 't knarsen van 't buitenslot, - stapten Toosje en Keetje, blootshoofd nog, en in heur lange schorten, haastig voorbij, met nauwelijks 'n knik van herkenning...
Maar al in de Zandstraat, kwam Toos nog weer, zoo hard ze voortkon op 'r stijve beenen, weerom, om nog 's gretig te vragen: ‘Zeg, - zeg meneer, hè, denk ie er dan nog 's om, - an dat portret van... me Chris, assiblief?’
‘'t Is toch wonderlijk’ - zei, toen we dan eindelijk kleumend naar huis doorstapten, de rechercheur. -
| |
| |
Roode Zand
Het zuurkraampje van ‘Jan Loert’ in feestdos
| |
| |
Het sloopen 1911
Foto C. v. d. Ende
Relletje
Foto Theunisse
| |
| |
Voet van den Stadhuistoren in aanbouw Nov. 1915 naar een ets van Aart Bijl
afbeelding uit
Rotterdamsch Jaarboekje 1916
Redacteur Dr. E. Wiersum
| |
| |
STADHUISBOUW Nov. 1916
Uit Rotterdamsch Jaarboekje 1917. Redacteur Dr. E. Wiersum
| |
| |
‘Zoo'n Toosje nou toch? Want wat is ze niet dol op die vent, - op die boef! ... Zag u, hoe valsch ze me aankeek in 't eerst, maar ze hieuw zich nog in... om 't portret. Ook geen wonder... Maar wat moet, hè, dat moet. - Hij wordt van verscheien inbraken verdacht, die Chris... Maar toen ie merkte, dat 't 'm te warm werd an z'n voeten, ging ie er vandoor: naar Duitschland toe... Hoorde u wel, toe 'k zei, dat ie er zoo slecht uit had gezien, dat Toos toen opsprong: “'k Heb 'm toch genoeg gestuurd?” - Ja waarachtig, ze wàs ook erg best voor dien man. - Maar na 'n week of zes, zeven werd 't Chris daar buitenaf toch blijkbaar te eenzelvig.., ze kunnen nooit erg lang aarden, buiten den Polder, - en zoo kwam ie werom.
Ik kreeg er de lucht van. En met tien man politie trokken we er dien ochtend op af. 'k Liet ongemerkt dat heele blok afzetten, en wij, met ons tweeën rechercheurs, gingen er heen: naar datzelfde knipje van daareven. - Niemand beneden. - Maar nu is daar achter die canapé, waar zij zat, nog 'n deur naar de trap. En ik dus meteen maar naar boven, omdat ze daar slapen. Klop eerst an. - Niets dan gestommel. - En dat kamertje van binnen op slot. Had zij gauw gedaan. - Direct hoor ik 'n raam open schuiven, en Toosje, die naar buiten roept: “Bu'vrouw, bu'vrouw, kijk 's effe wie daar voor de deur beneden staat?” - En Jaan - u weet wel, waar ze van sprak -: “zes russe, meid pas op!” - Ik nòg 's geklopt. - “Wie daar?” - vraagt Toos. - “Doe maar 's open.” - “Mot je effetjes wachte, hoor, 'k sta moeder-nakend.”
Nu komt dat kamertje uit op den zolder... Hoor 'k geloop en gedoe... Mooi, denk ik, Chris is gepiept, hoor. En jawel, na 'n poosje gaat die deur dan toch
| |
| |
open, staat Toos in d'r nachtgoed... Leumes 'm over de daken gesmeerd!
Maar zij pakt me vast, wil me nog wegduwen: “'k Mot me eige toch ankleeje” - zegt ze nijdig - “en 'k lus geen vreemde kerels op me kamer!” - Ja dat zei ze. - Enfin, wij d'r door, uit 't dakraam, en toen die tocht over die gammele daken en door die rottige gooten heen... Maar dat zie je dan niet, hè, in die jaag... Je klemt jezelf telkens tusschen die schoorsteenen en 't gemuurte door, stapt over glazen lantaarns... “Ha! ... en verroer je nou niet, man!” Want daar hing ie, tusschen de pannen. - Wij, met onze revolvers op 'm gericht, pakken 'm an, en Chris gaat lachende mee... Toen in die kamer gauw z'n pet en z'n schoenen gepakt - want ie zag er uit als 'n zigeuner: roetzwart, en op z'n bloote beenen - en joep, grijpt ie die haartoet van Toos, en stopt 't nog weg in de voering...
Op de trap doen we 'm de boeien maar om, - en dáár ineens vliegt Toosje mij gillende aan, en 'n huilen en jammeren... Buiten natuurlijk die heele dievebende compleet.,. “Is die effe mooi geweest?” - schreewt Bolle Jantje. Maar meteen werd de steeg schoongeveegd. Riepen ze 'm allemaal gedag: “dag Chris!” - “Ouwe jonge”, - “dag Chris, hou je maar kits.” En Toosje hoorden we huizen ver nog te keer gaan. - Maar, dien morgen, voor ie getransporteerd werd, mocht ze in de wacht nog afscheid van 'm komen nemen. 'n Heel net vol had ze bij zich: brood, ham, boterbiesjes, chocola, peertjes, - weet ik al, en dan ook de noodige medicijnen en capsules voor z'n kwalen. - Tòch zielig, zoo'n meid!’
|
|
Auteursrecht onbekend