|
| |
| |
| |
| |
De misdaad.
Nu waren er heel treurige dingen met 't Boefje gebeurd. En den avond tevoren had hij juist naar braafheid getracht. Heel uit zich zelf was ie gekomen met de belofte, dat ie nu werkelijk toch 's ècht naar 'n baassie zou gaan zoeken; - al bood ie 'm ook maar honderd gulden in de week en 'n broodje met kaas, dan nam ie 't an; lieten ze 't maar 's probeeren. Want zóó gong 't niet meer. ‘As je meevreet en niks inbreng, bè je een leelijke dief’ - zei z'n moeder. Nou, - 'n dief gong na 't vagevuur, en dáár paste nie voor, was hèm te heet an ze boddie. - Pere en appele möch je wel gappe, - of maakte de boere die soms zelf? - En as je wat fòn was 't óok voor jou, maar dan mos je dalek zegge: potje met bloed, alle dagen mijn goed... en potje verblomme was óók geen vloek... Binne ware maar de beste, wat jou? Ja werachies, dat zei ze: dief van je moeder... Ze hàd soms sukke kure. Ze was senewachtig; as vader d'r sarde viel ze ineens van d'r stokkie. Maar nou zat ze met 'n ope been, zonder malligheid... 'n Stijf been, dan was d'r weer 'n zussie op de komst... Nou was 't geen verneuriederij, hoor; ze krimpte echt van de zeer. En vader zei dat de
| |
| |
dokter weer niet achter moe's kwaal was... nee, wie gaf t'r nou prikwater voor 'n ope been hè? hieuw 't mensch ommers niet uit netuurlijk. Maar vader had nou zelf, bij een juffrouw die de kaart leit, 'n pleister gekocht. Daar zat zalf op en 'n gaatje d'r in, en 't holp voor àlles; as je kliere had, of wintertoone of vol op je borst... D'r woonde 'n doove man op 't hoffie, - as je die vroeger 'n erret in z'n oor blaasde, doch ie dat 'r een muggie nieste;... nou, die had één nacht 'n gaatjespleister op ze oor gehad, en toe' zei die 's morreges al: ‘roepie?’ tege ze vrouw, toen ze nog geeneens 'n spreek gesproke had; - weratje. Gaatjespleister holp voor àlles. En as dàt de ziekte d'r niet uittrok, dan gong vader met moe na de barebier in de Tuindersstraat. Die doet effetjes fibeleforsie zoo met ze handen d'r overheen, asemt d'r op... klaar bè je weer, al heb je 'n bochel an allebei de kante... Maar, dat kostte drie kostelijke kwarretjes. En de dokter had je voor louw as je in de bos was. En gaatjespleister haalde je voor 'n duppie de eene... Nou, hè? as dan de lamp voorover hong zooals tegeswoordig met die slapte van werrek... want vader ze baas zei nou Vrijdagsaves al tegen de manne: ‘gane jullie maar vliege vange’... Daar kè je óók geen karrebenaadjes van braje... wat jou?
Moe zat maar te kreune. As ze zoozoowat hàd, wàs ze de kwaaiste nog niet. Nee hè, want dan kò' je vrij brood snije zooveel as je maar lustte... en suiker in al je koffie, zonder dat ze d'r opsloeg... ze mog ommers niet lóópe van de dokter. En hij holp 'r nou wàt goed an de booschoppies, en ie spoelde de kommetjes... Kleine Mientje mog maffie doen op z'n schoot, dat lekkere diertje... Ze kon al 'n beetje làche! En ze zei aldoor maar niks as: ‘die, die’. Dat beteekende van alles; dat
| |
| |
ze lurreke wou, of ba gong doen... mos je maar raje... Morrege sting ie om vier uur op... Niet om te vissche; doch ie dat? - Nee, dan gong ie eerst heet water hale, en dan dalek vuur anmake, en 't vloertje weer 's lekker frisch boene..
Maar nou gong ie gauw na huis - hij mos loope as de gesmeerde bliksem, want hij mos nog wat houtjes hakke óók, en eerst effe water opzette voor koffie as vader van ze werk kwam. - Meer kon ie toch óók niet doen, hè? En dan morrege, as de ziekte door de gaatjespleister getrokke was, dan gong ie werempel op 'n baassie uit... gerust waar hoor! En 's middags in 't zwembad weer ècht klessie doen met de jonges, zooas vanmiddag... Dat kwam àn, zeg, zoo'n dof, met 't natte zwembroekie op je nakende gat... achenebbes jò, dat kwam zo luizig an... om je de kenarietjespip te lache... Hij zou nou 'ris net zoo lang onder blijve in 't diepe, dat de ouwe zwempik doch, dat ie verzope was...
Nou, nou gòng ie; z'n zussies moste ook na bed... al veels te laat, hè? - ja, voor zukke kindere! - En zelfvoldaan gaf ie haastig handjes rond, knijpend en schreeuwend: ‘Toe dan, la me nou los!’ - met malle bokke-sprongen. En hij verdween. - Maar 'n oogenblik later belde nie weer, want ie had stilletjes de kat mee naar buiten gelokt. En met 'n grommende stem, als 'n vreemde jongen in 't donkere portiek, kwam ie vragen: ‘juffrouw, is dat poesie van uwe?’ Meteen beet ie 't dier in z'n staartpuntje, zoodat 't met 'n valschen schreeuw uit z'n armen de meid in 'r gezicht vloog. - ‘Goeien-àved, juffie!’
Den volgenden ochtend vroeg kwamen Sientje en Stientje en Lientje, allemaal met ouwe-vrouwtjes-doeken om hun schoudertjes en verpiekerde bonten mussies op,
| |
| |
vragen van moe of ik ook wist waar hun Jan zat, want ie was er den heelen nacht weer niet op geweest. De oudste vróég 't; bij elk woord snerp-ademde ze door haar roodverkouden neusje, en eigenwijs knikte ze dan telkens 'r bleeke hoofje, zoodat 't stijve haarvlechtje van achteren mee stond te wippen. Toen ze moeder's op straat aldoor nageprevelde woorden kwijt was, gingen ook háár gittige oogjes opnemerig de kamer door; ongedurig en verongelijkt tevens wachtend of er nu haast appelen dan wel koekjes zouden worden aangeboden... 't Allerkleinste zusje was langzaampjesaan naar 'n hoekje gedrenteld, om daar in 't geniep een strookje kralen onder 't rokje in 'r zak te moffelen, dat ze in kleine besmuikte beweginkjes van 'n tafeltje weg had geaaid. Telkens als ze zag dat ik keek, kreeg 'k 'n sluw lachkneepje van onnoozelheid... En de middelste had ‘zoo dors’, maar ze lustte geen water... Ze dreigde te stikken in 't groote glas, schudde grienerig al maar van nee, terwijl ze benauwde bellen blies. Sientje nam van 't antwoord de gesproken woorden weer op, in 'tleege hokje, waar ze moeder's vraag had gedragen. Toen greep ze bedillig de zussies-handjes en nijdig trok ze meteen de àl omkijkende wurmen de straat weer mee op...
Maar denzelfden middag kwam Jan al weer fluitend aangezet, en ineens stond m'n kamer vol blij lawaai. Want de loutere lachpret joeg 'm z'n mond en z'n jolige oogen uit. Z'n lichaam van 't niet in te houden plezier krachtig gespannen, den kop steigerig z'n nek in geduwd, z'n borst flink vooruit, en pootig z'n loopbeenen tegen den grond aangedrukt. De frischheid van buiten sloeg van z'n rood-gewaaide snoet en z'n Maandags-ochtends-heldere kleeren: 'n blauwe kiel, proper pas gewasschen, en netjes-strak in z'n broek van geboend Engelsch leer.
| |
| |
Opzichtig hield ie al dat keurigs te kijk aan z'n lijf. En toen ik, verbaasd nu eens niet die weëe koekedeeg-lucht uit z'n plunje te ruiken, 'm begroette met: ‘Wat zie jij d'r knap uit!’ - duwde nie me z'n voeten met vader's gepoetste Zondagsche schoenen toe, en vertoonde z'n handen van binnen en van buiten. Ze waren zóó schoon, dat ik er de krabbels en roofjes op zag.
Maar toen ook meteen schreeuwde nie 't er amechtig uit: ‘Gewerkt... de heele nacht bij de boere gewerkt... en cènte verdiend!’
Daarop zweeg ie gewichtig. Hij spande de stilte, door op z'n gezicht al te zetten: wat zal je dáár nou's van òp staan te kijke! Heel moeizaam groef ie z'n vuist diep, diep in z'n broekzak... en langzaam palmde nie daaruit te voorschijn z'n eindeloos grooten rooden zakdoek... Toen draaide hij zich geheimzinnig om, stond zich te verwringen en stampte omdat 't niet lukte... eindelijk de knoop er uit... en daar stootte nie 't me toe, wild van verrukking... zoo'n zwaren blanken zilveren rijksdaalder van eventjes twee-honderd-en-vijftig spie! En in opperste geestdrift kraaide nie, benauwd van aandoening: ‘Riksdáálder!... Verdiend met me eige poote... voor me moeder...!’
Eerst langzaam kwam ie zóó ver tot bedaren dat ie me dáár de geschiedenis van vertellen kon.
Gisterenavond, toen ie bij mij vandaan was gekomen, had Pietje Puk al 'n poosje an 'm naar boven staan schreeuwen. - Jò, ga mai - had Pietje gezeid toen Jan 't hofje op kwam - ik heb vaif cente; die gane me verkoope.’ - Nei jò - had Jan zorgzaam geantwoord - me zussies motte na bed, en 'k mot water opzette voor me vader, want me moeder zit met 'n ope been. - Kom jò - had Pietje aangehouden - bè jij bebliksemd, laat 'r stikke;
| |
| |
wat hè je nou bij je moeder; as je mee gaat za 'k al me cente verkoope, en dan deele me eerlijk same... of hè je geen lèf? - Nou, van geen lef moesten ze tegen Jan maar niet zeggen, en vooràl Pietje Puk niet, want die was niks veel waard. As tie langs 'n klabak kwam, dorstie niet eens z'n pijpie in ze mond te houwe. - Dus Jan gong na bove: maar ze vader was al thuis, en z'n groote zus was d'r óók... nou, dan konne ze hèm net misse. Want ze zus Mijntje was 'n mensch, en hij maar 'n kind, hè? En ie moch van ze vader 'n beetje met Pukkie gaan kuiere. Ze moeder zei nie' veel, maar Onze Lieve Heer hoorde d'r bromme...
Toe wazze ze gaan loope, hij en Pietje Puk... Hoe die weer an die cente was gekomme, kon Jan wel raje. Pukkie steelde wat erreg voor ze moeder. 's Morreges joeg ze n'm d'r altijd af met 'n zakkie, en dan mos ie gaan zoeke... Jan most er om lachen, om dat ‘zoeke’... ‘Begrijp ie?’ - legde nie me uit: ‘Zoeke... zóó, zie je,’ met 'n graaiende hand.
En er lag toch wel kinderlijk èrg-vinden in z'n stem, toen ie verder vertelde, dat Pukkie z'n vader dief was. Ze moeder droeg 'n echte gouwe ketting om d'r nek, omdat d'r vent zoo steelde. Hij zat nou voor twee jaar in de kast; ze wist niet eens wáár. Ja, ie had voor ze baas de cente motte ophale bij de klante, en toe had ie ze weg gebeend... O, Pukkie ze vader most alle oogeblikke zitte!... Veleje had ie met nòg 'n vent, 'n bootwerker, dien Jan ook wel kon, 'n jodevrouwtje opgewacht. Ze konne d'r, want ze zat op de Botersloot met lever. En toe had de bootwerker, omdat die de sterkste was, 't vrouwtje omvergeloope. En Pukkie ze vader, de kwiekste, had 'r d'r tasschie afgegrist, waar de cente van de lever in zatte. Toe wazze ze in 'n kroegie gegaan, om
| |
| |
er eentje te neme op de goeie afloop, maar daar stonge nòg drie dieve. En die stomme maatvan Pukkie ze vader had met de cente gebranied: hij had er mee gerammeld en ze late kijke... wie doet dat nou, an àndere dieve, hè? Netuurlijk, toe die vent in de neut was, hadde ze 't uit ze zak gegapt. Maar Pukkie ze vader was nòg goed, en die had ruzie gemaakt... Nou, toe hadde ze 't dan nog met ze vijve ondersjans eerlijk gedeeld... Maar die sjoege bootwerker was met ze zatte kop na de pelisie geloope om 't zelf an te geve, - zoo'n gocheme bliksem! Toe wazze ze alle vijf opgepakt hè? nogal wiedas. En toe wazze Pukkie ze vader en ze vrind er allebei voor twee jaartjes achter gegaan... Pukkie had 't allemaal zelf verteld.
Maar nou most Jan verder vertelle van gisterenavond; die Pukkie dee netuurlijk weer valsch, want die wou z'n cente niet verkoope, en ie had 't toch beloofd... Maar ie had altijd van sukke gierige smoesies... hij wou in geenéén winkeltje in.
Ze wazze al heelemaal in de Rosestraat, en toe had ie nòg niks om te snaaie gekocht... zoo'n afgeluisigte woordbrekert... Ja, is 't waar of niet?
Toe was t'r zoo'n groote boerewage langs gekomme, zoo'n groene, - en Jan d'r meteen achteran. - Pukkie had 'm lekker niet bij kanne houwe, want die had 't hartwater... In eens hieuw die vent ze paard stil, en toe zeit ie: ‘Jò, wil je cente verdiene?’ ‘Ikke wèl’ - zei Jan. En toe zag die baas Pukkie óók zoo hard loope, en toe vroeg tie of dat z'n vrindje was. ‘Nie me vrindje’ - had Jan geantwoord - ‘want we benne kwaad - maar 'k kàn 'm wel’... ‘Nou,’ zei de boer, ‘komme jullie d'r dan maar allebei op, dan ka' je cente verdiene...’ Maar toe bedacht ie zich eerst nog, en toe
| |
| |
zeid' ie: ‘zie je, jullie motte de heele nacht doorwerke, dus ga maar eerst an je moeder vrage of je mag.’... Nou, dat vonne ze flauwe kul, want as ze cente thuis konne brenge, was 't ommers alzóó goed... ‘Dan gane me maar effe,’ hadde ze gezeid. Maar ze wazze enkel 'n straatje omgeloope, en toe hadde ze gezeid dat 't moch.
Och jò, wat hadde ze toe' echt geréje... heelemaal tot voorbij Overschie... 't Was 'n goeie baas, hoor, want ze krege 'n segare-tje van 'm en toe ze buite wazze, mogge ze allebei om de beurt de leisels vasthouwe. En 't paretje liep as 'n kikero: en 't wist van zelfs de weg, want 't was al pikkedonker. - Nou, 't was netuurlijk al wàt laat toe ze d'r wazze... an de boerderij; 'n echte raike boel hoor. Ze mogge binne komme in de mooie kamer, en daar krege ze van de vrouw 'n bakkie koffie met suiker d'r in en tòch 'n kussetje, en 'n paar boteramme, van die groote sneje boeremik, vet met beste boter... en toe mosse ze an de slag.
Ze mosse aar'appele rooje, zie je, want 't was zoo druk met 't àndere werk, dat er anders nies van de aar'appels komme zou: dan gongen ze uitloope, - zei de boer, en dat moch niet.
‘Aardappelen rooien in den nacht?’ - viel ik 'm verbaasd in de rede - ‘daar heb ik nooit van gehoord?’
- ‘Nou, zeid ie, vraagt uwe 't dan maar 's an uws boterboertje; die woont daar toch óók in de buurt, en die zal 't wel wete. - En hij vertelde verder, dat 't zoo donker was as pik, en dat ze daarom de lantaarns uit den stal hadden gehaald - van die groote met olie-lampies - om bij te wèrken. En 't mos vlug óók. Nou, je voelde ze da'lik zitte as je met je hand in de aard krabde. En dan mog je ze zoo, met de worteltjes en de
| |
| |
klontjes klei d'r an, in de zakkes doen. - Dat kwam wel terecht - zei de boer. De knechs en meide holpe óók mee. Maar hij had toch de meeste zakken vol... effetjes zes! En om vijf uur was alles t'r al uit... Gauw, hè?... D'r wazze aarappele bij, wel zoo groot as knolle. En eentje had ie wille beware, want die lekent nou net op het koppetje van 'n smoushondje, - maar dat mog niet van de ouwe...
Toe ze klaar wazze, hadde ze weer brood gekrege met dik kaas derop - nou, echt! - en toe zei de boer: ‘da's voor jullie’, en meteen stopte nie hun elk 'n riksdaalder in de bal van d'rlui hand. Nou, ze schrokke d'r van hè? zoo véél as 't was. En toen zei die d'r bij: ‘Daar hebbe jullie nog allebei 'n duppie voor 't Dellef-sche bootje.’ - Ze hadde den baas natuurlijk vrindelijk bedankt, en de juffrouw ook gedag gezeid, en Jan had gevraagd of ze nog weer d'ris gauw werom mogge komme... ‘'t Vollegende jaar,’ zei de boer. Nou, dan zou ie wel dood zijn, want 't was 'n oud ventje... 't Dubbeltje hieuwe ze netuurlijk liever zelf dan om 't an die bootjesbaas te geve. Ze gonge lóópe, en ze zouwe loere op 'n spoelingschuit, maar die vaarde zoo vroeg niet... Pukkie had slaap - dat wàs zoo'n kind; hij niks, - en ten bewijze spalkte nie nòg z'n oogen wijd open.
Al maar door poetsend, en beademend den rijksdaalder in zijn hand, vertelde nie verder dat ze toen eerst hun broek en hun kousen in de Schie hadde uitgespoeld, omdat ze d'r zoo zwijnderig bemodderd uitzagge - van dat gekruip over 't papperige land hè? En 't zonnetje scheen zoo lekker; toe hadde ze 't natte goed op 'n heg gehange om te droge, en zelf waren ze met hun bloote poote door 'n sloot gaan baaie voor de frisschecheid...
| |
| |
D'r zat 'n vent 'n koei te melleke, en daarvan mogge ze allebei vijf slokkies drinke, zóó warm uit de emmer;... 'n slokkie van hèm was wel 'n half pintje-had die baas gezeid; nou, de laaste maal was 't z'n neus uitgekomme. - En ze ware kikkers gaan vange, omdat die pilow broeke zoo zachies droogde... Maar ze wazze toch netuurlijk aldoor naar d'r goed blijve kijke, omdat de rijkdsdaalders in hun zakke zatte: en d'r kwàmme zoo'n hoop van die vuile dievige landloopers langs die weg; vooràl op Dinsdag, om 'n daggelletje te hale op de beestemarkt...
Toe ie thuis kwam, had ie eerst niks tege ze moeder gezeid, en net gekeke of ie kwaad had gedaan. Want ie wou welderis zien wat ze doen zou, nou ze d'r niet op kon slaan, met 'r ope been... En toe ze lekker te keer gong, had ie d'r ineens de cente late zien... Toe was ze netuurlijk begonne te lache, en toe was alles goed, kò' je denke. Want ze mog de riksdaalder héélemaal hebbe, as hij 't dubbeltje van 't bootje mog houwe... Ze gaf 'm nog 'n gebakke botje van gistere, en 'n warm bakkie thee, en toe had ze uit d'r zelf gezeid: ‘Jan, klee je nou d'ris netjes an, en laat 'm dan eerst maar d'ris an meheer zien, - die zal d'r ook wel blijd mee weze.’ - Hij mog vader's Zondagsche schoene an... As moeder cente zag, wàs ze nog zoo kwaad niet, hoor... 't Viel ook net op 'n gansie, want de huurcente wazze 't laaste wat ze nog in d'r beursie had...
Jan was onder z'n verhaal rustig-zelf-voldaan geworden, met iets heel goedigs in z'n oogen. En nu ik d'r alles van wist, liep ie gauw naar huis om moeder 't geld te gaan brengen. - Ze zou d'r na zitte te springe of ze de fieteldans had.
| |
| |
's Avonds daarop kwam Jan's vader. Hij bewoog zich stroef-langzaam, 'n zware werker, den rug watgekromd. Z'n glad-geel, wassig gezicht was glimmerig strak van magerte, als verstijfd in vriendelijk berustend kijken; en goedig gedwee klonk ook z'n loome praten, woord na woord. 'n Veel geslagen man, suffig, en machinaal eerbiedig, met al op de stoep z'n pet in z'n hand, telkens gebogen groetend bij 't eindeloos voeten-vegen. - Hij wou me dan graag 's, as 't schikte, over z'n zoontje gesproken hebben.
'k Wist 't, Jan was zijn lieveling; en 'k hoorde 't nu weer in den vergoelijkenden toon van z'n zeurige stem: ‘'t Was nou derect geen kwaad ventje, - zeid' ie - nee, hoor, want ie kon best wat misse, - dat most ie maar zegge: as Jantje wat hàd, dan hadde z'n zussies óók wat. En gewikst van verstànd, nou daar sting je soms van te kijke; waar zoo'n jonge 't allemaal vandaan haalde? Maar ie most niet zoo p'rtaal weze tege z'n moeder: dat past voor geen kind... Nee, die twee konne mekaar niet als te best zette, dat was erg verdrietelijk... Nou was 't waar, z'n vrouw kòn wel deris lastig weze... Ze was erg opvliegerig van humeur... en dan kon ze zoo tege de kindere snauwe; wat schoot je 'r mee op? Hij wou er geen kwaad van spreke hoor, want hij had wel 'n slechtere kanne treffe; - hij had geen kwaje an d'r, gerust niet... maar ze was 'n beetje driftig gebakerd; - 't kwam van de zenuwe, daar lee ze zoo an... En as ie dan saves thuiskwam, wou ze dat hij de kindere nog weer slaan zou;... dat was echt onplezierig hoor, want als je moei van je werk kwam, wou je wel 'n tevreje gezicht zien... dan hieuw ie van rust en vredigheid om 'm heen.
Maar nou was 't met Jan toch geen zuiver spul... Hij
| |
| |
had 't al dàlijk niet te best vertrouwd. Nee, dat wist ik as heer zijnde nou zoo net niet, maar een boer geeft geen twee riksdaalders an zukke jonges voor één nachie werke; dat gong niet op... Maar ie had 't zich tòch weer ontgeve, omdat Jan 'r zoo astranterig tegen in had gestreje... En Jan kon soms welderis liege, - we ware óók jong geweest, hè? maar as z'n váder 'm in z'n ooge keek, kwam de waarheid er toch op 't lest altijd weer uit, hoor... zonder mekeere... En dat mòst ook, nie-waar? - As je je váder bedriegt!... Nou... zie je, dat was nou wel hard as ouwer zijnde, om 't van je eige kind te motte bekenne... maar nou had Jantje hèm ook, beloge... As tie na 'm keek, draaide nie z'n hoofd af... Hij kon z'n vader z'n ooge niet vele... Dan is 't niet goed met 'n kind... 't Was jammer van 't jongetje... want, nou ja, hij was erreg speelsch, en veels te opstandig tege ze moeder, maar toch nooit geen slechtigheid hoor... tot nou toe... Hij had 'm altijd graag magge lije, meer dan die oudste van 'm, die Piet... die was 'm te stil, en daar hàd ie 't niet op...
Toen zweeg de man 'n poosje. Z'n gezicht bleef onveranderlijk vriendelijk; z'n hoofd, als vermoeid, was alleen wat dieper gebogen...
Anstig zachtjes bekende nie ineens: ‘Me vrouw het nog zeventien stuivers en 'n nikkele horlozie in z'n zak gevonde, toe ie sliep... 'k Heb 't allemaal in 'n papiertje gepakt... Want ik ben daar bàng van, zie je;... 't is gestole waar...’
Even zag 'k 'n zenuwtrekking z'n goedige gezicht van verstarde berusting verdroeven. Maar hij veegde de ontroering met z'n zakdoek weg, en z'n stem óók gewoon weer gehouden, vertelde nie zakelijk dat Jan 't verzonnen verhaal van 't aardappelenrooien op had ge- | |
| |
geven. Nu hield ie weer vol, dat ie met Pukkie samen een pakkie met losse guldens op de Delfschevaart op de straat had gevonden. Ze hadden 't samen gedeeld, en voor twee gulden had Jan van 'n man in 't Circus 't horloge gekocht. En omdat 't toen te laat was geworden, dorsten ze niet meer naar huis; ze waren gaan slapen op den Zanddijk, en Jan had toen de geschiedenis van dien boer maar bedacht. -
Terwijl we er nog over praatten, dat dit nu natuurlijk óók was gelogen, kwam Jan rumoerig 't huis ingestormd. En meteen de meid weer lachend aan 't gillen, bij 't bolderende stoeien in de gang, van: ‘schei je d'r nou uit’, en ‘hou je nou òp, Jan! toe nou, met je vuile handen an me schoone jurk...’ waartegen zijn schorre straatjon-gensstem dan weer komiek-plagerig in ging... En in die jolige stemming galmde nie alweer: ‘dáág mehéér!’ aan de deur van m'n kamer... toen ie in eens z'n vader zag zitten en begreep. Meteen verstrakte z'n kop, beet ie z'n tanden stug op elkaar, zoodat z'n ondergezicht nog breeder uitzette. Z'n haarvacht trok ie lager nog op z'n lage voorhoofd, en z'n gezwollen witte oogleden knepen gluiperig neer.
‘Jan’ - zei z'n vader heel goedig - ‘meheer weet er nou óók vàn, en je kan ons allebei vertrouwe, niewaar?... kom jonge, zeg 't dan nou maar in eens wat jullie gedaan het vannacht... Je ouwe het 't je d'r niet na gemaakt, hè, om 'm te beliege?... Kom, d'r uit 'r maar mee; - 'n kind mot voor ze vader nies achterhouwe... Waar hebbe jullie 't nou gestole? zeg 't nou maar... Wie kan je dat nou béter vertelle dan mijn en meheer?... Zèg... Jantje!... Hóór je je vader niet?... Spreek nou uit, as 'n flinke jonge...’
Maar Jan was onverschillig wijdbeens in den hoek bij
| |
| |
de deur blijven staan, z'n kop afgewend, z'n oogen onder de gezwollen leden uitglurend met 'n valsche glimming als 'n kat die in 't nauw zit, en z'n klauwtjes scherp weet.
En hij blééf z'n mond norsch dichtbijten, in z'n katachtige oogen 't wreed felle verweer; liet z'n vader maar goedig zeurig aandringen. Die haast angstig smeekende woorden deden niets tegen z'n stugge jongenslichaam.. En we bleven vragen, vriendelijk, bevelend, dreigend. Zoo innig aandoenlijk die lieve teerheid in den van werken en zorgen verharden kerel, die z'n kind 't gevreesde relaas van de misdaad niet kon laten opbiechten.
Toen we 'm te lang hadden geprikkeld, snauwde de jongen hartstochtelijk los in 'n vloek - en zijn heele gezicht was één dierlijke dreiging: - 't Was tòch zoo! 't Was wèlles!... Hij liet zich niet sarre... 't Was gefònde! - De tranen van woede sprongen op z'n oogen...
En de man weer verder: ‘Jonge, lieg nou niet langer. Kom, meheer wil wel weggaan... kom 's bij mijn, en vertel 't dan alléén an je vader...’ Maar in nijdige rukken herhaalde Jan weer bij stukjes en beetjes 't verhaal van 't vinden, hoe 't precies was gegaan...
‘Jan, dat kàn niet,’ - hield de vader al maar geduldig aan; - ‘kom jonge, je beeft zoo, drink 'n glaassie water... en dan vertel je 't mijn wel alléén, niet?... of heb je de pest an je vader...?’
Toen liet ik hen samen. En 't was heel laat in den avond toen de man mij weer binnen kwam roepen. Op z'n strakke gezicht een voldane lach door z'n betraande oogen: ‘Meheer, zie je nou wel, Jan het 't z'n váder verteld!’
De jonge had óók gehuild; z'n kop was weer ontspannen. Als 'n kind dat bang is, stond ie klein dicht tegen
| |
| |
| |
| |
z'n vader aan; en heel goedig knikte hij me toe, weemoedig, maar verlucht toch, en vol vertrouwen op Vader...
Die zei me toen wat er gebeurd was: Jan en Pukkie waren op hun kuier door een straat gekomen, 'n eind buiten de stad, en heel stil, want er werd nog gebouwd. Daar hadden ze uit een rijk huis 'n dienstmeid zien gaan om een boodschap; ze had de deur aan laten staan... En in de voorkamer van dat huis had Pukkie roode kaarsen zien liggen op 'n tafeltje, dicht bij 't raam... Ze hadden geprobeerd dat open te schuiven, maar 't zat op de pennen... Toen in eens had Jan z'n klompen uitgedaan, had gezegd tegen Pukkie: ‘kijk jij uit!’ en hij was zoetjes 't portaal door, de kamer binnengeslopen... In de tafel van de kaarsen was 'n laadje; maar dat was op slot. Met z'n zakmes had ie 't opengebroken... en daar lagen twee armbanden van goud met schitterende steenen... Hij had ze gepakt en was er mee vandoor gegaan... Jan had den eene, en Pukkie den andere bij pandjesbazen beleend op een valschen naam. Ze hadden er zeven-en-twintig gulden op gekregen... En daar hadden ze van gesnoept en gerookt en glaasjes bier gedronken in den Circus, en 't nikkelen horloge gekocht... Ze waren er bang van, zoo véél... En aan 'n vreemden jongen hadden ze vijf gulden gegeven en aan 'n sinaasappelvrouwtje 'n rijksdaalder... Toen waren ze aan 't andere eind van de stad op een zanddijk gaan slapen; hadden zich 's morgens weer met snoepgoed vol gestopt;... eerst waren ze nog wat op de spaarbank gaan zetten, hadden elk een rijksdaalder aan hun moeder gegeven en zelf nog een gulden gehouden...
Jan knikte al maar van ja bij 't verhaal van z'n vader. Z'n oogen en wangen gloeiden nu koortsig, en er stond
| |
| |
een wilde lach op z'n gezicht. - Toen was ik bàng van 't Boefje...
Vader en zoontje gingen hand in hand weg; de oude met 'n glans van blijheid over z'n berustende trekken, omdat Jan hèm z'n vertrouwen weer had gegeven... Nou zou alles terecht komen.
|
|
Auteursrecht onbekend
