Boefje

[p. 30]

Van zijn levenswijs.

Kleine Jan verbeeldde zich op 't armzalige hofje, waar zijn ouders woonden met hun nest kinderen, de stad al bijster vroolijk, kleurig en goud zonne-licht onder 'n blauwen hemel, vol van lekker druk lawaai. En eindeloos wijd, want achter de huizen, die allemaal grooter, rijker en warmer waren dan de armelui's-woningen op 't hofje, had je nog weer je èchte speelplaats waar de boeren wonen. Daar liepen de koeien in de groene wei, de appel- en pereboomen hielden stiekem 't blozende fruit in de donkerte van hun bladeren verscholen en je had er de slooten waar stekeltjes zaten, en salamandertjes met prachtig gekleurde buikies, en 't was er niet dieper dan je hals om frisschies in te baaien. In de lange zanddijken voor nieuwe straten kon je veilig je gesneesde dingetjes begraven. En dan die verdronken landjes daarbenejen om op je bloote voeten doorheen te plassen met je schoenen en kousen over je rug en je broek boven je knieën opgesjord, - en voor klompscheepjes om in te váren... Je kon gaan slenteren langs de Schie, waar wel 's een schuitje in los te maken viel voor te hobbelen

[p. 31]

of in te wrikken met een zitplankie - want die gocheme boeren laten de riemen d'r natuurlijk nooit in. En àltijd kon je d'r toch ballekies-loopen op de houtvlotten bij de molens. Je mog 'r ook licht 's helpen bij 't pompen van de spoeling; dan lieten de mannen je vrij meevaren in de bakken... Maar als je nou's wat cènten maken wou, dàn ging je loopen langs den kant bij de booten. Daar vòn je altijd genog; olieneutjes voor te eten, stukken ijzer, huijen, of kleine kissies met wat erin... en die kon je gráág kwijt bij den baas op den Dijk.

En in de stad, daar had je de markten en de groote winkels, waar het fijnste en heerlijkste wat je verzinnen kon lag; als je piender was viel er ook wel 's wat te gappen. - Op de straat was nou werachies àlle oogenblikken wat te doen: vechten, ruzie, of d'r wier 'r een overrejen of opgebrocht. En je kon er vrij achter op de wagens klimmen, want de koesier mòch je er niet afjagen voor de pelisie om de ongelukken. Wèl van de tram, maar as je in de gate hieuw as de conniteur vóór was of binnen, dan kon je nòg echt 'n heel end meerijen. En as je àchter 't bord met 't nommer ging hangen zag ie je vaak heelegaar niet... Maar de lui die erbij stingen kon je niet altijd vertrouwen: daar wazze valsche krengen onder, die je met 'rlui perreplu wouwen prikken, zukke dooië sallemanders! of de tram van hullie was... En in de stad von je de jonges. Je kon er visschen, en je had 'r 't zwembad. In 't zwembad mos je oppassen voor de dieven; hij nam nooit 'n jonge bij 'm in ze kamertje as tie wat in ze zak had; en as tie d'r in was, keek ie aldoor na ze deurtje, want ze sneesden er van alles, dikkels genog je kouse of je pet... Hij gapte niet in 't zwembad, dàt dee' ie niet, want de badmeesters hàdden je veel te gauw te grazen, en buiten sting altijd 'n adje. -

[p. 32]

Als ie dat alles zoo overdacht, heel avontuurlijk zag door z'n sterke verbeelding, werd 't 'm benauwd op de kamer, waar nou nooit eris 'n zonnetje kwam. Aldoor die spiedende donkere oogen van moeder, dat eeuwigdurende nijdige verbieden en dat sarrend geruzie prikkelden 'm tot felheid, en dan dat gegrien en gejank van de kinders... 't was om te barsten van kwaadaardigheid. Dan ineens brulde nie los in de smerigste scheldwoorden; wat ie onder z'n handen kreeg, smeet ie 'r naar d'r hoofd, of hij pakte 'n mes en zette 'r na, gloeiend van woede. Soms ook hield ie zich in en begon te treiteren met 'n lachend bleek gezicht, verzon de lèkkerst kwaadmakende dingen: van dat ze de centen uit vader z'n zak had gegapt, - hij had 't wel gezien, - en dat zij Zaterdagavond tòch fijn óók van 'm op d'r ziel had gehad, toe ie blauw was. Hij zou an vader vertelle dat ze z'n Zondagsche streepies-broek na oome-jan had gebrocht...

Verleje week nog was de vrouw van 't gesar ‘van d'r zelf gegaan’, en toen was hij er bang stilletjes tusschenuit getrokken en drie dagen en nachten aan 't zwerven gebleven...

Maar soms ook, als Jan haar niet andurfde, omdat vader erbij was, kropte nie 't op tot ie zich ineens met 'n smak op den grond liet vallen, gillend van huilen, bonkte op z'n kop met z'n vuisten, krimpend en rollend over den vloer onder 'n razend getrap met z'n hakken... Dan werd ie plots stil en grauwbleek; als in 'n droom kleedde hij zich uit; ging slapen in 't donkere hokje onder de bedstee. Maar na zoo'n bui droomde hij altijd zoo akelig; meest dat er een dolle hond zat in 't mandje waar ie met z'n hoofd op lag, en eindelijk gilde hij zich snachts wakker van angst, schopte tegen de plank waar 't wer-

[p. 33]

[p. 34]

veltje voorgedaan was, tot ze allemaal uit hun slaap schrikten, de kinderen te janken begonnen en de hond van de buren aan 't blaffen sloeg van dien helschen opstand in den stillen nacht. - Als vader hem er dan uitliet, pakte hij z'n groote, harde smidshand, bevend-bang kind met betraande oogen, en bedelde of ie vlak bij va en moe vóór de bestee mocht liggen. Dan zette hij 't nachtlichtje dicht bij z'n gezicht, en op moeder's razen antwoordde hij niet als met 'n goedig ‘och’, of ‘'k kan 't toch niet hèlpe’,heel kleinmoedig omdat ie bang was. - Op de kamer was 't altijd zoo suf; je had er niets en d'r viel nooit 's wat af... Centen? - as ie er lang om drensde kreeg ie ze met 'n end hout op z'n kop getimmerd, zooveel as ie bliefde... En wanneer ie 's wat dee', teekenen, of knippen of zoo, dan griste ze z'n boel af en smeet 't in 't fornuisie, omdat ze wou dat ie 'n baassie zou zoeken... En dàt kwam er niet van. Want als ie er voor uitging, bleef ie loopen kijken op straat. Of hij kwam 'n jongen tegen. En ze lustten 'm ommers tòch niet, omdat ze n'm allemaal konne as dief... Ze riepen 't 'm na op 't hofje... maar dàn vloog ie ze an, beet ze en schopte, en riep huilend van woede om z'n moeder. Daarna was ie zoo tam bedrukt dat ze 'm met geen stok meer van de kamer kon krijgen... En dan ging moeder-zèlf die scheld-vuiliken nog eens te lijf met ruzie. Want dàt duldde ze niet van 'n buur: dat schoelie most maar liever kijke na d'r eige dievevaêr die op 't rooje dorp zat, - al hadde ze ook nooit hun vader gekend, wat wel voorkwam, op 't hofje.

In den laatsten tijd joeg moeder 'm er meestal zèlf af, voordat ze 's morgens naar den koffizolder ging: ‘Alla, vort, je duvelt maar op vandaag, en je mot maar zien dat je te vrete krijgt,’ Dat liet hij zich geen tweemaal

[p. 35]

zeggen, want ze sloeg tegeswoordig met de pook, en daar hieuw ie niet van.

Dan spankerde nie de donkere trap af, de hofjespoort uit, 't licht en de drukte in. Zoodra hij ver genoeg was om moeders pook niet langer te vreezen, legde hij z'n handen in elkaar op z'n rug, 't bovenlijf wat naar voren als 'n schaatsenrijder, die met lust zijn sterke spieren aan een stouten tocht zet. En hij spitste z'n mond tot fluiten, z'n dringende opgewektheid hard uitblazend door 't gaatje tusschen z'n lippen. Dan liet hij zich maar loopen, al maar achterna wat z'n bedrijvige oogen zagen. Dat veilig gevoel zoo van krachtig klein ventje, onopgemerkt tusschen de groote menschen, die boven hem uit bezig bewogen! In de volle groote-menschen-stad was ie zoo onvangbaar vrij als een vlieg in 'n paardenstal. Ze scholden en sloegen wel 's naar 'm als ie volle emmers omtrok, handen met bessen greep uit de manden op de markt... Ze zaten 'm wel na wanneer ie 'n bel uit de deur had gerukt of 'n koperen straatkraan afgedraaid... maar dan joeg ie z'n lichte lichaam wild vooruit, vlug als een opgehitst veulen, en ver weg bleef ie staan jouwen, met 'n tinteling van driesten overmoed in z'n kop... En als ze 'm dan pakken wouwen, schoot ie dravend en springend om ze heen, tusschen de menschen door, om de karren, vlak vóór de paarden langs, ineens weg door de stegen.

De stad was zijn jachtveld, 't terrein voor zijn strooptochten, waar ie z'n leven als oude vrijbuiter-verhalen zoo avontuurlijk maakte. En liefst ging hij er alléén op uit, altijd wanneer hij 'n campagne heel romantisch vooruit had overwogen, omdat andere jongens geen lef hebben... Heel soms met één vrindje, kleiner, tengerder ventje, met 'n tanig oudemannegezichtje, dien hij

[p. 36]

hypnotiseerde door zijn brutalen wil, overhaalde met de boeiende relazen van hoe 't zijn zou, en die zich bedeesd liet meevoeren door den braniënden, sterken Jan, die z'n arm vertrouwelijk om zijn hals had geslagen.

Na zoo'n tocht kwam hij 's avonds veel kalmer dan anders bij mij thuis, met iets moe voldaans, z'n gezicht vriendelijk lachend... Dan had hij niet veel lust om den tuin te begieten; ging liever rustig bij me zitten op 'n stoof, z'n armen om z'n opgetrokken knieën, of met poes op z'n schoot. En zoo redeneerde hij dan maar stilletjes voor zich uit. Berustend vertelde hij van de narigheid thuis, gul lachs om gemeene woorden, die hij aldoor smakelijk herhaalde, grinnikend óók om de ranselpartijen. Ineens vroeg ie dan plechtig of 'k al 'n baas voor 'm wist, rustig overtuigd dat dit me tòch zoo glad niet zou zitten. - Hij kreeg nu elken avond les bij 'n meester aan huis, en dat vond ie over-voldoende voor den eersten tijd. En dadelijk daarna moest ie mij dan rapport van z'n dag komen doen. Dat was óók nog wel grappig gewichtig.

Uit zich zelf maakte hij zich daar trouw eerst wat salonfâhig voor. De vijf centen om z'n verwilderde haren te laten knippen, had ie waarlijk niet eens versnoept, omdat zoo'n kale kanes lekker frisch was, en netjes sting meteen. Zoodra ie nu bij me 't huis inkwam, zette nie z'n klompen vóór in de gang en met z'n pet af tripte hij voorzichtig de kamer binnen, op de teenen van z'n kousenvoeten. Plichtmatig met den grijnzenden vriendelijkheidslach, liep hij dan de huisgenooten een voor een af om handen te geven, opzichtig vertoonend dat ie ze rood-schoon had gewasschen, - onder de kraan in de keuken, waar de meid van 't bespuiten nòg stond te druipen!

[p. 37]

Bij buien kon hij van 'n bezwarende hoffelijkheid zijn. Zoo had hij zich aangewend, om wanneer er dames in de kamer waren, hun voetkussens aan te brengen en er één voor één hun voeten op te tillen. En ook had hij bevliegingen van ordelijkheid: boeken en kranten, die op een tafel verspreid lagen, legde hij dan keurig-haaks op en naast elkaar, en flankte aschbakje en inktkoker... Eenmaal zelfs spuwde hij op 't onverwachts op mijn modderigen schoen, om dien daarna met zijn mouw glimmend te wrijven... En wáár hij ook mee bezig was... zoodra er werd gescheld, vloog hij de meid vooruit om open te doen.

Die plichten afgedaan, begon hij met zijn dagrapport. Z'n streken te verbloemen, daar dacht ie niet aan. Maar hij fantaseerde op wat hij had uitgevoerd, maakte er romantische verhalen van, die elke feuilletonnist hem zou hebben benijd. Alleen als 't héél erg was geweest, als ie iets belàngrijks gestolen had, verzweeg hij 't. En dan vulde hij die leemte aan met ganschelijk verzonnen avonturen, zóó schrander toegelicht door illustratieve bijzonderheden, en op zoo natuurlijken toon, dat hij onder 't verhalen 't zelf ging gelooven en 't mij aanvankelijk gladweg wist wijs te maken.

Den eersten avond dat hij bij me kwam, vertelde hij direct heel precies, van 's ochtends vroeg toen hij wakker geworden was af:

Ze lagge allemaal nog in d'r bed - hij ook, want ze hadde 't hok opegelate, en toe was ie snachs stiekem bij z'n broer Piet gekrope. Toe hoorde nie z'n moeder tegen z'n vader zegge: ‘Kom, ga d'r nou uit.’ Maar z'n vader was óók moei, die had tot twaalf ure snachs gewerkt. Nou, dan bleef ie óók wel d'ris graag 'n beetje langer legge. 't Was voor 'n hallefie water en 'n hallefie

[p. 38]

vuur; dat haalde z'n váder altijd. Maar nou zeid' ie voor 'n lolletje tege moeder: ‘haal jij nou maar 's voor 'n cent same...’ 't Was maar 'n grappie, ziet u. Maar zij wier d'r in eens weer valsch over; nijdig stapte ze d'r uit en gong er zèlf om. Ze was echt vinijnig... Toe ze werom kwam, was ze met 't plé-rietje op Jan afgekomme, maar die had de deke over z'n kop gehaald. Nou, toe had z'n broer Piet 't lekker gekrege. Ze hàd soms zukke kure...

‘En wat heb je toen verder gedaan, Jan?’

‘Zitte vissche!’ - Hij had eerst thuis willen blijven om houtjes te hakken en bossies te maken voor z'n zus, die 'n winkeltje ging beginnen. Maar toe z'n moeder zóó begon, had ie z'n hengel genomen en was wormpies gaan steken op 't hoffie. Ze had 'm een kom water over z'n kop gegooid uit 't raam: - afijn, zeid' ie, dat was frisschies. Maar ze wou 'm goddoome niet eens 'n stukkie brood geven om deeg van te maken - stompte nie mokkend z'n elleboog op tafel. En met tranen van spijtigheid in z'n oogen, bromde nie, dat ze broer Piet toch óók werachies zoovéél nie verdiende, één guldetje heelemaal in de week, en dien had ze vier boterams op late proppe, - dat kreng kòn zoo vrete! - en hij kreeg nie eens 'n stukkie voor deeg. Hij had 't an z'n vader verteld, maar die zei niks, want anders gaf ze hèm ook nog een groote bek. As z'n vader anders 's avens om acht uur of nege thuis kwam, most ze van hèm an Jan ook warm ete geve... Maar nou was vader blijve werke, en toe Jan toe op de kamer was gekomme, had ie gevraagd: ‘moeder, is dat mijn ete?’ - ‘Je kan op je zielement krijge,’ had ze gezeid. Toe had ie wéér gehad, en ze was 'm op straat nagevloge, maar hij was 'r te vlug af. En Piet, die had nou met mekaar gehad: vanmorge vier

[p. 39]

boterams en acht mee na 't fabriek, met dik worst er op - as z'n moeder zag dat ie worst nam, moch ie niet - en vier toe ie thuis kwam, dat was zestien. Maar hij verkòcht ervan op 't febriek.

‘Mocht je daar aan de Coolvest visschen?’

Jewèl, d'r zatte ook groote manne met nette. Er was 'n agent bij gekomme en toe had die eene man 'n papieretje late zien, en tege Jan had de smeresgezeid: ‘Wat zit jij daar met 'n treurwillige-gezicht?’ - Ja meheer’ - had ie vrindelijk geantwoord - ‘ze wille nie bijte...’ ‘Zóó?’ - zei die klabbak - ‘bij je moer in 't secreet, daar kan je ze scheppe.’ - Dat adje was zeker om 'n praatje verlege...

Maar ineens begon 't stil zitten vertellen 'm te zeurig te worden. Dan schoot 't bloed 'm gloeiend naar z'n kop en weg vloog ie, razend de kat achterna, die ie eindelijk aan z'n staart in de rondte liet zwaaien. Of hij draafde stampend naar boven, om zich onder schrikwekkend gegil buitenom langs de veranda neer te laten en met een plof te vallen in den tuin... Dàn brulde hij 't even krimpend uit als van pijn, of ie z'n armen en beenen had gebroken. En ineens sprong ie met 'n mallen lach overeind, omdat hij ze d'r allemaal ‘in’ had laten ‘zitten’.

'n Anderen keer was 't weer een braaf, stil kind, dat met het a-b boekje van den meester kwam om heele lesjes zorgzaam voor me te spellen: ‘r-o-o-s: roos, p-e-e-r: peer,’ tot ie weer snaaksche aanvechtingen kreeg, en met 'n droog gezicht toevoegingen ging maken zoo van: ‘Jan is een man... wàs 't maar zoo, dan had ie altijd te vrète.’ Of: ‘s-o-e-s: soes... op je wàng, daar mot je van groeie...’

Dan was 't weer uit met z'n ijver, en vroeg ie om pren-

[p. 40]

tjes te kijken. Die werkten direct en raak op z'n verbeelding, zóó dat hij er stilletjes heele verhalen bij zat te prevelen, meest met 'n strekking, op hem zelf toepasselijk. In jongens zag hij gewoonlijk dieven of luiaards. Dan zocht hij met een volgende plaat verband, net zoo lang tot hij er de wrake uit kon fantaseeren: doodgeslagen door den bliksem, gebeten door 'n hond, overreje, ziek geworden, gesnapt... allemaal vanwege de boozigheden. - ‘Zoo gaat 't nou met Jan ook,’ concludeerde hij dan eindelijk plechtstatig. En in alle malle figuurtjes wilde hij plagerig bekenden herkennen: ‘da' bent uwe; da's vader, daar heije de meester en da's die smeris die me laast het opgebrocht!’ - met z'n vuist ging ie op diens kop zitten beuken. Een oude man was geregeld Oome Paul of opa; en gevechten, dat was van de Boertjes... Die voorstellingen suggereerden hem tot opwindens toe. Bij zoo'n prent van soldaten kon hij, na lang met z'n vinger allerlei bijzonderheden te hebben bijgewezen, onverwachts opstaan om met zijn schorre stem van ‘Dat vrije volk’ te zingen, bleek-geestdriftig. En de regels die hij niet kende, vulde hij kostelijk toepasselijk aan. Eens zat hij met z'n nagels op 't portret van 'n ouwe juffrouw te krabben: dat was die valsche koningin van Engeland, zeid'ie.

Wanneer ie 's een avond oversloeg, kon 'k zeker zijn dat 't weer mis was. Dan kwam den volgenden dag zijn moeder huilend klagen, dat ie weer zat, omdat ie gestolen had. En als we 'm dan waren gaan halen van 't politie-bureau, verborg ie zijn verlegenheid achter z'n stug bleeke gezicht, de tanden op elkaar gebeten. Maar 's avonds trok hij alweer zijn innemendsten lach, totdat ik 'm onder handen nam. Door boetpredikaties voelde

[p. 41]

nie zich ernstig gegriefd. Hij hoorde ze aan, onbeweeglijk staande, de oogen neer, z'n kop opzij; en weigerde aanvankelijk alle antwoord. Want hij begréép niet waarom ie niet mocht stelen; 't làg er ommers, en hij wou 't graag hebben. Wat gaf nou één zoo'n handje aardbeien uit zoo'n gróóte mand?

Maar wel maakten indruk, wat hij noemde mijn ‘treurige woorden’. Dáár was ie bang voor, omdat ze n'm week maakten. Schelden en razen deden 'm niets, maar hij wachtte onrustig of er weer treurige woorden zouden komen. En als ie merkte dat ze in aantocht waren, zette nie al vast z'n arm voor z'n oogen... Dat was als ik zei, dat ie mij met z'n slechtigheden verdriet deed. Nauwelijks had ik 't gezegd, of hij huilde, kwam naar me toe en trok aan me mouw om de hand van vergeving. En dan hield ie een boetvaardig gezicht als 'n nonnetje na de biecht, telkens poesachtig z'n oogen tegen me toeknijpend, om te probeeren of 't werkelijk héélemaal over was. Den dag daarop bracht hij me iets mee: 'n potlood, eens 'n klein melkkannetje voor op mijn schoorsteen: hij had 't trouw voor me gezocht in de lorrebakken. Maar later kwam uit, dat ie 't had gestolen: 't melkkannetje hoorde bij een heel kinderservies dat hij van 'n paar meisjes uit 'n portaaltje in de spanen doos had weggepakt; zijn zusjes hadden de rest gekregen. En dringend vroeg ie of ik nou nooit weer treurige woorden wou zeggen.

Met z'n bazen ging 't al heel onfortuinlijk. De groote aantrekkelijkheid was de voorbereiding; de nieuwe schoenen, 't helder gewasschen blauwe boezeroen en de stukke-zak voor z'n boterammen. Vooral om die plunje, stond hij voor zoo'n eersten dag al op in 't holst van den nacht. Dan was ie 's avonds zelf-voldaan: ‘lek-

[p. 42]

ker hard gewerkt, met de wagen gerejen, na de mart geweest met de baas’... Maar gauw kwamen de klachten: die vent was niks aardig, hij wou 'm niet eens centen geven voor met 't pontje over te varen, en nou most ie omloopen over de brugges; dan kon ie ommers niet op tijd bij den ‘schoolmeester’ zijn? - En nu juist had hij in niets zoo veel lust als in leeren. Nog eenige dagen kwam hij dan met verhalen over z'n baas, totdat ie zich begon te verpraten, vertelde van varen of zwemmen, en eindelijk bleek, dat ie er wèl geregeld 's morgens met z'n brood op uittrok, maar dan verder weer op straat bleef zwerven. Zijn frisch en parmantig uiterlijk als werkjochie, nijver tusschen de bende van schooierende lummels uit 't hofje, was dan ook weer heelemaal verslonst en vergroezeld.

En wanneer ie ontdekt was, deed ie kwaad-onverschillig; nam z'n pet en snauwde: ‘'k Ga weg!’ - ‘Da's goed, maar je zorgt morgenavond om half acht weer hier te zijn om te vertellen wat je hebt uitgehaald, hoor... Versta je me niet?’ - ‘Jewèl!’ - ‘Nou dan; ben je van plan om weerom te komen?’ - ‘Weit ik niet; as ik niet kwaad ben!’

Maar ineens verscheen hij weer uitbundig vroolijk. Hij had 'n baas, zelf gezocht; hij verdiende 'n gulden, en drie duppies vooruit. Dáár wazze ze. - Van dien baas bleek wel waar, maar de dubbeltjes waren van gestolen goed. Bulletje Bloedbeuling en hij hadden koperen kranen gesneesd... Bulletje was 'n komieke. Die zei tegen zoo'n kraan: ‘gá je weg, of 'k néém je weg’. En as de kraan dan niet uit z'n eigen ging, draaide nie 'm eruit; kà je denken, voor koper kreeg je goed centen...

Ook bij dien nieuwen baas bleef 't 'n paar dagen goed gaan... totdat ie op 'n avond heel bedrukt bij me kwam,

[p. 43]

afgemat loopend, z'n gezicht oud-zorgelijk. Hij had zoo'n hoofdpijn, en als ie opstond was 't net of ie in de rondte draaide. - Hoe dat kwam? - ‘Och, die gluperd van 'n connucteur...’ Hij had voor z'n moeder weer 's 'n rozestruikie wille gaan hale. - ‘'n Rozestruik; waar haal je die?’ - ‘Op Delfshave, daar mag je ze vrij wegpakke, want dat huis breke ze tòch af... wàt 'n fijne; ze groeie in 't tuintje!’ - ‘En toen?’ - ‘Nou, 'k denk, ik ga an de stroomtram hange, dan ben 'k er gauwer. En toe op de Binneweg gaf die vuilik me ineens 'n schop, da' 'k er afviel, op me kop...’ ‘En de rozestruik?’ - Toe most 'k lóópe, maar 'k heb wàt een echte voor me moeder meegebracht... 'k Heb pijn in me kop; daar bèn 'k zoo stil van.’

Maar 't kwam gauw genoeg uit... Z'n baas had 'm weggejaagd. Want dien middag had ie ineens de klok van de werkplaats uit 't raam gesmeten omdat 'n kameraadje gezegd had dat ie z'n werk niet goed deed... En toen was ie op de bloemmarkt 'n pot rozen gaan gappen om z'n moeder gunstig te stemmen; want ze zou 'm doodslaan als ze dàt nou weer hoorde. Maar ze hàd 't nog niet gehoord. En nu ging ie maar trouw loopen in de stad om voor haar wat te vinden. Vanochtend waren ze in Kralingen nog 'n man tegegekome met 'n kar met aardappele. ‘Hei, baas!’ hadde ze nog geroepe, want één van de mandes was 'r afgevalle. Maar hij had niet omgekeke. Nou, tóé hadde Pietje Puk en hij 't same verdeeld, en ze hadde elk de halft thuis gebrocht... Hij óók...

En vanmiddag hadde ze 'n vent er tòch emmes tussche gehad!... Op de Dordtsche straatweg, daar groeie appele; maar om er bij te komme mot je eerst over 'n hek en da's verboje toegang... Nou, d'r sting net 'n man

[p. 44]

voor, en toe had Jan zoo leukweg gezeid: ‘Baas, heb ie daarachter geen jonges zien vissche?’ - Hij bromde zoo'n beetje, en kuierde door... Toe wazze zij d'r lekkertjes overgeklomme... As je maar glad bent, dan vàlt er nog wel eris wat af...

Ineens bleef Jan weer dagen lang bij me weg. Z'n moeder wist niets van 'm; hij kwam niet slapen; op de politieposten zat ie ook niet... Hij was 'r met Pukkie vandoor. Samen hadden ze lood gestolen van de daken, de politie had ze achterna gezeten en toen hadden ze in een zanddijk hun buit begraven. Daar moesten ze op blijven letten, konden niet naar huis terug, want anders zouden de andere jongens 't opgraven, en centen maken van hún lood... Ze sliepen er dicht bij, tusschen kozijnen van huizen-in-aanbouw, ongedekt in den herfstigen regennacht. Den volgenden dag vonden ze gelukkig wat ouwe zakken: die verstopten ze om er onder te kruipen als 's avonds laat de laatste vrijende paren teruggekeerd waren naar de stad. En overdag gingen ze naar Schiedam om kuchies te neuren. Ze kregen er boterammen, 'n paar keer bloedbeuling, en voor de vijf centen, die ze gebedeld hadden, kochten ze bij een slager afsnijseltjes, die ze rauw opaten... En als ze dan in de schemering weer terugkwamen naar waar hun schat lag, woelden ze eerst 't zand op, om te zien of 't er nog was... Maar waar kon je er mee heen, zoo laat nog?... En de politie voelden ze loeren. Dan weer toegedekt, houtskrullen erover, en vóór ze slapen gingen, sprongen ze op 'n paard in de wei en holden er mee in 't rond tot ze zich doorgezeten hadden...

Hij was alweer thuis geweest; z'n moeder had tòch moeten lachen om z'n verbouwereerde gezicht, toen ze 'm daar ineens voor de trap had zien staan;... bij mij

[p. 45]

durfde hij niet komen... De meid had 'm wel zien draaien om 't huis; maar als hij haar zag, snapte nie weg... 's Avonds, bij wijze van visitekaartje, stond met krijt zijn naam op mijn stoep geschreven: ‘Jan’, in z'n onhandige hanepooten.