Mosalect. Bloemlezing uit de Limburgse dialectliteratuur

[p. 243]

Emigrasie
Montforts

De Wiejert waert opgedoekt al maondje höbbe de kwekkers oet die aaj grach zoeaget vermoedj, mer noe wete zie 't zeker: d'n iëste wage nöttigheid is deez-morge gestortj.

Geer begriep waat 't òngerwerp van gekwaak noe is. Ederein waat ei bietje van eine kwekker in zich haet, begriep det.

En dao kòmme zie aangeplaanjere, allemaol, nao 't Bòmmegaat, det sins d'n oorlog midden inne Wiejert lik. Dao waert alles bekeke, puin en aafval. 't Kan nemes gevalle... och, - waat zègk ich - jao, eine gevèltj 't. Det is Plòns, de broenste kwekker van allemaol. Dae vindtj det nag neet zoea erreg, want op daen aafval zitte vlege det 't bars. Mer nemes hèltj mit Plòns.

Die anger kwekkerte haje lever mit Sliekkop. Dae is op Plòns nao 't broenste, mer - waat miër is - Sliekkop haet de diekste kael, de langste püet, de fèns gesplete tòng, hae kan zien ouge 't deepste laote wegduke in ziene kop es hae slik, en hae haet - det is waal 't allerveurnaamste - de gròtste moel. Es Sliekkop miens waas gewaes, zòw hae 't inne politiek zeker... mer dao mòtte veer neet euver kalle, want inne Wiejert zin ganse anger gebroeke es bieveurbeeldj bie òs in Mofert.

‘Deez-n-aovendj algemein kònzaer op 't Equator-eilandj’, kwaak Sliekkop. Ederein witj noe, det hae saoves verwach waert op 't eilandj midden inne Wiejert, naeven 't Bòmmegaat.

Rrrrr, dao roltj weer eine wage puin nao ònger. Alle kwekkerte stuve weg. Allein Plòns duitj 't op zie gemaak. Dae wiltj zich alles 'ns bekieke.

De maon steit hoeag; de mögke zwerme, de krekels sjierpe en in 't dörrep zitte de miense te buurte.

De kònzaer-vergadering begintj wie altied mit dooreinkwake, en es geer good loestertj, dan huertj g'r, det-te meiste kwekkers klaagkwake: de klach euver häör heim det verlaore geit.

Sliekkop zitj oppe hoogste plaats van 't eilandj, mit dieke klaagkael. Zien tòng vink aaf en toe ei vleegske of 'n mök. Dao waert zien kael nag rònjer, en Sliekkop zink ziene zank oet euver anger kwekkers, die inèns zwiege wie klein wichter. Sliekkop guef 'n prachtige oplossing: Deez-nach haet hae al veurveuldj det-te Wiejert toe zal gaon, en wie alle ermziëlige slaopköp zich nag innen hemel waandje, is hae d'rop oet gewaes òm 'n anger paradies te vinje. En hae haet get: 't Reigelsbrook, nag sjoonder es-te Wiejert, want dao kòmme gein groeate veugel en bao gein miense. Ouch sjientj de zòn dao wermer en 'ne wintjer kintj m'n in 't Reigelsbrook klam.

De kwekkers zin geslage. Woròm haet Sliekkop det al neet väöl eder aan häör vertèldj? Woròm neet vaort nao 't Reigelsbrook gegange? Gein veugel, gein miense, gènne winjtjer!

'n Deil kwekkers willen al vertrèkke es inèns... ‘Waat 'ne kwatsj, kwekkers. Loestertj neet nao Sliekkop! Dae luug uch get veur. In 't Reigelsbrook zitte groeate veugel, miër es ederein van òs leef is; dao kòmmen ouch miense zat, en geer gluif toch zeker neet, det 't dao wermer is es hie! Det kan toch gaaroet neet. 't Reigelsbrook lik bekans nieks korter bie de zòn, want van hie-oet kòn-se-'n-'t zeen. Laotj uch nieks wiesmake en kòmp mit mich nao de baek. Hòngerd sprung en v'r zin dao. Inne baek is stroumendj water, dan kònne v'r nag altied zeen wo v'r van dao-oet haer gaon.’

Dao steit Sliekkop ein ougeblik stokstief van.

Mer uterlik doeadkalm zaet t'r: ‘Veer gaon nao 't Reigelsbrook. Laotj uch neet opzwense door Plòns, en dink t'r good aan: veer zin Wiejert-kwekkerte en veer kònne in strou-

[p. 244]

mendj water neet laeve, dao waere v'r dul inne!’

‘Jao, dul’, gròmmele die angere òngerein.

‘'t Reigelsbrook is toch ouch stroumendj water. Det is dezellefdje baek tao. Waem dao haer wiltj, kan det doon, van hie-oet dore baek. Dan löp t'r neet de kans det t'r oetdrueg òngerwaeges.’

‘Ick zèk uch: veer gaon nao 't Reigelsbrook. Rechtoe. Sònger òmwaeg. Basta’.

‘Jao mer, Sliekkop, waat Plòns zaet is toch ouch verstenjig. Euver landj druege veer oet. Veural door zò'n kaal hei’.

‘Plòns is altied verstenjig. Wit-se nag, Toter, wie Plòns dich die dieke vleeg oete mòndj troch? Plòns is verstenjig op zich aan’.

‘Toch vinj ich, dat v'r iës mòtte kieke waat van Plòns ziene kal waor is. 't Geit òm oos laeve, Sliekkop’.

‘Bös-toe det, Zumpvruike? Zal ich diene Zump 'ns vertèlle, waat Plòns dich allemaol ingekwaak-fluusterd haet?

En doe, Zooi, wil-toe Plòns ouch helpe? Witstoe nag, woròm die moder mer ein oug haw?

Blaos, doe zits mich get kort bie Plòns! Ao, doe sjuufs al op. Dè's verstenjig, want dae knoebel op diene kop...

En Plòns zellef, woròm wiltj-tae nao de baek? Veure wiefkes! Jao, Plòns-vruike, en nörges anges veur. Kiek hem mer 'ns good inne ouge, dan zuus-toe 't ouch. Dae deug neet.

Noe zeuk 't uch mer in alle vrieheid oet. Waem mit Plòns mitwiltj, geit achter dem staon; waem mit mich wiltj gaon, kump hie op 't eilandj’.

Euveral geplòns en gemuur in 't water en effe later lik 't eilendje vol mit kwekkerte; in 't water is ouch nog bewaeging, mer det kump mer door eine...

‘Zoea’, zaet Sliekkop, ‘geer höb gekaoze. Noe loestertj good. De waeg nao 't Reigelsbrook is lank en geer mòtj good veurberèdj zeen. Euver twië daag vertrèkke v'r, en toet dan maag nemes mië get aete. Die diekigheid zitj uch mer allemaol inne waeg es v'r op paad zeen. Geer blief allemaol hie op 't eilandj, dan kan ich dao zellef oug op haje’.

En dao ligke ze, sangerendaags, te druege inne bakkendje zòn. Mögke det 't stik, mer allemaol veur Sliekkop, dae daomit zorreg, det nemes anges get krieg.

't Aoves kump Plòns trök. Dae is nao de baek gewaes.

‘Dao waer-se gaaroet neet dul inne, en mögke genòg’.

Gènnen eine kwekker zaet get, zie zeen allemaol te lamlenjig. Allein Sliekkop guef repliek.

Ouch de volgendjen daag ligke ze weer te druege en saoves zin d'r 'n deil kepot.

‘Neet sterk genòg!’ zaet Sliekkop, ‘die zin 't Reigelsbrook neet waerd. Morgevreug gaon v'r’, hae strèk zien vol pens oet en geit slaope.

's Morges al vreug zin alle kwekkers klaor. Allein Sliekkop sliëp nag.

‘Gaontj mer vas, ich kòm vaort’.

En dao houwe zie aaf: oetgedrueg en opgetaerd.

Inne morgezòn gaon de iëste kepot, 's middes sneuvele die angere. Dan waert ouch Sliekkop wakker en mit groeate sprung vertrèk hae. Òngerwaeges vindtj hae de lieke van die angere, ein veur ein.

‘Bah’, dink hae, en hae kwaak nao die huipkes iëlenj naeve de waeg: ‘Doe woors 't Reigelsbrook neet waerd, doe woors 't neet waerd, doe woors 't neet waerd’...

Pierre Bakkes

[p. 245]