Mosalect. Bloemlezing uit de Limburgse dialectliteratuur

[p. 48]

[p. 49]

Gnade Herr Jacob!
Heerlens

De zon brook koom durch de Hiehmelspoat of ver woare al op weg noh 't hoofdkwarteer.

Umsjtriehks tiehn oere koahme ver doh aah.

't Woar kot bej Bomong (Beaumont). Het trof gelukkig. - Bej inne groehte boerehof deh bohve oppene berg loog, zooge ver vuuhr het hoes inne hoop ginnereels. Ze sjtonge en zoote an 'n dusj, terwiel op klinge aafsjtank de peeht sjtonge, die durch kavaleriste woehte vasgehouwe. Dobej woar ooch inne witte sjummel en ich zaan: miene kop geet draa, went dat neet der sjummel van der Napolejong is. - Wie ver der berg op woole goa, wilt os der kommandant, inne luhtenant van der wachtpost, neet durch loate. Ich treen vuur en zaan: mongamie (mon ami) toes de volonteer (tous des volontairs) et moi der ‘Koehp va Hehle’. Sjnak wie heh der naam Koehp mar hoeht, sjloog heh aah wie vuur inne genneraal en zeeht: passee, passee (passez, passez) gevelligs. Dat woohl zoeveul zaage es dat ver ongehingert der berg op koste. Wie ver bekans bohve zint woehte os die ginnereels gewaar, hoate ing hank bohve gen ooge en bekieke os. Domit reupt inne zoe hel es heh kos: der Koehp va Hehle, der Koehp va Hehle, en kumt in inne galop op mich aa, vilt mich um gen haohs en putsj mich innige kiehre of wen ich e jonk vrommesj waor. Ich zaan: huur noew mit dee kul op, went 't Niehs et zeug, da ging het dich neet goot.

't Waor der Ney! (Maarschalk Ney). Ich zaan: mongamie kommangvatildong (mon ami, comment va-t-il donc). Dohmit komme die anger ginnereels ooch bej en gohve de hank. Ooch der Napolejong sjprong va zienne sjtool op, koom op mich aa, klopte mich op gen sjower en zeeht: bivenu mong-amie kommang-voe-portelee-voe (bienvenu mon ami, comment vous portez-vous). Ich zaan: God-ze-dank zemlich monampreur en wie geet et mich uch en mit de madam de lampetries (madame l'impératrice). Ich sjprook naturlich frants mit 'm, want 't Hehlesj sjprook heh zemlich sjlech. Wie ich noh de madam vroog, fronsde heh zie gezich en goaf gee antwoot drop. Later huurde ich worum en zoog dat ich mich verhelt houw en heh zoehveul wiej haof gesjeeje waor.

Ich vertelde hum 't int en 't angert en sjtelde hum der Bamberg, der Sjang, der Driek en 't Kleuhske vuur en heh woar zoe vroeh wie inne dem hondert frang inne sjhoet valle; maar veuhl tied woar doh neet. Heh zeet: ‘viehr zint hej graat an 't uhverlekke wie ver de sjlach zolle sjlooh’ en heh wees mich op inne ganze dusj vol kaate, wiej der Sjoelmeester Widdesjohve ooch ing agen moehr houw hange.

Der Napolejong zeet: ‘Koehp, kins de ooch get van de kaat?’ ‘Neet veul, monampreur, zaan ich, alling maar sjwatte piettere en get pandoehre’. Dat is jaomer’ zeeht heh, ‘angesj hej ich dich kaptein of kernel konne make’.

Ich zaan: ‘nee monampreur, laot mich maar simpele, da kan ich mich vreejer bewege en de Pruuse beter kiettele’. (....)

Het woar ee gedonder van de kanonne of went wal twintig donderwehre an der gank waore.

Ich kos het neet mieh oethouwe en gong noh der Drlon, deh de sjlag lejde en kot bej op ing huugde sjtong. Ich zaan: ‘mon sjénéral ich krepeer va ongeduld wen ich mich neet direct in de sjlag ka werpe’. Unpoepasjens (un peu de patience) Koehp, zeeht heh en wies mich mit ing hank aaf. Domit kunt inne kernel in galop aagejage en reupt: ‘oe eske (ou est-ceque) der Koehp va Hehle?’ Ich sjpring vuur en roop: ‘present kernel’. ‘Eh benmongamie (et bien mon ami) viehr zint duchtig de Pruuse an der keel maar kiek doh bohve op dat bergsjke - en heh wees het mich mit inne vinger

[p. 50]

aa - op ee viedeloer aafsjtank sjteet ing Pruusesje batterej van ee sjtuk of zes kanonne. Die deed os veuhl sjaa, doh ze granaat op granaat op os oprukkende bataljongs wurp. Vier konne ze neet an der keel komme, want ze is van alle kankte goot besjirmt. Zows doe ging kans zieh die doh aaf te besseme?’

‘Krek zoehveul wie nieks, zaan ich, en dat neet alling votbesseme, maar ze motte allemaol dra geleuve’. ‘Noe dan, zeet der kernel, num dich ing hondert man mit en zig was de kons doeh. Der Napolejong verliet zich op dich’. Ich zaan: ‘dohvuur han ich ging hondert man nuuhdig, dat flik ich 'm alling, zaag dat maar aa monampreur’ en heh reet in galop vot.

Ich joog mich get grel in gelief en ich drop aa. Ich sjloog links aaf durch ee getske, doew durch ee paar weeje, sjprong uhver innige kekke en kom an inne hohle weg, deh reks aof leep en mit inne kronkel graat van achter an 't bergsjke oet koom wohop de kanonne sjtonge. Van vure kos me gaar neet drop komme, dat wor doh zoe ing ganz sjtiehl opgoande sjteene rots van ing vieftig voot hoehg. Onge der langs leep ee breed en deep water noch derbej. Ich mos dorum van ing ziej trachte bohve te komme en ganz vuurzichtig op hank en voot kroepe, opdat mich die sjrouw Pruuse neet gewaar woehte, angesj waor het verloore sjpel.

Ich wie inne kater noh de moes, sjtil vuuroet. Ee groeht geluk woar dat alles in inne polverdamp sjtong da's de bouw ging hank vuur ooge kos zieh. - Ich kroep 't bergsjke langzaam op. - De kanonne sjoote geweldig dat der ganze berg krakde en daverde of went bej ing eehtbeving 'n sjuur invilt. Ieder kier dat afgevuurd woeht, kommandeerde der Kaptein, deh derbej te peeht sjtong: ‘Feuer, los!’ Dat kriehnde heh wie inne kokesjiener haan. Ich zaan bej mien eege: lang zols de ooch neet mieh kriehne kameraad, da han ich dich der hoas umgedriehnt.

Ich bin bekans bohve, zoedat ich mit inne klinge sjprunk bej de baterej woor, doew zuut mich graat inna va de kanonneere. Der kehl versjrek zich en sjreit ‘der Kobus von Herle, der Kobus von Herle!’ Domit sjpringt der Kaptein va zieh peeht aaf, sjtikt de heng iggen loch en reupt: Gnade Herr Jakob, Gnade Herr Jakob!’ Ich dink: wach maar bes ich bohve bin, dan zal ich dich Herjakoppe en sjpring bohve-op; maar op datzelfde moment sjleet mich inna va die hallonke mit der kanonnepoetzer van achte oppene kop dat 't mich geel en greun vuur gen ooge woeht en ich benoh der berg aaf kotelde. 't Geweehr vloog mich al oet gen heng der berg aaf. Evvel ooch in 't zelfde moment herkrieg ich mich, sjnap, doh ich 't geweehr kwiet woar, inne disselboom van inne munizioen-wage, breek hem op dreej meter lengte uhver of went het inne eehde piepesjtil woar en begos dronger te busjtele. Ich sjloog ze teghe die pruuse kup aah, dat ze mit dreej en veer tegeliek der berg aafrolde en der nak broohke.

Der Kaptein reep noch: ‘geschwind eine Kanone auf ihn abgefeuert, schiest ihn nieder, Feuer los’, maar ieh heh los houw gekriehnt, kreeg heh mit miene disselboom eene sjlaag tege zieng kommandopoat aa, dat 'm de teng der hoas aaf rammelde, de beeh iggen loch sjtook en hals uhver kop der berg aaf vloog um onge mit die anger hallonke der letste sjnak te doeh.

Noch ee paar sjleeg links en reks en allemoal houwe ze hunne kiehs. 't Woare wal ing viehtig à vieftig man. Went noch inne der bef woar der noch leehfde, dan houw heh doch minstens de erm of de bee kapot.

Doe worp ich de kanonne der berg aaf, die hun ooch noch de letste rub kapot kwatsjde en 't werk woar gedoh.

M.J.H. Kessels