|
| |
| |
| |
XI. Buurpraat.
Ze waren zoo spraakzaam, Toosje en Keetje. En we hebben er zeker wel 'n paar uur daar in dat donkere, nachtstille steegje aan de deur van haar knipje gestaan. Want och, van 'r bezigheden hielden we ze heusch niet op; - er kwam geen goozertje langs getippeld, geen dronken sjlemiel. Niets dan steevast op 't kwartier die dubbele post op barre passen door de zwart-verlaten straatjes heen, om over de dolende zwabbers te waken tegen de Toosjes en Keetjes.
Maar ik hoorde de wachten toch al niet meer, want 't was zoo wonderlijk of je 't stond te droomen. Daar door dat deurkozijntje heen 't avondlichte kroegje, soezig stil en eigenlijk wel knus. Als je 't erge niet wist, zou 't best een herberg ergens buiten kunnen wezen, waar je kneuterend in de warmte komt uit den nacht over de hei. Of ook wel van een schip op 't donkere water de gezellige roef, veilig gesloten in 't lampeschijnsel.
Maar dàn in dat simpele interieurtje. treedje af beneden de straat, die twee jonge vrouwen. Blonde Keetje zoo'n beetje doezelig achter toonbank, 't feestelijk gekapte hoofd zwaar onderuit geleund, de glinsterende oogen in 't roodige wit dronkig vervoerd, 't gloeierig rose gezicht met den zinnelijken mond, die 'r doorheen kon zwetsen, dat 't bloed je naar je kop toe joeg... Terwijl Toosje, als een glunder buitenmeisje, met 'r glimmend roode wangetjes, en 'r ietwat proppige lijfje onder 't hooge witte schort, daar op 't canapeetje in den hoek maar gemoedelijk weg van 't leven zit te vertellen, - en al die schrikkelijk ruwe, liederlijke dingen zegt, beklemmende zieligheden, en om bang te worden van
| |
| |
zóó'n tot op 't gebeente doorgeziekt verderf in heete gretigheid, - en dat je dan weer denkt wat toch zoo'n meid 'r gruwzame leed heldhaftig draagt... die innigheid voor wie 'r èchte liefde hebben, - maar over alles heen trouwhartig onbevangen als ze zijn en ontstèllende oprecht!
't Was feitelijk aangekomen over dien raren snaak van 'n Lewie. De rechercheur had zoo terloops 's naar 'm gevraagd, omdat ie dat zaakje zelf nog opgeknapt had, toen 'r morgens vroeg. - ‘Gekke knul’ - vond ie toegevelijk. En de meiden mochten 'm blijkbaar allebei wel, sjlomeduikelaar als ie daar was met z'n eeuwige gijntjes. De Uilenspiegel van de buurt.
‘Toe' die mokkel daar van twee hoog achter ging verhuizen’ - wist Toosje.
‘Skeele Dien!’ - werd Keetje alweer onbekwaam van den lach.
‘Ben je nou heelemáál...?’ - ruziede Toosje - ‘'t Paard zonder ribben!’
‘Och, je ben mal’ - snauwde Keetje weerom en kwam al driftig overeind.
‘Affijn, doet er niet toe’ - beslechtte mijn leidsman 't geschil.
‘Ja, 't is toch zoo'n beest!’ - glunderde Toosje weer - ‘die meid most dan verhuize, begrijpie?... Toe' komt Lewie met die leuke snoet van 'm, of ie 'r altemet 'n handje zal helpen...’
‘En laat ie nou, toe d'r kassie net uit 't raam hong, dat touw effe doorsnije!’ - relde Keetje in één gieren 't schelmstuk uit.
‘Nou dan? - en van 't zomer? - 't Was zoo'n heete aved, en dan zette we hier dat tafeltje nog wel 's buiten in de steeg; zitte we fijn 'n glaassie te gebruike - 'k had
| |
| |
zèlf alebesse gemaakt - en Chris was er bij, en Keetje d'r man, enne Merie de Mof, je weet wel, die dikke, die nou óók weer zit voor dat rooven in de Peperstraat, en Toontje Tut... affijn, 'n hééle keet; - komt Lewietje antippele. - “Zoo Lewie” - roep 'k 'm nog an - “lus je ook geen glaassie...?” Maar 't is zoo'n rare knul: drank drinkt ie nooit, en hij kuiert lauwweg deur... Pats! - had ie die punt van dat tafelkleedje gepakt... ruts, d'r af, leit me al die kostelijke vertering op de keien... En hij weg! - Maar 't mallootigste is dat je op dien knul toch nooit lang kwaad kan blijven...’
‘En toe die keer dan, dat ie daar in de Schavensteeg stiekum naboven was geloopen en die meid d'r heele bed in portaaltje had geleid?’ - schetterde Keetje tegen Toosje, of zij 't kon helpen. - Maar ze gaven elkander niet toe. Had Toosje om die eigeste Lewie niet nog 's woorden gehad met Chris, d'r vent? - Schrikt ze wakker, ruit ingegooid, leit 'r'n ouwe schoen op d'r bed, en, net dat ze 't ziet, wordt de tweede ook binnengekeild. ‘Zeg, stuk ellende, kom nou 's bij!’ - riep zij d'r knul. Want die lei daar weer voor merakel te ronken, zoo lazeres was tie geweest. - ‘Je kan afsterve... krijg de keléra’, en zoo as dat dan ging as Chris 'n brom in had. ‘Jò, d'r smijt 'n jopper met ouwe schoene deur de ruite...’ Met kijk ik na buite, en laat Lewie daar nou van de lol staan te kronkele...’
‘Je weet wel, die ouwe temeie van hier naast...’
‘'t Is zonde’ - proestte Toosje - ‘zoo'n ouwe lijkstaassie, kan op d'r beene haast niet meer loope...’
‘Nou, en eergisteremiddag kwam ze dan toch nog met 'n goozertje an... boertje van buite, - 'k heb gestikt meid. Maar nou het 't Woensdag ommers de heele dag zoo gesausd hè? - en die sjlemiel netjes onder z'n
| |
| |
parapluie hoor, zoo'n groote, zoo'n groene besteester. Zet ie zoolang neer in den hoek van 't p'rtaaltje ... Komt netuurl'k Lewie achteran. “Och Kee” - zeit ie met dat schijnheilige snuit - “heb je altemet je aarappelschille nog staan?... 'k Fok 'n kenijn om weer op krachte te komme; de dokters in 't ziekenhuis hebben 't gezeid.” Nou, ik geen gedachte hè, want hij ziet er nog merakel slecht uit... Maar och lieve God, meid, - 'k heb me 't makkes gelache... Poossie later komt me dat goozertje van hiernaast doodleuk na' buite, en toe ie z'n parapluie opsteekt, valle... daar... al mijn... aarappelschille over z'n kop!’ - Toen kermden Toosje en Keetje 'n duo van lachbenauwdigheid.
‘Maar is die Lewie dan nou 't ziekenhuis alweer uit?’ - won de rechercheur en passant 'n inlichtinkje in, dat 'm mogelijk nog wel kon dienen.
‘Ja’ - meende Toosje bedenkelijk - ‘maar nog heelegaar niet beter, want die maid het 'm pardoes door ze long heen gestoken...’
't Was gebeurd in 'n rendez-vous-tje. Belze Bet - die ze in de wandeling Belzebup noemen, en waar die knaap óók nog wel 's mee ging - had daar met een Belze schipper gebivakkeerd. 's Avonds laat was Lewie er naar boven geslopen, had Bet an d'r stem duidelijk verkend, en toen had ie daar de kraan van 't gootsteentje open gezet, plank schuin er onder, dat 't water op den grond zou loopen en in 't kamertje van Belzebup en 't Schippertje zoetjes binnenlekken. Zij was er 't eerst van wakker geworden; hun dekens dreven, d'r kleeren zwommen door 't vertrekje. Bet pardoes uit de bedstee gesprongen, plas, plens... mes gegrepen, als 'n furie naar buiten gestormd. Stond Lewie alweer op post, te schateren toen ie daar Belzebup zóó zag ver-
| |
| |
schijnen... Maar zij, kokend van drift, was 'm aangevlogen... 'n wilde jacht; - Lewie 'n kroeg ingevlucht; toen ie zag hoe Bet was!... En daar had ze 'm dien stoot met 't mes in z'n linker borst gegeven...
Toen de rechercheur 'n paar uur later in 't rendezvous-tje kwam, de zaak onderzoeken, liep daar de schipper nog àl door 't water te plassen, om z'n pakkie te zoeken, dat ie 's avonds toch meegebracht had...
‘Maar och lieve God’ - griezelde Toosje - ‘Lewie was er toch zoo merakel ellendig antoe geweest, toen ze 'm die eerste dagen in 't ziekenhuis had bezocht... Doorloopend bezoek, hoor - en an Belzebup had ze gevraagd of ze d'r óók eris meenam, omdat ze dien snuiter zoo erg best mog... Maar ze dacht, dat ie lag te sterven... 't koude zweet op z'n gezicht; net 'n lijk. - “Jò, hè je pijn?” - had ze gevraagd. - Maar hij kon nie meer praten. “Wil je 'n beetje odeklonje?” - Toe had ie geknikt. En zij, met groot lef, naar zoo'n anderen knul die daar lag, en die odeklonje had stáán, maar zelf heelegaar niet èrg scheen: “Zeg, meester, mag 'k dat flesschie niet effe te leen voor dien buurman van je? - die leit 't af te legge...” En ze had er Lewie z'n heele gezicht mee gewasschen. Z'n oogen waren d'r van opengegaan, en: “Toos, dàt doet me goed” - had ie in ééne gezeid en nog èffe gelache... Maar zij, van de zenuwen in zoo'n jaag, was al die trappen al af, en toen zèlf 'n gróóte flesch vol voor de stakker gehaald... Ze glunderde nòg.
‘En nou al weer beter?’ - vroeg m'n leidsman ongeloovig.
‘Bè je bedonderd’ - kwam Keetje weer rellig: ‘àls maar hoeste, en as ie 'n trap op komt, staat ie maar te apegape als 'n ouwe knul, omdat ie niet an z'n asem
| |
| |
kan komme... 'k Zeg gistere nog: Lewie, hou nou op met dat efige rooke, want door 't hoeste springt je long ommers ope!’ - ‘Wat kan 't mijn ver...’
‘Zoo'n onverschillig brok jonge...’
‘Waarom is tie d'r dan uitgegaan?’
‘Wel, nogal wiedes, netuurlijk om die meid, die Belsebup te verlichte... Iedere week, dat hij langer in 't ziekenhuis leit, mot zij ommers máánden langer voor opgaan...’
‘Stomme loeder!’ - vond Keetje.
‘Wie dan?’
‘Wel, die eigeste Bet’ - zwetste ze door met 'r dronkige stem. - ‘Hadde die verleje jaar daar effe 'n stoot?... Goskrimmeneele nou, hè? - zeg Toos. Hadde wij motte hebbe... Zukke gammers! - die Belzebup met 't Neusie. Neme me daar 'n broger bekaan met twintig kassavies in de meeluk! Beis joetjes meier!’
‘Ja, belam’ - vertolkte Toosje opgetogen - ‘die vrijer had effe twintig briefjes van honderd op zak!’ ‘Zukke luize’ - smaalde Keetje driftig - ‘late ze heit en dollet... 't ware d'r ommers negen?’
‘Ja, ze hebben 'm er negen van late houwe!’
‘Geteistem!’
‘En wat dan nòg?’ - vroeg Toosje.
‘Goskrimmeneele, as 'k vannacht zoo'n slaggie kon slaan... dan liet ik, dan liet ik geen segarezakkie zitte, dar?’
‘'t Was die lange Jan’ - lichtte Toosje in - ‘u kan 'm wel. Erg knap van persoon... hij was hier óók nog geweest, en 'k had echt gijn in dat ventje!’ - kneuterde ze.
‘Hij had dat bankpapier in de rand van z'n hoed’ - wist de rechercheur.
| |
| |
‘Ik zou me voor me boerekop kenne slaan!’ - spijtigde Keetje. - ‘Maar die Toos dee zoo raar met die knul...’
‘Nou, wat zou dat, as 'k smul in 'm had?’
‘En anders is 't het éérste, waar we in kijken: achter de rand van d'r hoed...’
‘Of onder de kleppies van d'r bretels, want daar steken die zeelui 't nog wel d'r is weg...’
‘Da's nietes, zeelui hebbe d'r poen meest in d'r kousen. Die lóópe d'r op...’
‘Mot' ze net hier komme, met zu'k soort foefies’ - snoefde Toosje, gretige glimmertjes in haar oogen... ‘Maar zooas die lange Jan nou - nee, die had rejaal getracteerd, en as 'n knul ferme verteringen maakt. Dan zoek ik z'n kleeren niet na...’
‘Jij bènt zoo'n snoesie...’
‘Nee, zeg nou zelf - zooas verleje met die goozer uit Gouda, die ze daar in die penne van Broodje-metkaas te graze hebbe genome. 'n Heele plok heitjespiejijzers...’
‘Kwartjesvinders’ - vertaalde de rechercheur ter zijde. ‘Da' weet u toch óók wel? - die broger was heelegaar uitgepierd... Maar toe' ineens wier ie nuchter, en toe' mork ie, dat ze 'm z'n fokse-oksenaar...’
‘Gouden horloge.’
‘... dat tikkertje, dat ie bij z'n trouwen van z'n vrouw had gekregen, óók hadden benosseld. Het me die man staan simpen en smeeken... Maar louw hoor, 't was en 't bleef binnemikke... En zoo wier ie de deur uitgedreve, - het die stakker zich meteen hier in de Vest verdaan... Och lieve God, toe' die zaak vóór kwam, ben me met z'n alle hier uit de steeg gaan kijke... Maar me hart draaide om in me lijf, toe 'k daar die weduw-
| |
| |
vrouw met d'r twee schape van kindere allegaar in 't zwart zag staan voor 't schut... Hoe 'n mensch zóó kan weze, om zoo'n sloeber dàn z'n oksenaar niet terug te willen geven...’
‘Binne is binne!’ gretigde Keetje.
‘Nou’ - zei Toosje - ‘ik ben wat ik ben, maar dáár heb ik nou weer 'n ander hart in as jij... 'k Weet nog...’ ‘Met die Dordtenaar zeker?’ - smaalde Keetje gniepig lonkend naar den rechercheur - ‘toen zij daar zoo handig die effecte onder de canapee het geschopt...’ ‘Dat waren eigendomsbewijzen zonder waarde’ - herinnerde zich technisch de politieman.
‘Fijn medel, jij’ - lachte Keetje venijnig - ‘maar ze had 'm dan toch maar zóó an zitte hale, met die Sjekpijp en Bolle Sien...’
‘En jouw mooie zus was d'r dan óók bij’ - maakte Toosje zich breed.
‘... an zitte hale, dat z'n portemenee en ze portefullie allebei over de vloer kwamme legge, en toe effe 'n schop...’
‘Daar het Chris Leunes toen immers nog 'n jaar voor gehad?’ - bedacht zich de rechercheur. ‘'t Waren waardelooze papieren, - eigendomsbewijzen - maar die man wou dat voor z'n vrouw niet weten, en toen heeft Leunes daar afdreiging mee gepleegd an z'n huis...’
‘Dàt lieg ie!’ - stoof Toos op - ‘daar was Chris 'n veel te rondborstige knul voor... U ben ìn de war, 't was Mottige Leendert, die hier toen altijd over den vloer hing voor Keetje d'r zus, - óók zoo'n stokstijve... Ja, belam as 't nie waar is... Nou, en die Da dan, Daatje de Pruik, u weet wel, die vroeger hier naast zat, bij Engelsche Leen? - nou, daar heb ik 't dan 's gehad
| |
| |
met zoo'n klein jongetje maar, uit 't circus van Barnum en Bailey. Die had 'n glaasje bier genomen, en voor ons wat we lustte, en toe had Da de Pruik 'm netuurlijk z'n portemenee uit z'n broekzak gemoffeld... met zes gulden vijftig, 'k weet 't nog goed... Zal dat ventje betalen, - benne z'n cente gevloge... En dat jong an 't janke!... Want daar waren vijf gulden bij van z'n patroon... En as ie weggestuurd wier, sting ie alleenig... hij had geen ouwers meer... kon de spraak niet. - Toen ga ik zóó, vierkant voor Da staan... “En nou gauw wat” - zeg ik - “geef die jonge ze cente werom!” - Zij wier bang hè, want 'k was toen al net zoo gehaaid als nou. En meteen trek ik 'r jak los, waar ze 't ingestopt had... “Hier” - zeg ik - “fort, nou na huis met je portemenee.” - “Dank u wel, juffrouw!” zei dat jongetje nog. - “Maar” - besloot Toosje 'n beetje verlegen, - “den volgenden morgen he'k er tòch spijt van gehad, - want zie je, dan wier de buit altijd tusschen madam en ons meisies verdeeld. - Nee, die Engelsche Leen was de kwaaiste nog niet, al kreeg ze dan ook van die schunnige klanten van allerlei slag, en de deftigste heeren...”
En zoo kwam Toosje toen te spreken over wat zij zoo al voor monsterachtigheden van mannen ondervonden had... En dan verbeeld je je soms, dat je, rondgaande onder de menschen, er toch al wel 'n beetje 'n kijk op gekregen kon hebben, - tot daar zoo'n goed twintigjarige meid in dat steegje maar simpel rauwweg háár ervaringen vertelt, en je waar je bijstaat met een rood verbijsterden kop aan 't verstand brengt hoe onnoozel weinig je toch nog maar van 't verholen leven begrijpt - in je eigen solide arbeidzame stad!
|
|
Auteursrecht onbekend